Alma’s dochters

Geplaatst op 25 augustus 2023 door Marianne Janssen

Een verborgen familiegeschiedenis

Vijf levens in de schaduw,

Als de zelfverzekerde en goed opgeleide Alma Bimmerman in 1875 op het stoomschip naar Indië stapt om naar haar verloofde te reizen met wie ze als handschoentje al getrouwd is, is ze ervan overtuigd dat haar een geweldig leven wacht. Maar bij aankomst op de rede in Batavia krijgt zij de treurige mededeling dat haar bruidegom aan koorts is overleden. Alma is tweeëntwintig jaar en weduwe. Maar één ding weet zij zeker, ze keert niet naar Nederland terug. Ze zoekt haar weg, vindt werk en toont zich wars van alle conventies door als keurige ‘witte gouvernante’ in dienst te treden van de sultan van Yogya. Zij is daarmee de enige Europese vrouw in zijn gevolg, ze is trots op haar onafhankelijkheid en onderwerpt haar jonge pupillen aan een bepaald feministisch programma. Zij wordt zeer gewaardeerd aan het hof. Zij trouwt na enkele jaren met bosbouwer Anton Berkhout, krijgt samen met hem vier kinderen en schrijft feuilletons en roman, die alle een Indisch karakter dragen en met graagte worden gelezen. Als Anton in 1889 ziek wordt – de tropen slopen hem – vertrekt het stel terug naar Nederland. Het valt Alma zwaar, die terugkeer. Maar ze blijft schrijven en het feminisme trekt sporen in werk en leven. Zij is de stammoeder uit dit boek van sterke vrouwen. Maar écht bekend wordt ze nooit. Wie haar op Wikipedia zoekt, zoekt vergeefs vertelt Jutta Chorus. Dat is nu voorbij: Chorus gaf Alma een plaats.

Alma’s oudste dochter Elly studeerde als eerste af aan de tegenwoordige Landbouw Hogeschool en Universiteit Wageningen. Een slimme meid. Zij trouwde en zette haar volle licht onder de korenmaat om plaats te maken voor haar man. Geen dochter haar moeder waardig. Haar beide dochters, Alma’s kleindochters, Sylvia en Elly Brandt Buys vormen de derde generatie vrouwen. Sylvia werd hoofdredacteur van de Haagse Post, ze was de enige vrouw op de redactie en mocht haar redacteuren graag ‘de heertjes’ of ‘die krengen van jongens’ noemen. Sylvia gebruikte haar erfenis om het blad op te kopen.

Haar zus Elly was bekend en geliefd als fotograaf en fotomodel. Sylvia’s dochter Lily Veenman tenslotte werd filmregisseur en assisteerde Federico Fellini bij La Dolce Vita. Zij maakte ook zelf een aantal films en assisteerde haar echtgenoot Fons Rademakers.

Auteur

Jutta Chorus (1967) is schrijver en journalist voor NRC. Ze won in 2003 de Prijs voor de Dagbladjournalistiek voor haar bijdragen over de politieke carrière van Pim Fortuyn. Zij schreef in 2013 het portret Beatrix. Dwars door alle weerstand heen. Vanuit de Rotterdamse Afrikaanderwijk schreef ze in 2009 de kroniek Afri. Leven in een migrantenwijk. Dit boek werd genomineerd voor de M.J. Brusseprijs en het Beste Rotterdamse Boek.

Chorus leerde Lily Veenman, de jongste loot aan haar ‘vrouwenstam’ kennen als vriendin van haar schoonmoeder. Als ze bij haar logeert in Collevecchio in Midden-Italië vertelt Lily zoals vaak verhalen over haar moeder, grootmoeder en overgrootmoeder. Ze vertelt ook dat ze ergens een koffertje vol brieven, foto’s en ander materiaal moet hebben, maar ze is helaas vergeten waar dat ligt.

Als Jutta Chorus het bewuste koffertje vindt in haar logeerverblijf en daarmee naar Lily toegaat ontsluit deze voor haar het verleden. En Jutta schrijft aan de hand daarvan dit boek over Alma’s dochters.

Het is een bijzonder boeiend boek. Lezend reis je mee in anderhalve eeuw geschiedenis, pak je de sfeer op van de tijd waarin de getalenteerde dochters leefden.

Jutta Chorus is de mening toegedaan dat deze vrouwen in de schaduw leefden. Zij stelden zich op buiten het licht dat hun mannen verspreidden. In deze tijd zouden ze bekender geweest zijn, meent zij. Dat vraag ik mij af. Er waren ook in de tijd van Alma en haar dochters al geëmancipeerde vrouwen genoeg die hun sporen trokken in de tijd. Maar niet iedere vrouw wílde dat, capaciteiten of niet.

Mijns inziens zetten zij zélf hun licht onder de korenmaat. De oudste, Alma, was de meest feministische, de andere vrouwen zetten zelf een (klein) stapje terug, vanwege conventies of uit bescheidenheid, of (Sylvia bij echtgenoot mr. G.B.J. Hiltermann) voor hun ijdele man.

Het maakt het boek over Alma’s dochters niet minder fascinerend. Meeslepend geschreven, een boek om in één adem uit te lezen. Een geweldig boek over vrouwen die het licht ten volle verdienden. Het verhaal wordt trouwens binnenkort verfilmd.

Jutta Chorus – Alma’s dochters. Een verborgen familiegeschiedenis. ISBN 9- 789-493-256-670-5, 333 pagina’s plus fotokatern, €26,99. Amsterdam: Uitgeverij Pluim 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Geschiedenis | Reacties uitgeschakeld

Vreemde vertellingen

Geplaatst op 23 augustus 2023 door Adrianus

28 opmerkelijke verhalen

Ongebreidelde fantasie.

De verhalen in deze bundel variëren zowel qua omvang als qua onderwerp. Sommige beslaan slechts enkele pagina’s, andere zijn behoorlijk lang. Vooral in die langere verhalen is de schrijver behoorlijk los gegaan op het orgel van zijn ongebreidelde fantasie. Meester Varius en Het sprookjesbos zijn werkelijk kostelijk om te lezen. Ik vermoed dat ze zo nu en dan schaterlachend zijn geschreven.

In Meester Varius wordt op kostelijke wijze de draak gestoken met autoriteit. Daarnaast is het een spannend avonturenverhaal met talloze onverwachte wendingen.

In Het sprookjesbos worden alle mogelijke bekende sprookjes op een originele en volstrekt onorthodoxe manier aan elkaar geknoopt en ongecensureerd door elkaar gehaald tot groot genoegen van de kleinkinderen van de verteller. Boeren, scheten en zeven prikjes in een maagdenvlies. Geweldig.

De verlossing is een griezelige minithriller.

Auteur

Pieter Wouter Broekharst (Maassluis, 1943) schreef en publiceerde al vanaf zijn jeugd gedichten, korte verhalen en andere teksten. Op 65-jarige leeftijd volgde hij de opleiding verpleegkunde die resulteerde in zijn debuutroman SCHIZONIA (2018), gebaseerd op mensen met een mentale stoornis. Ondanks zijn gevorderde leeftijd werkt hij nog steeds in de wijkverpleging. ‘Mijn ontspanning is het schrijven van verhalen’. In 2023 verscheen zijn levensverhaal Kroniek van een dorpsjongen.

De toon wordt gezet in Bingo, waar het overlijden van een verpleeghuisbewoonster geen reden is de bingo af te gelasten: Maar het leven gaat door en de bingo ook, al was het drie kwartier later.

De combinatie van religie en seks kan zijn vrolijke kanten hebben, zoals blijkt uit De pastoor en de maagd, De biecht en Overspel. De strenge orthodoxie krijg je er echter niet snel uit, zoals blijkt uit vrije val. Zeg maar dag! laat zien hoe hoogmoed voor de val komt.

Haar blote knieën zijn de schrijver zijn hele leven bijgebleven. Maar, helaas, zij zag hem niet staan. Als schooljongen niet en vele jaren later ook niet.

Hammen over de toog is een juweeltje. Als de gepensioneerde auteur in een bruin café wil gaan ontbijten treft hij daar een kasteleine met een kater van de vorige avond aan. Zij had een dunne doorlijkblouse aan met niks eronder, en die meer liet zien dan het zou moeten verbergen en waarvan de bovenste knoopjes niet in bedrijf waren, en derhalve werd mij een vrije blik geboden op de formidabele hammen die op de toog deinden toen zij zich vooroverboog… Op slag was het verlangen naar een ontbijt verdwenen, maar ik had nog wel dorst.

Genieten. Ook deze bundel smaakt naar meer.

Pieter Wouter Broekharst – Vreemde vertellingen. ISBN 978-94-6481-234-3, 307 pagina’s, € 19,95. Maassluis: Eigen beheer 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Korte verhalen | Reacties uitgeschakeld

Toujours l’amour

Geplaatst op 22 augustus 2023 door Marianne Janssen

Liefde, lust en bedrog in Frankrijk door de eeuwen heen

Liefdesbrieven basis voor geschiedenis van de maitresse.

Hartstocht was in vroeger eeuwen een recept voor ongeluk. In de liefde kunnen mensen het beste hun verstand gebruiken en een profijtelijk en degelijk huwelijk sluiten. Echte passie is iets voor buiten de deur, buiten het echtelijk bed. Het gevolg van deze tweespalt tussen verstand en hartstocht is dat er voortdurend dingen in het geheim moeten gebeuren. Want zíj mag dingen niet weten en zij weet bepaalde zaken wel maar ze moet blijven zwijgen. Gelukkig kan zij hem en hij haar wel liefdesbrieven sturen. En dat hebben alle verliefde Fransen door de eeuwen heen dan ook vol hartstocht gedaan. De schrijver van het boek Toujours l’ amour heeft zich voor zijn boek verdiept in duizenden liefdesbrieven en gedichten die de geliefde teder bezongen. Brieven van eeuwen her en brieven van zeer onlangs. Hij betreurt het dat er aan de cultuur van het liefdesbrieven-schrijven een einde dreigt te komen, door het social media verkeer: is een appje met een hartje en een kussend mondje nog een teken van liefde te noemen, zelfs als je daar een rode roos bij zet? Nee, dat zijn platgetreden wegen. Auteur Henk Steenhuis betreurt dat ten zeerste.

Frankrijk-kenner Henk Steenhuis wandelt door de eeuwen heen. Hij vertelt zijn lezers over de kunst van het verleiden, over intriges, hartstocht die werd uitgevochten via een duel, geld, christelijke waarden, klassenverschil en erotiek, vooral dat laatste. Want erotiek trekt zich niets van geschreven en ongeschreven regels aan, dat spat van de geliefden af en of het overspel is of niet doet daarbij niet ter zake. Romantiek, Franse vive l’amour, dat is wat de geliefden bindt. We lezen over de amoureuze avonturen van de diverse hooggeplaatste Louis’ (de koningen), over maarschalk Pétain, een notoire rokkenjager en over presidenten die volop genoten van het feit dat macht erotiseert. Bekende verschijning is Marazine, die samen met haar moeder Anne Pingeot achter de kist van Mitterand liep, zij was de toe dan toe goed verborgen 21-jarige dochter van monsieur le président die bij zijn dood haar verdriet eindelijk eens in het openbaar wilde uiten. Hetzelfde gold voor haar moeder. Steenhuis verdiepte zich in het boek Lettres à Anne, een boek van ruim duizend pagina’s met een selectie (hoeveel waren het er wel niet?) uit de liefdesbrieven van Mitterrand aan Anne. Niet alleen deze president kreeg te maken met verleidelijke en willige vrouwen, Valéry Giscard d’Estaing zei, terugkijkend op zijn ambt: ‘Tijdens mijn presidentschap was ik verliefd op zeventien miljoen Françaises.’ Een mooie herinnering die hij met andere presidenten deelde.

Van de militair De Gaulle is niets bekend over schuinsmarcheren, zijn kleine vrouw – door de Fransen vertederd ‘tante Yvonne’ genoemd – was altijd trouw aan zijn zijde. En zijn opvolger Pompidou heeft het ook rustig gehouden. Maar de andere presidenten genoten met volle teugen van hun aantrekkingskracht voor vrouwen. Wat Pompidou betreft: die rust geeft geen garantie voor een monogaam huwelijk, want voor veel Fransen schijnt overspel een pikante manier van leven te zijn.

Auteur

Henk Steenhuis (1954) werkte als journalist in Frankrijk en Nederland. Hij trouwde met de Franse Leonie, aan wie hij zijn boek opdraagt. Via haar werd hij van ‘import’-Fransman onderdeel van de Franse samenleving. Steenhuis was van 2000 tot 2009 hoofdredacteur van HP/De Tijd. Daarna was hij uitgever van welingelichtekringen.nl en maakte de televisiedocumentaire Iedereen journalist. In 2017 schreef hij samen met Roelof Bouwman Wij van de HBS. Terug naar de beste school van Nederland. Het boek werd genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs 2018. In 2018 verscheen: Volgens Proust. Leer jezelf kennen in 61 vragen, dat schreef hij samen met Bert Bukman.

Toujours l’amour staat vol historische wetenswaardigheden, maar daarbij verliest de auteur de aardige anekdotes niet uit het oog. Voorbeelden te over bij dit onderwerp. Het is van A tot Z een lezenswaardig boek, waarbij de Code Napoleon de boventoon voert. Deze wet gaat over de rolverdeling tussen man en vrouw in het huwelijk en de hiërarchie der seksen speelde daarbij de boventoon. Dit was de rolverdeling, dát was de interpretatie: de man heerste, de vrouw kon daaromheen met de nodige vindingrijkheid haar eigen leven leiden. De plicht tot geheimhouding van een verboden liefde heerste in alle standen. Tot grote vreugde van de man, en niet minder tot die van de vrouw.

Een boek vol passie, wulpse hartstocht en verleidingskunst. Schrijf eens een mooie liefdesbrief en gooi de mobieltjes met de hartjes-apps maar achter elkaar in het water. Want tegen een brief kan niemand op.

Henk Steenhuis – Toujours l’amour. Liefde, lust en bedrog in Frankrijk door de eeuwen heen. ISBN 0978-90- 290-9778-9, 432 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Meulenhoff 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Diversen, Geschiedenis | Reacties uitgeschakeld

Met de prins op reis

Geplaatst op 19 augustus 2023 door Adrianus

Onmogelijke opdracht voor brave privésecretaris

Bernhard en de Peróns.

In de jaren vijftig van de vorige eeuw wisten de meeste Nederlanders werkelijk van de Prins geen kwaad. De echtgenoot van Koningin Juliana kon zich, mede vanwege zijn vermeende rol als oorlogsheld, verheugen in een redelijke populariteit onder de bevolking. Zijn afschuwelijke uitspraak van het Nederlands werd hem niet echt kwalijk genomen en pas later geparodieerd toen hij omstreden was geworden.

Het ook toen al niet vlekkeloze gedrag van de prins-gemaal en diens buitenechtelijke wijdbeense activiteiten waren echter wel bekend bij premier Drees en enkele ministers. In een poging meer grip op de prins te krijgen kreeg de laatste een nieuwe particulier secretaris, Frans de Graaff (1905-1962), Voorafgaand aan een goodwillreis in 1951 van de prins naar Zuid-Amerika werd de brave De Graaff ontboden bij Drees en de minister van Buitenlandse Zaken. Hem werd te verstaan gegeven dat hij de prins diende te behoeden voor zonder voorafgaand overleg opereren in zaken die het landsbelang aangaan, voor vriendschapsbanden met personen met wie men dat beter niet doet en voor een verhouding met nóg een vrouw bezijden mevrouw Orr-Lewis. Het kon bijna niet anders of het uitvoeren van deze opdracht zou de werkverhouding met de prins onder zware druk zetten of misschien wel totaal onmogelijk maken.

Auteurs

Dr. Frans Adriaan de Graaff (1905-1952), afkomstig uit een patriciërsfamilie, was onder meer secretaris van de directie van de Heinekenbrouwerij, directeur van een andere brouwerij en secretaris van het college van curatoren van de Economische Hogeschool. Hij zou tot zijn overlijden secretaris van de prins blijven. In 1951 publiceerde hij een reisverslag over het bezoek van de prins aan Zuid-Amerika.

Arthur Umbgrove (1964) is een Nederlands schrijver en cabaretier. Toen hij na 70 jaar het archief van zijn oudoom Frans de Graaff in handen kreeg reisde hij naar Argentinië om een en ander te verifiëren en schreef vervolgens, gebaseerd op de feiten, deze roman. Frans schrijft als ik-figuur in een wat plechtstatige stijl die de benepen moraal van de jaren vijftig goed weergeeft.

Een niet onaanzienlijk deel van het verhaal gaat over de vrouwen, die in elk land aan de delegatie werden toegevoegd. In Uruguay was dat mejuffrouw Van Rijckevorsel, een frisse verschijning van rond de dertig. In Chili mejuffrouw De la Parra, jong en met een Zuid-Amerikaanse charme die, naar ik vermoedde, hun uitwerking op een man als prins Bernhard niet zouden missen. In Argentinië werd deze rol vervuld door mevrouw Ten Doesschcare. Het kan niet ontkend worden dat een gevoel van opluchting bezit van mij nam toen ik vaststelde dat zij de veertig reeds gepasseerd was en gehuwd bleek te zijn. De prins was trouwens in Buenos Aires meer geïnteresseerd in de presidentsvrouw Eva Perron (voor jeugdige musicalliefhebbers: de échte Evita), wat wederzijds bleek te zijn, enigszins tot irritatie van de president.

Beide adjudanten van de prins genoten op deze reis vooral van hoeren en snoeren. Waarom De Graaf hier weinig aan kon doen leest u in zijn openhartige verslag.

Het verhaal begint op een thriller te lijken wanneer blijkt dat Perón ernaar streeft om van Argentinië een atoommacht te maken en de prins in zijn plannen betrekt. Kan de Graaff een diplomatieke rel verhinderen?

In een tweede deel licht Umbgrove een en ander toe voor de lezer die zich afvraagt wat feit en wat fictie is. Met de kennis van nu lijkt het me voor de hand liggen dat de waarheid knap is gereconstrueerd.

Een fascinerend boek.

Arthur Umbgrove – Met de prins op reis. ISBN 978-90-214-7066-5, 371 pagina’s, € 25,99. Amsterdam: Querido 2022.

Geplaatst in 'Faction', Alle Boeken, Geschiedenis | Reacties uitgeschakeld

A Curious Universe

Geplaatst op 17 augustus 2023 door Marianne Janssen

De barokke portretten van Jan Worst

Zoektocht in weelde.

Deze zomer werd de schilder Jan Worst zeventig jaar. Museum More (Museum voor Modern realisme) in Gorssel, hét expositiecentrum van het magisch realisme, zag daarin een mooie aanleiding om een grote tentoonstelling aan het werk van deze schilder te wijden. Want Worst schildert magisch realistisch, hij schildert barok én hij portretteert figuren – meest vrouwen en kinderen – binnen de rijke decors van zijn interieurs. Die specialiteit, deze bundeling, geeft Worst een heel eigen stijl. Ter gelegenheid van de tentoonstelling verscheen het boek A Curious Universe, een boek met artikelen over schilder, stijl en werk, maar vooral een heerlijk kijkboek. Alle op de tentoonstelling gepresenteerde werken staan erin, kijken is blijven kijken en op ieder doek steeds weer nieuws ontdekken.

Allereerst zijn praktisch alle interieurs rijk, overdadig, kasteel- en landhuisachtig; er wonen zichtbaar mensen voor wie geld niet telt, die de weelde breeduit laten hangen via overdadig gevulde boekenkasten met alle boeken in leer gebonden, golvende zware gordijnen, beschilderde wanden, brede fluweel-gevoerde meubels, perzen op de parketvloeren… ga zo maar door. En in die rijke decors bevinden zich mooie vrouwen, languit op de bank, slapend op een biljart, knielend op een kastje, ze zijn decorstuk-méé, ze hebben iets onwezenlijks, levende modellen die toch amper ademen. Worst schildert geen vrouwen met grijze haren en rimpels, zoals ook zijn interieurs gepolitoerd en schoon, en nooit afgebladderd en verstoft zijn. Die enigszins wezenloze stijl geldt ook voor zijn decor-kinderen, ze leven niet écht, behalve misschien de onschuldig ogende broertjes op het stuk The brothers, maar daarachter staat dan weer een vrouw die de jongens volkomen negeert. Weer zoiets merkwaardigs. Typerend voor het magisch realisme.

Schilder

Jan Worst (1953) werd geboren in Heerenveen. Hij studeerde aan de Academie Minerva in Groningen. Na korte tijd als tekenleraar te hebben gewerkt werd hij in 1977 autonoom kunstenaar. Na een bezoek aan de Max Beckmann-tentoonstelling in Amsterdam in 1981 gooide hij qua stijl het roer om en besloot gedurfder te gaan werken. In 1987 exposeerde hij bij Kunstlievend Genootschap Pictura in Groningen, het betekende meteen zijn doorbraak. Sinds die tijd exposeerde hij veelvuldig en maakte internationaal naam. In 1992 exposeerde Worst voor het eerst in het buitenland, in München. Daarna volgden, om een paar ‘buitenlanden’ eruit te pikken: Keulen, Milaan, New York, Bazel en Londen.

Het boek biedt een aantal verklarende teksten van de conservator van Museum More, Julia Dijkstra, de curator/verzamelaar Adrian Dannatt, kunstcriticus dr. Joke de Wolf en Sito Rozema, junior conservator bij Museum More.

Teksten plus de foto’s van de schilderijen vormen een prachtig boek. Maar ik zou zeggen, spoed u naar Gorssel en bezoek de tentoonstelling zelf. U kunt er terecht tot en met 29 oktober 2023.

Jan Worst – A Curious Universe. ISBN 9-789-462-585-607, 144 pagina’s, €29,95. Zwolle: WBOOKS 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Kunst | Reacties uitgeschakeld

Bommeldingen

Geplaatst op 15 augustus 2023 door Adrianus

Stukken over het werk van Marten Toonder

Wel en wee van een heer van stand.

Alleen het omslag al is een feest der herkenning. Toch maakte Marten Toonder (1912-2005) dit gave portret pas zeven jaar nadat hij gestopt was met het schrijven van Bommelverhalen. Het hoe en waarom van dit laatste Bommelschilderij, van de daarop afgebeelde ruitjesjas en pijp en nog veel meer treft u aan in dit door een groot Bommelliefhebber geschreven boek.

Auteur

Drs. Klaas Driebergen (1979) is Neerlandicus en een gerenommeerd Toonderkenner. Hij begon met het lezen van Tom Poes- en Bommelverhalen toen hij dertien jaar oud was. Hij studeerde af aan de Amsterdamse Vrije Universiteit met de scriptie Bommel en Bijbel, die in 2012 als boek verscheen. Hij maakte met veel succes van zijn hobby zijn werk. Als zelfstandig uitgever bracht hij onder meer het complete proza van Marten Toonder uit en publiceerde hij ook een aantal door hemzelf geschreven boeken. Hij geeft lezingen en verzorgt Toonderreizen naar Ierland en Toonderwandelingen. In 2019 begon hij zijn wekelijkse e-mail voor Bommelliefhebbers. De meeste stukjes in dit boek zijn hierop gebaseerd.

Zonder te veel kostelijke details weg te geven is het toch best mogelijk iets over de veelheid van onderwerpen te zeggen. Met welke woorden en uitdrukkingen heeft Toonder naast Bommeldingen het Nederlands verrijkt? Wanneer is Heer Bommel eigenlijk jarig? Kent u de dichtbundels van de Markies de Canteclaer? Heeft Toonder zich laten inspireren door Winston Chrchill bij het tekenen van Bul super en Bulle Bas? En/of door cineast Joop Geesink? Is het u ook opgevallen dat de meeste door Toonder afgebeelde politieagenten honden zijn? Waar haalde Toonder zijn inspiratie vandaan toen hij de heer O.Fanth Mzn schiep, hoofdredacteur van de Rommeldamse Courant en voorzitter van de Klein Club? Welke calvinistische trekjes had de Zwarte Zwadderneel?

In het stuk ‘Stenen des aanstoots’ lezen we hoe beeldhouwer Henk Vreeling een aantal stripfiguren, waaronder Walrys, Hiep Hieper, Tom Poes, Bommel, Joost en Sickbock, als ‘schijnspuwers’ opnam in het bovenste deel van de gerestaureerde toren van de Eusebiuskerk. Niet iedereen was hier overgens blij mee.

Ook de Bommelgetallenfreaks worden bediend met een hele tabel van aantallen plaatjes per verhaal.

En dan is er natuurlijk De Oude Schicht. Valt er iets zinnigs te zeggen over het automerk. De lezer krijgt ook mee in welke auto’s Toonder zelf reed.

En dan al die opgestoken sigaren. Dat zou nu niet meer kunnen. Bommel kon zich terugtrekken in zijn bibliotheek met in varkensleer gebonden boeken. Geërfd van zijn goede vader?

Bommelliefhebbers zullen geen genoeg krijgen van dit prachtig geïllustreerde (met onder meer een ontroerende foto van de kleine Bommel aan de hand van zijn goede vader), met veel humor geschreven boek. Ik wacht de volgende publicatie van Driebergen met spanning af.

Klaas Driebergen – Bommeldingen. Stukken over het werk van Marten Toonder. ISBN 978-90-8268557-2, 263 pagina’s, € 19,99. Ouderkerk aan de Amstel: Uitgeverij Klaas Driebergen 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Diversen, Literatuur, Taal | Reacties uitgeschakeld

Voor elkaar

Geplaatst op 14 augustus 2023 door Marianne Janssen

Troost- en bij-je-zijn-verhaaltjes

Mooie blije kakkerlak, prachtig kwakende kikker.

Soms heeft een mens van die dagen dat hij door een vreemde weemoed bevangen is. Weemoed, teleurstelling ook. Omdat die ene wens nooit vervuld is, dat ene lied nooit gehoord. Stille wanhoop, stil verdriet, waarover mensen zwijgen. Tot het op tafel wordt gelegd, uitgesproken tegen een vriend, tegen een vreemde misschien zelfs. En als die het verhaal heeft gehoord komt daar soms plotseling een oplossing boven water. En daarna is het verdriet gestild, worden de tranen gedroogd. Dan gaat het leven weer beter verder.

Dat is de kern van de kleine verhalen uit het mooie boekje Voor elkaar, weer een van die mooie, pure boekjes van meester-schrijver Toon Tellegen.

In dit deeltje staan verhalen over dieren – voor Tellegen zijn alle mensen dieren en omgekeerd – die elkaar proberen te troosten als een van hen verdrietig is of als er iets misgaat. Daarmee is het een boeketje bloemen, een boeketje verhalen, voor wie even wat hoop kan gebruiken of een ander goed wil doen. Een boekje als een arm om een schouder, als een brandend waxinelichtje om iemands pad bij te lichten op een donkere dag, een liedje voor iemand die wanhopig in de stilte zit. Toon Tellegen verzamelde dit keer de zorgzaamste en liefste dierenverhalen voor wie goed wil doen. Nodig of onnodig goed, maar zelfs onnodig goed maakt een mens blij.

Neem bijvoorbeeld de kakkerlak. Hij komt het nijlpaard tegen en vertelt hem dat hij op weg is naar de neushoorn, die hem op de thee genodigd heeft omdat hij hem wil troosten. ‘Ben je verdrietig dan’, vraagt het nijlpaard. ‘Nee hoor’, zegt de kakkerlak, ‘maar de neushoorn dénkt dat ik verdrietig ben omdat ik lelijk ben en omdat iedereen mij ontloopt. En dat vindt hij zo vervelend voor mij dat hij mij wil troosten.’ De neushoorn belooft hem dat hij hem zal vertellen dat hij helemaal niet lelijk is, maar juist móói! En dan wordt hij vanzelf weer blij. ‘Mooi zijn,’ zei de kakkerlak zachtjes, ‘geloven dat je ontzettend mooi bent… wat een eigenaardig gevoel moet dat zijn…’

Wat een ongelooflijk aandoenlijk, ontroerend verhaal, voer voor mensen en psychologen.

Auteur

Toon Tellegen (1941) is arts, schrijver en dichter. Zijn dierenverhalen zijn spiegelverhalen, lees ze en herken uzelf. Naast de veelheid aan dierenverhalen schreef Tellegen ook een heel mooi boek met herinneringen aan zijn oudste broer De seringenboom en over zijngrootvader De trein naar Pavlovsk en Oostvoorne.

Tellegen ontving voor zijn hele oeuvre de Theo Thijssenprijs, de Hendrik de Vriesprijs en de Constantijn Huygensprijs. Van zijn spiegelverhalen over Tellegen, de egel ben ik werden in korte tijd meer dan 35.000 exemplaren verkocht.

Toon Tellegen schrijft ontroerend, mooi en poëtisch. Hij is ook arts, de kans is groot dat dit beroep hem schoolde in het meelevend en empathisch luisteraar-zijn wat zozeer uit zijn dierenverhalen naar voren komt. Hij is er voor zijn lezers, zijn dieren zijn er voor elkaar.

Ook dit boekje zal weer veel lezers blij kunnen maken.

Toon Tellegen – Voor elkaar. ISBN 9-789-021-483-177, 95 pagina’s, €11,99. Amsterdam: Querido 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Dieren, Diversen | Reacties uitgeschakeld

Mick Jagger. De biografie

Geplaatst op 12 augustus 2023 door Jeroen Griekspoor

De eeuwige puber laat zich niet makkelijk kennen

Het levensverhaal van de ontembare rocklegende.

Een biografie schrijven over Mick Jagger was voor Philip Norman geen eenvoudige opgave. Hij vroeg Jagger twee keer om mee te werken, maar er kwam geen antwoord. En die keren dat Norman Jagger eerder wél sprak, had de popster vaak last van selectief geheugenverlies. Het typeert de inmiddels 80-jarige die zich altijd al moeilijk heeft laten kennen en waarover Norman zegt dat zijn hele leven draait om illusies.

Auteur

De Brit Philip Norman (1943) verwierf wereldfaam met zijn boek Shout! over de Beatles. Ook schreef hij biografieën van Elton John, Paul McCartney, John Lennon en Eric Clapton. De Rolling Stones volgt hij al decennialang. Telkens weer wordt Norman geprezen om zijn uitmuntende research en zijn meesterlijke pen.

Na de toon te hebben gezet neemt Norman ons eerst mee naar het gezin waar Michael Philip Jagger opgroeit. Het is een typisch middenklasse gezin, waar vader Joe de kost verdient als gymleraar en de assertieve moeder Eva wat meer gesteld is op haar andere zoon Chris. Vader doet met de jongens iedere dag gymnastiekoefeningen, wat tot gevolg heeft dat zijn later beroemde zoon tot op de dag van vandaag zijn sportieve inborst met een ongeëvenaarde energie en uithoudingsvermogen tentoonspreidt.

Wat de jonge Mike (zoals hij dan nog wordt genoemd) ook laat zien, is dat hij over een goed stel hersens beschikt. Hij volgt de middelbare school op een niveau dat vergelijkbaar is met het gymnasium. Dat betekent echter niet dat hij overal zijn best voor doet, want bètavakken als natuur- en wiskunde boeien hem niet. Liever is hij bezig met het organiseren van basketbaltoernooien en het redigeren van een muziekblad. Mike slaagt dan ook voor slechts een deel van de vakken, in ieder geval wel genoeg om aan de universiteit economie te gaan studeren.

Het op afstand houden van de buitenwereld zit er al jong in. Een oude schoolvriend typeert Mike als ‘de jongen van rubber’, die destijds naar alle kanten meebewoog om uit de problemen te blijven. Hij doet dat later ook als hem bijvoorbeeld wordt gevraagd een duidelijk standpunt in te nemen over de tegencultuur van de hippies, of wordt gepolst voor een verkiesbare plaats in de politiek. Degenen die aan hem trekken worden dan door Jagger het bos ingestuurd met halve antwoorden of vage beloftes. Al is het maar omdat het verkondigen van een uitgesproken mening tot ophef kan leiden, wat slecht is voor de business.

Over ophef gesproken: die is er genoeg. Als de Rolling Stones voor het eerst op televisie verschijnen met hun lange, onverzorgde haar, spreken de volwassen kijkers er schande van. En ook de politie-inval in februari 1967 op het landgoed Redlands van vriend en medebandlid Keith Richards wordt breed uitgemeten in de pers. Daarover gaan lange tijd allerlei geruchten, zoals dat Jagger aan een Marsreep zou hebben gelikt die in de vagina van zijn toenmalige vriendin Marianne Faithful was geduwd.

Is Jagger negatief in de publiciteit of gebeuren er andere schokkende zaken, zoals de dood van medebandlid Brian Jones, dan brengt dat hem niet van de wijs. Op zulke momenten toont hij zich een stabiele persoonlijkheid, die bovendien vastbesloten is te slagen ongeacht de obstakels die op zijn pad komen. Hij gaat zijn eigen weg, wat anderen er ook van denken en beseft goed dat het ‘cool’ zijn een rol is die hij speelt omdat het nu eenmaal goed verkoopt en hij zo zijn allergrootste liefde kan blijven bedrijven, het spelen van de blues.

Wie tussen de regels doorleest komt in dit goed opgezette en gedetailleerde boek nog veel meer te weten over Mick Jagger, de eeuwige puber die als vanzelf de ongekroonde leider van The Rolling Stones werd. Dat het daarbij voor het grootste deel gaat over de jaren zestig en we pas in hoofdstuk veertien (van de eenentwintig) aanbelanden in de jaren zeventig maakt niet uit omdat de meest interessante gebeurtenissen zich in de sixties afspelen en het daarna vooral een herhaling van zetten is: veel seks (heel veel), regelmatig wat drugs en altijd weer de blues als grondtoon.

Al met al een met veel foto’s geïllustreerde heruitgave die je met veel interesse en plezier kunt lezen, vooral als je nog niet zo bekend bent met de ins en outs van popmuziek in het algemeen of met Mick Jagger en The Stones in het bijzonder. Een gedegen publicatie waarmee Norman erin slaagt een groot deel van de sluier rondom de persoon Mick Jagger op te lichten. Bovendien geschreven in een stijl die makkelijk wegleest. Al met al een topper binnen zijn genre, een biografie van een popicoon die zijn geld dubbel en dwars waard is.

Philip Norman – Mick Jagger. De biografie. Vertaald uit het Engels (Mick Jagger) door Henny Corver, Pon Ruiter en Frits van der Waa. ISBN: 978-90-213-4124-8, 688 pagina’s, € 29,99). Amsterdam: Alfabet Uitgevers 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Biografie, Muziek | Reacties uitgeschakeld

De Miss Marple verzameling

Geplaatst op 10 augustus 2023 door Marianne Janssen

Twaalf nieuw Mysteries

De bloemen van de misdaad.

De naam Agatha Mary Clarissa Miller zal weinigen iets zeggen. Maar bij het horen van haar schrijversnaam vullen de meeste mensen moeiteloos in: ‘Hercule Poiror met zijn gepommadeerde snor en zijn grijze celletjes’ en ‘Miss (Jane) Marple, de oude dame met haar liefde voor tuinieren én haar vermogen de moeilijkste misdaden op te lossen’. De twee zijn bekend uit boeken en films. Ook na Christie’s dood zijn zij blijven leven. De uitgever van haar boeken heeft, als eerbetoon én ongetwijfeld met zakelijk inzicht, twaalf bekende Engelse en Amerikaanse detectiveschrijfsters – alleen vrouwen natuurlijk – benaderd en hen gevraagd een nieuw Miss Marple-verhaal te schrijven. Ze namen de opdracht verguld aan. Miss Jane Marple kwam voor het eerst naar voren in een verhaal uit 1927, A.C. creëerde haar om ‘oude vrijsters een stem te geven’. In totaal schreef ze 12 MM-boeken, het laatste verscheen postuum in 1976, het jaar waarin haar schepper overleed.

De benaderde moderne auteurs hadden een duidelijk omschreven opdracht die overeenkwam met de gedachte van Christie. Ze moesten laten zien dat er ‘onder de keurige haarnetjes van ongetrouwde dames op leeftijd – die in de maatschappij vaak zo onderschat, genegeerd en betutteld werden – vaak stoere dorpse dames schuilgingen met een pienter brein waar zelfs de knapste koppen van Scotland Yard wat van konden leren’. Bovendien, zo luidde de opdracht, moest in de nieuwe verhalen altijd een bloem in beeld komen, dit omdat de excentrieke slimme dorpse Miss Jane een grote liefde koesterde voor tuinieren.

De schrijfsters schreven vol verve hun eerbetoon, en brachten op overtuigende wijze de beroemdste en oudste vrouwelijke detective opnieuw tot leven. Smullen voor de liefhebbers.

Auteurs

Agatha Christie leefde van 1890 tot 1976. Van haar boeken zijn er wereldwijd ruim drie miljard verkocht; ze werden in honderdacht talen vertaald. Een oplage die bijna zo hoog is als die van de Bijbel en van Shakespeare.

We noemen op alfabetische volgorde de namen van de twaalf auteurs. Ze hebben allemaal ruimschoots hun sporen verdiend en prijkten op bestsellerlijsten. Naomi Aldermans, Leigh Bardugo, Alyssa Cole, Lucy Foley, Elly Griffits, Natalie Hayne, Jean Kwok, Val McDermid, Karen M. McManus, Dreda Say Mitchell, Kate Mosse en Ruth Ware. Vertaalster Annemarie de Vries heeft prachtig de sfeer van Agatha Christie behouden en niet gemoderniseerd in haar taalgebruik.

Het ene verhaal spreekt meer aan dan het andere, zo werkt dat in een bundel. Dat is een kwestie van smaak. We pikken er één verhaal uit: ‘De Jadekeizerin’ door Jean Kwok. Waarom Kwok? Puur uit chauvinisme. Het werk van bestsellerauteur Kwok is in twintig landen verschenen. Ze emigreerde op vijfjarige leeftijd van Hongkong naar Brooklyn en werkte als kind op kledingfabrieken. Een hard bestaan. Maar haar intelligentie viel op en ze kon doorstuderen, ze studeerde af aan de Harvard en Columbia University. De liefde bracht haar naar Nederland en – dáár is het chauvinisme – momenteel woont ze in Voorschoten.

Jean Kwok plaatste Miss Marple in het opvallende decor van een cruiseschip, walsend met de Chinese Mr. Pang, die haar vertelt over zijn overleden vrouw die zo gek was op pioenrozen. De bloem komt in beeld als kort daarna Mr. Pang dood wordt aangetroffen. En dan spelen vervolgens oosterse symbolen een grote rol en Miss Marple ontrafelt het raadsel.

Jean Kwok was trots dat zij voor deze opdracht verkozen werd, vertelt ze in een interview in de Voorschotense krant. Een dorpskrant? Tuttut, niet zo denigrerend, Voorschoten heeft vast veel gemeen met Marples geliefde St Mary Mead.

Een heerlijk boek voor liefhebbers van Christie’s intelligente bejaarde dame, die op deze manier voor de lezer uit de dood herrijst.

Agatha Christie c.s.- De Miss Marple verzameling. Twaalf nieuwe mysteries. Vertaald uit het Engels (Marple, Twelve New Stories) door Annemarie de Vries. ISBN978-90-443-6701-0, 335 pagina’s, €23,99. Amsterdam: The House of Books 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Detective / Thriller, Korte verhalen | Reacties uitgeschakeld

De wind kent mijn naam

Geplaatst op 9 augustus 2023 door Piet Windhorst

Waarom vluchten?

Laat het onze kinderen goed gaan.

Het nieuwe boek van Isabel Allende heeft een bijzondere opzet. De drie verhalen spelen zich af tussen 1938 tijdens de Kristalnacht in Wenen en de Verenigde Staten van 2020 met president Trump aan de macht.

Het gemeenschappelijke thema is het wegvluchten uit geweldsituaties. Telkens is een kind de hoofdpersoon. De ouders doen alles om het in veiligheid te brengen en voor een goede toekomst te zorgen. Naast alle narigheid zijn de verhalen ook hoopgevend, want rondom de vluchtelingen zijn er steeds goedwillende mensen die hen op weg helpen.

Auteur

Isabel Allende (1942) is een zeer succesvolle Chileense schrijfster. President Salavador Allende was haar oom. In 1973 kwam hij bij een staatsgreep om het leven. Isabel vluchtte naar Venezuelea. Ze woont nu in Californië. In 1993 verscheen haar eerste roman La casa de los espiritus (Het huis met de geesten).Dat werd groot succes en is verfilmd. De wind kent mijn naam is haar 26ste boek.

De roman begint met het verhaal van Samuel Adler. In de nacht van 9 op 10 november 1938 werd in Wenen op grote schaal jacht gemaakt op joden. Er vonden plunderingen, brandstichting en mishandelingen plaats. De toekomst voor de joden was heel ongewis. Rachel, de moeder van Samuel, wilde hoe dan ook dat haar zoon niets zou overkomen. Toen Engeland tienduizend joodse kinderen zou opvangen wilde Rachel daar gebruik van maken. Er was een transport georganiseerd. Ze bracht Samuel naar de trein en beloofde later ook naar Engeland te komen. Hij vertrok met zijn viool en bereikte in drie dagen Londen. Bijzonder aangrijpend.

Het tweede verhaal speelt zich af tussen 1981 en 2000 en overtreft het vorige nog in wreedheid. Het speelt zich af in het plaatsje El Mozote in El Salvador. Gesteund door de Amerikanen werd strijd gevoerd tegen guerrillastrijders. Hoewel El Mozote een vredig boerendorp was zonder rebellen arriveerden op 10 december 1981 soldaten die iedereen executeerden. Ze verkrachtten de meisjes en executeerden iedereen, sommigen met de kogel, anderen met een mes of een machete en een paar werden levend verbrand. Edgar Cordero was met zijn dochter Letitia enkele dagen in de hoofdstad. Toen hij terugkeerde trof hij slechts lijken en verbrande huizen aan. Samen vertrokken ze daarna naar de VS. Het spannendst was de nachtelijke oversteek van de Rio Grande, waarbij Leticia met een touw was vastgebonden aan haar vader.

Het derde en omvangrijkste verhaal gaat over Anita en speelt in 2019. Samen met haar moeder is Anita gevlucht naar de USA. Hoewel hij niet wordt genoemd is het duidelijk dat Trump een rol speelt. Het centrale probleem bestaat uit de vluchtelingen vanuit Mexico. De kinderen werden gescheiden van hun ouders. De moeder van Anita werd teruggestuurd en het meisje bleef alleen achter in een opvangkamp. Ze werd opgevangen door Selena Duran die een advocaat inschakelde om via het gerecht moeder en kind weer te verenigen. Wel wat toevallig en willekeurig dat alleen Anita deze voorkeursbehandeling krijgt. Het verhaal krijgt ook een romantisch tintje als Selena en advocaat Frank verliefd worden.

De volgende hoofdstukken zijn steeds gewijd aan één van de hoofdpersonen. Het langst gaat het over Samuel Adler die uiteindelijk in de VS komt en daar een succesvol musicus wordt. Bij hem komen de drie verhalen samen. Knap gedaan, maar was het wel een goed idee om drie verhalen naast elkaar te combineren? Ze zijn alle drie aangrijpend en ontroerend, maar het vraagt veel van de lezer.

Deze aangrijpende roman geeft een goed inzicht geeft in het lot van de vluchtelingen. Het boek berust op historische feiten en confronteert ons weer eens met de werkelijkheid. Wat betekent het om vluchteling te zijn? Waarom zijn ze gevlucht en hoe worden ze behandeld?

Isabel Allende – De wind kent mijn naam. Uit het Spaans vertaald (El viento conoce mi nombre) door Marjan Meijer. ISBN 978-90-284-5310-4, 284 pagina’s, € 24,90. Amsterdam: Wereldbibliotheek 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Fictie, Vluchtelingen | Reacties uitgeschakeld