Alexandra en haar vriend Lars wonen samen in een appartement in een onbekende stad in België. Hun rustige leventje wordt verstoord als op een avond een envelop onder de deur wordt geschoven. De envelop bevat een polaroid foto van Alexandra’s zus Andrea, die acht jaar geleden verdronken is. Er zitten ook enkele krantenknipsels in die handelen over jonge vrouwen die recentelijk zijn vermoord door verdrinking. De verdrinkingsdood van Andrea was raadselachtig, ze was een uitstekend zwemster. Was het een ongeluk, zelfmoord of een misdrijf? De krantenknipsels met de beschreven moorden leken te suggereren dat ook Andrea was vermoord. Ze halen de politie erbij, maar die kan weinig doen. Alexandra en Lex besluiten zelf op onderzoek te gaan. Naast de hoofdstukken die het speurwerk beschrijven, bevat het boek ook passages die geschreven zijn vanuit het perspectief van de moordenaar. Hij is bezig met een nieuw slachtoffer en wil ook haar gaan verdrinken.
Auteur
Maxime Paredis (1990) werkt als copywriter in de omgeving van Gent. In 2019 debuteerde hij met de psychologische thriller Honderd kamers, die genomineerd werd voor de MAX Bronzen Vleermuis 2020.
Het ongeluk van Andrea vond plaats tijdens een korte vakantie van haar schoolklas, die logeerde in een bungalowpark aan zee. Alexandra en Lars waren ook bij dit schooluitje. Zij beginnen hun speurwerk met een bezoek aan het strand waar Andrea verdronk. Ook spreken zij met het personeel van het bungalowpark. De school waar zij op zaten speelt in het boek een grote rol. Ze bezoeken de school en praten met allen die destijds deelnamen aan het schoolreisje, zowel de met de leerlingen als met de docenten. Hun speurtocht is moeizaam, maar ze komen steeds dichter bij de waarheid. Het is slot is zeer verrassend.
De thriller heeft een klassiek concept. Het verhaal gaat van verdachte naar verdachte. De meesten van hen hebben met school te maken. Ook de locaties horen bij een doorsnee thriller. In een oude fabriek gebeuren uiterst spannende dingen. Het verhaal kent het nodige geweld. De auteur eindigt de hoofdstukken ter verhoging van de spanning vaak met een cliffhanger.
De schrijfstijl is zeer verzorgd. De thriller leest als een trein. Wel gebruikt Paredis bij zijn beschrijvingen een heleboel details. Ook zijn er veel langdurige gesprekken. Gelukkig gebeuren er ook de nodige spannende zaken.
Droog water is, ondanks een paar minpuntjes, een zeer geslaagde thriller.
Maxime Paredis – Droog water. ISBN 978-90-83254-04-3, 390 pagina’s, €22,00. Westerlo (B): Phoenix Books 2022.
Achtduizend jaar geleden was Nederland nog bos. Een eekhoorn kon van Maastricht naar Lauwersoog klauteren zonder de grond te raken. Die tijd is voorbij, want bossen beslaan nog maar 9% van ons landoppervlak. Daar is gemakkelijk iets aan te doen. Niet door alle broodnodige woningen te slopen om op de vrijgekomen plaatsen bomen te planten, maar door in eigen tuin een minibosje aan te leggen. Daar heb je geen grote tuin voor nodig. De auteurs van dit boek leggen minibosjes aan van zes (!ongelooflijk toch?) tot zeshonderd vierkante meter. In dit boek vertellen ze hóe ze dat doen, laten ze zien hoe geweldig dat werkt, hoeveel plezier je eraan beleeft en halen bovendien een wijsgeer aan die onderzoek heeft gedaan naar de karakters van tuinen- en bosbezitters: die mensen zijn een stuk aardiger en relaxter dan hun buren met starre versteende tuinen. Daan en Maarten, de auteurs van dit inspirerende boek hebben zelf thuis ook een minibos, Daan op eigen terrein, Maarten als met-tienen-gedeelde buurttuin. Ik heb deze miniboswachters nooit ontmoet, maar ze schrijven zo enthousiasmerend dat je als lezer van hun boek meteen plannen gaat maken: een minibos in mijn tuin, zou dat bij mij ook kunnen? Word ik dan ook getrakteerd op allerlei vogels, insecten, vlinders, dieren? Dat zou geweldig leuk zijn zeg! Nou, reken maar dat u ze krijgt.
Niet op stel en sprong naar het tuincentrum gaan, waarschuwen de schrijvers. Vóór u een minibos aanlegt moet u wat dingen weten. Allereerst: waardeer wat de tuin nú al heeft staan. Bestaande struiken, kruiden, bomen mogen gewoon in het minibos blijven, niet de groeiers ondankbaar zijn. Verder moet je weten hoe de grond is, of de tuin op de zon komt te liggen, hoe de bewatering is en ga zo maar door. Loop het rijtje tuinchecks maar langs in dit boek. Je hoeft er geen expert voor te zijn, gewoon ogen en handen gebruiken. En dan: wat ga je planten? En wanneer plant je een boom? Wat dat laatste betreft werd ik geraakt door het citaat van Confucius dat boven hoofdstuk 9 (Bomen planten) staat: De beste tijd om een boom te planten is tien jaar geleden. De op een na beste tijd is nu. Vrolijkmakend gegeven: zodra de bomen en struiken in de grond staan, komt jouw minibos tot leven. Klopt. In de wat wilde rommelige tuin van uw recensent piept, kraakt, scharrelt, schuifelt en zingt ook van allerlei. Een feest om te horen. Dat krijgt u ook als u een minibos plant. Goed voor het humeur!
Auteurs
Daan Bleichrodt (1981, links) is productontwikkelaar, schrijver en tekenaar. De afgelopen jaren leidde hij bij IVN Natuureducaties de Tiny Forest beweging in Nederland. Hij plantte meer dan 170 Tiny Forests op schoolpleinen, in buurten en op bedrijventerreinen.
Maarten Bruns (1976, rechts) is milieukundige, schrijver en productontwikkelaar. Hij werkt bij het Wereld Natuur Fonds (WNF) aan klimaatadaptatie en natuurherstel in Nederland. Hij ontwikkelde praktische tuinconcepten waarmee tuinbezitters direct aan de slag kunnen.
Bleichrodt en Bruns schreven eerder samen Tiny Forest, klein bos, groot avontuur. (2021). Daarin beschreven zij hoe ze, als pioniers van het Nederlandse minibos, in 2015 in Zaanstad zeshonderd kleine inheemse boompjes plantten. Dat minibos werd een rage. De auteurs leggen in het boek vast hoe het bos er na vijf jaar voorstaat en wat er allemaal mee gebeurde. Wonen er dieren, komen er mensen, is het een succes of – dat zal toch hopelijk niet – staan er inmiddels huizen?
Daan begietert met zoon Mees de planten in het bos
Liefst zou ik uit ieder hoofdstuk citeren en de lezer van deze bespreking vast blij maken met de adviezen van de beide experts. Dat kan niet natuurlijk. Daarvoor zult u het boek moeten kopen. En ik kan niet anders dan die aankoop sterk adviseren. Want stel je voor dat iedereen op een klein lapje grond zo’n minibos zou planten. Dan creëerden we naast het bestaande ook ons persoonlijke Nationaal Park de Hoge Veluwe, verspreid over honderden dorpen en steden. Wat zou dat feestelijk staan nietwaar! Handen uit de mouwen en planten maar. Het minibos kan nog dit jaar staan.
Een geweldig enthousiasmerend boek vol prachtige tekeningen (van Jenny van Herrewegen) foto’s, adviezen en ideeën.
Daan Bleichrodt en Maarten Bruns – Minibos in je tuin. Inspiratie, voorbeelden en stappenplan voor de eigen tuin. ISBN 9-789-050-1189-27, 144 pagina’s, € 21,95. Zeist: KNNV Uitgeverij 2023.
Geplaatst inAlle Boeken, Natuur|Reacties uitgeschakeld voor Minibos in je tuin
‘Bruce Springsteen Compleet’ is de meest volledige geschiedenis van een van de grootste muzikanten aller tijden en geeft achtergrondinformatie bij de 344 nummers die The Boss ooit heeft opgenomen, waaronder de klassiekers: Thunder Road, The River, Dancing In The Dark en Streets Of Philadelphia. In chronologische volgorde en zeer gedetailleerd nemen de auteurs je mee langs alle songs, albums, live-opnames, out-takes en samenwerkingen. De reis begint bij het debuutalbum Greetings From Asbury Park, NJ uit 1973 en eindigt twintig albums verder bij Letter To You dat in 2020 uitkwam. In de bijna vijftig jaar daartussenin kom je klassieke Springsteen-albums tegen als: Born To Run, Darkness On The Edge Of Town, Nebraska en Born In The U.S.A.
Auteurs
Philippe Margotin schreef verschillende boeken over muziek, onder andere biografieën over U2, Radiohead en The Rolling Stones. Jean-Michel Guesdon is muzikant, producer en geluidsingenieur. Ze wonen allebei in Parijs. Eerder schreven de heren al soortgelijke boeken over The Beatles, Bob Dylan, Jimi Hendrix en The Rolling Stones.
Bruce Frederick Joseph Springsteen (geboren op 23 september 1949) groeit op in Freehold, New Jersey. Zijn vader Douglas Frederick ‘Dutch’ Springsteen heeft Iers en Nederlands bloed, terwijl zijn moeder Adele Ann Zerilli van Italiaanse komaf is. Ook Alice, zijn oma van vaders kant, speelde een belangrijke rol in zijn opvoeding. Al was het alleen maar omdat ze hem liet doen wat hij wilde.
Toen hij bijna zeven jaar oud was kreeg Springsteen zijn eerste grote muzikale schok. Op 9 september 1956 keek hij, net als zestig miljoen andere Amerikanen, naar Elvis Presley die optrad in The Ed Sullivan Show. De volgende dag haalde hij zijn moeder over om met hem naar Diehl’s Music in South Street te gaan en omdat ze geen gitaar kon kopen, huurde ze er één voor zes dollar per week. Een nieuwe wereld ging voor hem open. Maar Bruce’ vingers waren nog te klein om rond de hals van de gitaar te passen. Ontmoedigd door de technische moeilijkheidsgraad van het instrument besloot hij hem terug te brengen naar de winkel. Maar zijn dag zou nog wel komen.
In 1966 trad Springsteen – ondertussen muzikaal beïnvloed door onder andere Bob Dylan en The Beatles – toe tot de band The Castiles, opgericht door George Theiss en vernoemd naar diens favoriete shampoomerk. In die periode had Springsteen een ontmoeting met iemand die beslissend bleek te zijn voor zijn carrière: Steven Van Zandt. Ze konden goed met elkaar overweg en zo begon een lange vriendschap tussen beide muzikanten.
Eind jaren zestig ontkwam Springsteen aan de dienstplicht en gruwelen van Vietnam en stopte hij met zijn studie aan het Ocean County College. Op zijn negentiende besloot hij professioneel muzikant te worden. Zijn ouders waren het er niet mee eens, maar zij vertrokken uit New Jersey om een nieuw leven op te bouwen in Californië. Bruce bleef achter in Freehold.
Nadat hij in de daaropvolgende jaren nog een aantal bands had versleten ontmoette hij in 1971 de New Yorkse producer Mike Appel. Appel was zwaar onder de indruk van het buitengewone talent van de inmiddels 22-jarige singer-songwriter, nam hem onder zijn hoede en regelde een platencontract. Zo begon de fase die hem naar de top van de rockwereld zou brengen en hem de welverdiende bijnaam The Boss zou opleveren.
Het album Born To Run uit 1975 zorgde voor de grote internationale doorbraak van Springsteen. Het duurde meer dan veertien maanden om de plaat te maken, waarvan alleen al bijna de helft voor de titelsong. Gedurende deze periode moest Springsteen afrekenen met frustraties over het album. Hij deed uiteindelijk een beroep op filmproducent Jon Landau om te helpen met de productie. Dit betekende ook het begin van het einde van de samenwerking met Appel. Born To Run was ook het eerste album waarop de volledige bezetting van de E Street Band – de groep van muzikanten die hem gedurende het grootste deel van zijn carrière begeleidde – meespeelde.
Wat opviel tijdens de beginjaren van Springsteen’s loopbaan is dat in eerste instantie vooral andere artiesten hits scoorden met zijn nummers. Manfred Mann’s Earth Band haalde de hitlijsten met Spirits In The Night en Blinded By The Light, de Pointer Sisters haalden de eerste plaats in de Top 40 met Fire en de Patti Smith Group brak door met Because The Night. David Bowie nam halverwege de jaren zeventig het nummer It’s Hard To Be A Saint In The City op.
Bruce Springsteen is een geboren verhalenverteller. Zeker in zijn beginjaren schreef hij veel over de Amerikaanse arbeidersklasse: dokwerkers, bouwvakkers en fabrieksarbeiders. In zijn soloshow ‘Springsteen On Broadway’ die hij maar liefst 236 avonden in het Walter Kerr Theatre op Broadway opvoerde, grapte hij daarover: ‘Ik heb nooit een dag in loondienst gewerkt, nooit van negen tot vijf, nooit vijf dagen per week (tot nu toe) en toch schreef ik nergens anders over. Zo goed ben ik dus.’
In ‘Last Man Standing’ uit 2020 vertelt Springsteen over de dood van de eerder genoemde George Theiss twee jaar eerder, waardoor hij letterlijk de last man standing werd van de band The Castiles. Overigens vertelt Springsteen dit verhaal ook tijdens zijn huidige, zes maanden durende, tournee die hem met de E Street Band door de Verenigde Staten en Europa voert.
Bruce Springsteen Compleet bevat – naast een gedetailleerde analyse van elke afzonderlijke song – achtergrondinformatie over het tot stand komen van de albums en over de muzikanten en andere personen die belangrijk zijn geweest voor de inmiddels vijftig jaar durende carrière van Springsteen. Bovendien is het boek aangevuld met honderden foto’s, een woordenlijst en een uitgebreide index. Daarmee is het een onmisbaar naslagwerk voor elke Springsteen-fan en eigenlijk voor alle serieuze muziekliefhebbers.
Philippe Margotin en Jean-Michel Guesdon – Bruce Springsteen Compleet. Het verhaal van de 344 songs. Vertaald uit het Frans (Bruce Springstein, La Totale)door Vitataal ISBN 978-94-62585-01-0. 680 pagina’s. € 59,95. Zwolle: WBOOKS 2023.
Geplaatst inAlle Boeken, Muziek|Reacties uitgeschakeld voor Bruce Springstein Compleet
Miljoenen kunstliefhebbers van over de hele wereld hebben een poging gedaan een kaartje te bemachtigen voor de Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum in Amsterdam. Het is ‘slechts’ 400.000 van hen gelukt, misschien worden het er nog 100.000 meer als het museum de openingstijden verruimt. Maar dan nog… Johannes Vermeer, de schilder die in zijn tijd in Delft, niet eens tot de ‘dure jongens’ behoorde, (zo bewijst de auteur met een prijsvergelijking van kunstbroeders onder elkaar) zal niet voor iedereen te zien zijn. En dat terwijl zijn schilderijen niet alleen meesterwerken in verf zijn, maar ook talloze verhalen vertellen. Beeldverhalen welteverstaan, voor degene die ze kan lezen.
Melkmeisje, let op de stoof
Hoogleraar Nils Büttner maakt die vertaalslag in dit boek. Hij vertelt dat de tijdgenoten van Vermeer geoefend waren in het lezen van beeldtaal. Om een Vermeer-voorbeeld te noemen: de kleine stoof die is afgebeeld op het schilderij van het Melkmeisje staat daar niet zómaar. Een stoof werd wel schertsend de mignon des dames (lieveling van de dames) genoemd. Het stoofje met daarin zijn kooltjes kon, onder de wijde rok gezet, het onderlichaam aangenaam verwarmen, en dát werd als symbool beschouwd voor het ‘verkeren van de geslachten’. Ingewikkeld? Wel als je die dingen niet weet. Maar vergeet niet, zo vertelt Büttner zijn eigentijdse lezer, dat ook wij, als 21e-eeuwers, beeldtaal snel interpreteren. Neem de ‘paarse krokodil’, voor ieder symbool voor de uiterst trage afwikkeling en papierhandel die de burger moet doorlopen voor eenvoudige zaken? Vermeer had er niets mee gekund! Of, wie kent er niet de uitdrukking: ‘de kat in het donker knijpen’ voor ‘stiekem iets ongeoorloofds doen’? Als Vermeer op een schilderij in een schemerige kamer een kat in het donker had gezet, had de eigentijdse kijker meteen geweten waar het dier voor stond.
Zó laat Büttner ons in zijn boek kennismaken met de schilder Johannes Vermeer, als de man die de tijd stilzet en ons keer op keer in de spiegel laat kijken waarin ons eigen handelen getoond wordt. De vertaalslag van toen naar nu, wat een heerlijke kennismaking. Tegenwoordig hebben we steeds meer woorden nodig om dingen te zeggen, Vermeer spreekt met zijn schilderkwast en weet veel méér over te brengen.
Auteur
Nils Büttner (1967) is hoogleraar middeleeuwse en moderne kunstgeschiedenis aan de Staatliche Akademie der Bildenden Künste in Stuttgart. Hij is gespecialiseerd in Duitse en Nederlandse vroege kunst- en cultuurgeschiedenis. Eerder schreef hij vier boeken die stuk voor stuk bestsellers werden: Jeroen Bosch, Rubens, Bruegel en Rembrandt.
Dit is een uiterst leerzaam en tegelijkertijd bijzonder boeiend boek, want Büttner schrijft mooi en beeldend en maakt zijn lezer per pagina nieuwsgieriger naar het vervolg. Middenin het boek staan alle schilderijen van Vermeer in kleur afgebeeld. Mooi als kleine hulp, maar mijns inziens onvoldoende. Beschouw ze als indicatie.
Dit boek kun je het best lezen met een laptop ernaast. Steeds als Büttner een volgend schilderij te berde brengt moet je dat schilderij als lezer op de laptop naar voren halen. Al lezend kun je details uitvergroten en dan ontdek je bijvoorbeeld dat het ‘Brieflezend meisje bij het venster’ uit 1657/59, een van Vermeers grotere doeken, uitgeleend door de Gemaldegalerie Alte Meister in Dresden, weerspiegeld staat in het bruine glas-in-lood van het raam. Op het schilderij dat achter haar tegen de muur hangt, staat een ‘putti’ afgebeeld, een duidelijk teken dat het meisje een liefdesbrief staat te lezen. Nog een bijzonder gegeven: Vermeer maakt in dit schilderij gebruik van de pointillé-techniek om zijn stoffen wolliger te doen lijken. Wat was hij zijn tijd ver vooruit!
En zo lees je en kijk je naar Vermeer aan de hand van Nils Büttner. Steeds in de tekst op de laptop zijn beeldverklarende verhalen uitvergrotend.
Het boek wordt beschouwd als een goede voorbereiding op het bezoek aan de tentoonstelling. Dat geldt dus voor (te) weinig bezoekers. Beschouw het boek als een onmisbare tocht langs de schilderijen die u hoogstwaarschijnlijk niet hebt kunnen zien, maar waarvan u op deze manier toch nog kunt genieten. Of schaf het aan als onmisbaar souvenir: dit zag ik, dit was Vermeers beeldtaal.
Vermeer vertelt verhalen aan wie hem horen kan. Een grandioos boek!
Nils Büttner – Vermeer. De schilder die de tijd stilzet. Uit het Duits vertaald (Vermeer) door Marten de Vries en Merel Leene. ISBN 9-789-029-097-000. 170 pagina’s, € 20,99. Amsterdam: Meulenhoff 2023.
NB De Overzichtstenstoonstelling Vermeer is tot 4 juni 2023 te zien in het Rijksmuseum te Amsterdam.
Eenzame weduwnaar ongeduldig op zoek naar een nieuwe liefde.
Een ongewone vriendschap tussen een bejaarde schrijver en een dichteres van middelbare leeftijd inspireerde hen tot het samenstellen van deze bundel bestaande uit verhalen, een gesprek en een gedicht.
Auteurs
Hans te Brake, 84 jaar is een gepensionerde psycholoog. Hij schrijft autobiografische verhalen. Jay A. Lecton (pseudoniem voor Jane Arifa Badoella), is 54 jaar en werd geboren in Suriname. Ze is dichteres. Van haar verschenen twee bundels: What is love? en Divine Sundays.
Dit boek bestaat voornamelijk uit reportages en verhalen van Hans te Brake. Het eerste deel getiteld Van buiten oud, van binnen jong gaat over de reportage van de ervaringen van een 80-plusser in zijn ‘reis’ door dating land. De 80-plusser had een gelukkig huwelijk, maar snakt nu als eenzame weduwnaar naar een nieuwe liefdesrelatie. De veel jongere vrouwen die hij ontmoet vinden hem een prettige gesprekspartner, maar ze deinzen steeds terug voor een relatie. Erg sneu allemaal. Vooral het titelverhaal De dans. Met Sherida gaat hij dansen, hij heeft salsalessen gehad. Aanvankelijk gaat het dansen goed, maar al gauw verkiest Sherida een jongere danspartner. Hij is zeer teleurgesteld en de relatie bleef hoogstens vriendschappelijk.
De volgende ontmoeting komt tot stand nadat hij al skeelerend (!) is gevallen. Angela komt hem te hulp en neemt hem mee naar huis. Weer raakt hij verliefd: Angela, ik ben totaal overrompeld, omvergeblazen door jou. Ik heb geen verweer tegen je stem, je lach. Je ontroert me. Het is al lang geleden dat ik zo met huid en haar voor een vrouw viel. Helaas loopt Hans weer te snel van stapel. Ook Angela wil geen liefdesrelatie.
De verhalen die volgen zijn wel sympathiek, vooral het verhaal De gasten. Dat geldt niet voor De beproeving. Hans moet in dit verhaal voor zijn bejaarde moeder gaan zorgen, maar heeft daar geen zin in. Laat deze drinkbeker aan mij voorbijgaan. In De ontmoeting gaat het om een gesprek van Hans met Jane. We krijgen een beter inzicht in het leven van de auteurs,
maar verdient zo’n gewoon gesprek wel een plaats in dit boek?
Een sympathiek, maar een overbodig boek.
Jay A. Lecton en Hans te Brake – De dans. ISBN 978-90-8319-964-1, 72 pagina’s, € 23,90. Zoetermeer: Uitgeverij Sampreshan 2022.
Peter van Straaten was een veelzijdige tekenaar. Zijn werk wordt nog altijd in brede kring gewaardeerd, het is zo herkenbaar en leidt niet zelden tot een schallende schaterlach. De uitgever stelde deze keer een mooie bundel samen die zich in en om het huis afspeelt. Het formaat is deze keer liggend, zodat elke bladzij twee plaatjes bevat.
Auteur
Peter van Straaten (1935-2016) was niet alleen een verschrikkelijk goede tekenaar, maar hij had daarnaast de gave om zijn tekeningen van treffende bijschriften te voorzien. Ook na zijn dood blijkt zijn werk nog springlevend en tallozen genieten ervan. NRC noemde hem ooit de tekenaar van het menselijk tekort.
De samenstellers hebben ervoor gekozen om de plaatjes min of meer per ruimte te ordenen. We beginnen in de huiskamer, waar de bank en de luie stoel met hun bezetters een centrale plaats innemen. De heer des huizes zit nogal eens achter zijn krant of de zoon hangt op de bank. Het tv-toestel ontbreekt vaak niet en soms komt het kleinkind bij opa (Van jou mag het wèl, hè, opa?) of oma (Ben je moe, oma?) langs. Hitsige jongens willen op die bank niets liever dan hun geliefde bespringen, die daar lang niet altijd van gediend is (O jakkes, wat heb ik dáár weinig zin in). Alcoholische versnaperingen zijn regelmatig zichtbaar (Hoezo? Klink ik dronken?). Bankhangende tieners krijgen ouderlijke snieren om de oren (Hoe is het nou met je scriptie?).
Ook het eten komt regelmatig aan de orde (In vredesnaam! Niet dat recept van je moeder!). Dat eten wordt natuurlijk in de keuken bereid, waarvan ook een flink aantal prachtige plaatjes en onderschriften zijn opgenomen (we eten vandaag heel vies, erg?). En dan komt de eettafel (Getsie! Eten we wéér kreeft?). Bij een elkaar aflebberend stel vraagt een jonger broertje ‘Mam, mag ik van tafel?’ Ook de trap leidt tot prachtige plaatjes. Bij een al te gretige jongeman ‘Wacht nou even tot we boven zijn, Harry’.
Om de deur glurende ouders: ‘Noemen jullie dát huiswerk maken?’ Van binnenuit zegt een blote dochter tegen haar moeder ‘Dat is Robert, mam. Die ken je al.’ De échte slaapkamerscènes zijn ook niet mals: (tijdens het vrijen) ‘Help je me dan straks met mijn wiskunde?’ In de badkamer valt ook het nodige te beleven voor de spiegel of op de weegschaal: ‘Kees, ik heb er weer een rimpel bij. Doe je me nu weg?’ Of, bars, ‘Kletskoek! Je bent dik. Niet te dik’. En dan gaan we weer terug naar de slaapkamer: ‘Is het pauze?’
Tenslotte is er de tuin die niet altijd swingt. Belegen stel: ‘Zo, de tuin is winterklaar. Nu wíj nog’.
Met Peter is het altijd genieten.
Peter van Straaten – Thuis. ISBN 978-94-6336-165-1, 160 pagina’s, € 24,50. Amsterdam: Uitgeverij De Harmonie 2022.
Frank, Thea, Mirjam, Quintin, Reinout, Joachim, Fenna en Felix wonen in een psychiatrische jeugdkliniek, geleid door Bea, Bertram en Erik. Al deze kinderen, tieners, hebben van het leven een rugzak meegekregen. De een zwaarder dan de ander, maar wel zo zwaar dat ze geen van allen bij hun ouders kunnen wonen. Áls ze al ouders hebben. En in het laatste geval hebben ze daar een zware klap van opgelopen die hen tijdelijk ongeschikt voor het burgerlijk leven maakt. Neem Thea. De lezer die kennismaakt met haar ziet in den beginne een onzeker meisje dat met haar opkomende vrouw-zijn pronkt. In werkelijkheid is Thea immens alleen na de tragische dood van haar vader. Haar moeder nam de benen toen ze jong was, haar vader zorgde liefdevol voor zijn dochter en was haar steun en toeverlaat. En toen kreeg hij een dodelijk ongeluk en was ze was ook haar vader kwijt. Thea kan het niet accepteren, niet geloven, het kán gewoon niet waar zijn! Ze raakt over haar toeren, komt op het verkeerde pad terecht en wordt uiteindelijk geplaatst in de kliniek. Daar belt ze haar vader, elke dag. ‘Pap ik wil je stem even horen,’ zegt ze keer op keer tegen het antwoordapparaat dat haar vader bij leven insprak. Arme eenzame Thea, wie kan haar nu nog helpen? De jongeren zijn tot elkaar veroordeeld, maar ze zijn slechts zelden in staat iemand een helpende hand te reiken.
Zo heeft iedere jongere in het huis een eigen verhaal. Verhalen die je wél en die je níet wil weten. Want als je ze als lezer weet maak je je mét hen woedend op groepsleider Erik, die er genoegen in lijkt te scheppen zijn pupillen in de isoleercel vast te leggen, flink aangesnoerd in de riemen, voorzien van een injectie die hen ver van de wereld laat gaan. Erik is wreed, hij lokt geweld uit en geeft het dan in veelvoud terug vanuit zijn machtspositie. Gelukkig krijgt hij van één van de jongens af en toe hardhandig lik op stuk, zozeer dat hij na één van die confrontaties zijn ontslag neemt. Hij wordt vervangen door Guus, een boom van een kerel met een hart van goud. Alleen Quintin kijkt iets verder. Volgens hem brandt bij Guus het licht wel, maar is er niemand thuis. Er gaat geen enkele gedachte schuil in dat brein van hem. Maar er schuilt ook weinig kwaad bij. Zo darren ze stuurloos door.
Auteur
Lex Paleaux (1977) debuteerde in 2020 met ‘Winterwater’, breedvoerig geprezen in allerlei kranten. Hij schrijft in dat boek over zijn moeizame jeugd in Friesland. Inmiddels is hij aan zijn vierde roman en de lezer wordt opnieuw geconfronteerd met die helse jeugd. In korte hoofdstukken, staccato geschreven, vertelt hij over het leven van fictieve figuren die zijn eigen jeugdige leven wel degelijk hebben ingekleurd. Andere namen, net even andere feiten, Paleaux kan voorlopig vooruit.
Er wordt vaak gezegd dat een onaangename jeugd een goudmijn is voor een schrijver. Dat klopt, er zijn talloze egodocumenten waarin de schrijver terugkijkt op zijn jeugd. Dan eens beklemd door god en gebod, andermaal door een drinkende, misdadige of zich seksueel misdragende ouder, door benepenheid, armoede of door oorlog. Een vlekkeloze, gelukkige jeugd vergt veel meer van de verbeeldingskracht van een schrijver.
Lex Paleaux heeft stof voor het leven. Wat mij betreft moet hij daar ook gebruik van maken. Hij schrijft buitengewoon goed, weet de spanning en de karakters voortreffelijk te tekenen en komt met een filmisch verhaal dat de lezer van begin tot eind meetrekt in de materie. In 2024 wordt zijn debuut Winterwater als theatervoorstelling gebracht.
Een beklemmend en fascinerend boek.
Lex Paleaux – Als de dood zucht. ISBN 978-94-93214-85-9. 240 pagina’s, € 22,-. Haarlem: In de Knipscheer 2023.
Over de helende kracht van kennisoverdracht en de liefde.
Wanneer de in Groningen getogen Laura summa cum lauda afstudeert met haar scriptie over de Faust werkt ze samen met professor Lauerhorn aan een boek. Op zijn advies vertrekt ze naar Duitsland voor een Europees onderzoek: Hoe beïnvloedt de literatuur het zelfbeeld van de vrouw? Om afstand te nemen van het wetenschappelijke denken en in contact te komen met haar gevoelswereld reist ze af naar Peru. Tijdens haar rondreis ontmoet ze Muraika, een Peruaanse vrouw met helende spirituele krachten. We volgen de levens van beide vrouwen en dat van anderen. De interactie tussen de vrouwen en die met hun omgeving legt de essentie van hun kernwaarden bloot.
Auteur
Marijke Buursink (1954), woonachtig in Zuidwolde (Groningen), studeerde na haar Gymnasium B als Germanist af op de Faust van Goethe. Ze studeerde filosofie, Nederlands en – met een beurs – literaire receptietheorie in Konstanz. Van 1980 tot 1998 was zij docente Duits en Nederlands aan de Vrije School in Groningen. Daarnaast vertaalde zij werk van onder andere Rudolf Steiner. In 1998 gooide zij beroepsmatig het roer om en werd zij uitvaartverzorgster. In 2006 startte zij een uitvaartonderneming, die zij combineerde met een praktijk voor rouw- en verliesverwerking. Marijke is moeder van drie zoons en heeft vijf kleinkinderen.
Het verhaal begint met de ontmoeting tussen Laura en Muraika. In een intuïtieve schrijfstijl schetst Buursink de belevingswereld van beide vrouwen waarin de zoektocht naar kennis en verbinding leidend zijn.
Laura had een hekel aan Engels. Het was een taal die opende en tegelijk sloot. Nu was het een brug tussen haar en deze vrouw. Omdat ze allebei de tijd nodig hadden iets te zeggen, keken ze elkaar veel aan. En giechelden.
Mijn persoonlijke mening: Ondanks de prachtige overpeinzingen komt het verhaal door het gemis aan chronologie onnodig complex over. Heden en verleden wisselen elkaar af. Het verschuivende perspectief binnen de hoofdstukken wekt soms verwarring.
De bio van Marijke Buursink lezend is er een parallel tussen haar levensloop en het verhaal. Net als Faust dompelt Laura zich onder in het échte leven om zichzelf te vinden.
Faust had ook geen ijkpunt gehad. Daarom had hij de wetenschap vaarwel gezegd en zich aan een andere vorm van bewustzijn overgegeven: aan de magie. Voor hem was dat een duivels dilemma. Maar voor Laura was magie dát wat de wetenschap nog niet weet. Faust was uiteindelijk uit zijn ivoren toren van de wetenschap gestapt en had zijn leven geleefd. Met alle vergissingen die daarbij horen.
Ik moest het verhaal als het ware bij elkaar puzzelen; er ontbreken stukjes en er blijven stukjes over. De hoofdstukken over de levens van sterke vrouwen door de eeuwen heen zijn een interessante toevoeging, maar ik mis de samenhang en meerwaarde.
Al met al is dit spirituele verhaal een aanrader voor lezers met een voorliefde voor filosofische levensvragen. Het zet aan tot nadenken over het doel van ons leven.
Marijke Buursink – Dansen op de rivier. ISBN 978-94-9173-790-9, 280 pagina’s, € 22,95. Groningen: Uitgeverij Nobelman 2022.
Anthony is een rotzak, dat is duidelijk. Hij handelt in woningcamera’s en houdt daarmee op die manier zelfs zijn bange partner Margot tijdens haar werk in een broodjeszaak in de gaten. Hij is ook niet vies van fysiek geweld. Het is onvoorstelbaar dat Margot niet al lang bij hem is weggegaan. Maar Anthony doet meer. Hij moordt. Maar dat weet híj alleen. En de slachtoffers die hij maakt, maar die kunnen dat nooit navertellen.
In het dorp Zoersel vinden wandelaars het lijk van een jonge vrouw met rood krullend haar. Ze waarschuwen onmiddellijk de politie. De patholoog-anatoom (wetsgeneesheer) Alexander constateert dat de vrouw op een vreselijke manier aan haar eind gekomen, ze is verdoofd met een ketamine-injectie, ontvoerd, mishandeld, daarna gewurgd en vlak voordat de dood intrad met een mes in haar keel gestoken en doodgebloed. Daarna is het lichaam in de struiken gedumpt, waar ze is gevonden. De politie vraagt voormalig gerechtspsycholoog Jade Van Hoof of zij wellicht hulp wil verlenen. Kan zij op basis van deze gruwelen misschien vertellen wat voor type de dader is geweest? Jade heeft een persoonlijk drama achter de rug met commissaris David Speltinckx, maar ze wil toch haar steentje bijdragen om deze dader te helpen vinden. Voor ze zover zijn wordt er een nieuwe dode gevonden: opnieuw een vrouw met rood krulhaar, die op dezelfde gruwelijke manier is toegetakeld voor ze stierf. De dader lijkt een seriemoordenaar. Ze móeten hem vinden voor hij opnieuw toeslaat. Als dat maar gaat lukken.
In zijn afgelegen woning wacht Anthony zijn volgende kans af. Hij is nog lang niet klaar met zijn mensonterend werk. Hij houdt intussen Margot in zijn greep die steeds banger voor haar partner wordt. Waarom hij die dingen doet? Daar komt de lezer (nog) niet achter.
Auteur
Lotte Leenaerts (1993) uit Rijkevorsel schrijft sinds haar tienertijd. Ze werkt in de bibliotheek in Malle. In mei 2022 kwam haar debuut Trouw uit, een roman. Dit is haar tweede boek, waarin ze voor een heel ander genre kiest, dat van de psychologische thriller. Het succes van haar roman heeft heel stimulerend gewerkt, vertelt ze in een interview. Na ‘Gebroken stemmen’ staat het volgende boek alweer op stapel, dat voorjaar 2024 uitkomt. Ook daarin spelen Jade en David een rol, maar niet meer als sleutelfiguren.
Het benoemen van Anthony als ‘nog niet gevonden’ dader is niet het weggeven van een spoiler. Leenaaerts schrijft haar boek vanuit verschillende perspectieven: dat van de politie en van Jade én dat van de dader Anthony. Zo ontdek je al lezend hoe het net zich om de dader sluit. Een originele opzet.
Dit is een echt ontspannend vrouwenboek. Veel gevoel voor sfeer, voor kleding, voor kwikjes en strikjes, voor gevoel en liefde en een flinke dosis emotie. De moordenaar is een rotzak, dat moge duidelijk zijn, maar hij wordt niet gevangen na wilde achtervolgingen maar door knap en tactisch speurwerk.
Een lekker boek. Ga zo door Lotte Leenaerts. Je hebt nog heel wat te schrijven!
De watersnood van 1 februari 1953 is de grootste natuurramp die Nederland in de twintigste eeuw heeft getroffen. In Zuidwest-Nederland verdronken 1836 mensen en tienduizenden dieren. In 1973 schreef Kees Slager een reportage over de ramp. Hij sprak met ‘gewone mensen’ over hun ervaringen in de ramptijd. Ze maakten niets mooier dan het in werkelijkheid was geweest en durfden ook kritiek te uiten. Dat was nieuw, want men schreef tot dan toe over stoere helden en warme saamhorigheid. In de gedenkboeken werd dit geromantiseerde beeld bevestigd. Slager interviewde na 1973 nog tientallen landarbeiders en vissers. De belangrijke rol van die ‘gewone mensen’ was nog nooit verteld. Over de chaos en het plichtsverzuim bij alarmering en redding werd zelden iets geschreven. Er was dus behoefte om alsnog te proberen de ramp te reconstrueren en daarbij geen taboe uit de weg te gaan.
Auteur
Kees Slager (1938) was journalist, schrijver en politicus. Hij werkte onder andere voor Het Vrije Volk, de VARA en de VPRO. Van hem verschenen onder meer Het geheim van Oss, Een geschiedenis van de SP, Holland van Texel tot Tiengemeten, Watersnood en De ramp. Hij was Eerste Kamerlid voor de SP.
De eerste druk van De ramp verscheen in 1992. Slager vroeg om reacties, Die kwamen in groten getale: aanvullingen en correcties. Een paar plaatsen die nog niet aan bod waren gekomen werden in de nieuwe druk ook beschreven. De geheel herziene en uitgebreide druk verscheen in 2002. Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een chronologische reconstructie van de gebeurtenissen die zich afspeelden tijdens de ramp gedurende circa tachtig uren tussen de vloed van zaterdagmiddag 31 januari en de nacht na dinsdag 3 februari. Bijna van uur tot uur en van plaats tot plaats in het hele gebied van Zeeland, Zuid-Holland en West-Brabant en op enkele plaatsen daarbuiten is vastgelegd wat er gebeurde. De schrijver kreeg het verslag van ooggetuigen en er werden vragen beantwoord met betrekking tot: Waar, hoe en hoe laat werd het eerste alarm geslagen, wat deden lokale autoriteiten als burgemeesters en dijkgraven; waar, wanneer en door wie werden er reddingsacties opgezet; waar stonden spontaan leiders op en op welk tijdstip bereikte de hulp van buitenaf de verdronken dorpen en polders. In het tweede deel worden veertien thema’s apart behandeld.
In het eerste deel van het chronologisch verslag gaat het over de reacties van de autoriteiten op de waarschuwingen van de Stormwaarschuwingsdienst en enkele vissers, havenmeesters en oplettende burgers. Slechts enkelen beseften dat het behoorlijk zou kunnen misgaan. Het toppunt is wel een feest in Kortgene. Als ’s avonds blijkt dat de veerboot niet meer kan varen wordt gejuicht en getoost op het hoge water. Kees Slager geeft talrijke voorbeelden van waterbouwkundigen en autoriteiten die rustig gingen slapen ondanks de zware storm en het hoge water. Ze worden met name genoemd. Daarnaast waren er wel personen die de ernst inzien en spontaan de leiding nemen en de mensen gaan waarschuwen, zoals in het plaatsje Bath. We gingen nogal wild tekeer. We ramden op de vensters en riepen: “Het water komt!!” Het waarschuwen van de bevolking gebeurde via klokgelui of de sirene van de brandweer. Een voorbeeld van hoe moeizaam dat soms ging treffen we in Oude Tonge op Flakkee. Men probeert de burgemeester te waarschuwen, maar hij reageert niet op de deurbel. Pas als er een steen door het slaapkamerraam is gegooid komt hij naar buiten. Hij is nog niet direct bereid de bevolking te waarschuwen. Pas als hij zelf de hoge waterstand heeft gezien gaat hij over op actie: de klok luiden en de boeren in de polder bellen. De boeren die geen telefoon hadden moesten door politieagenten op de fiets gewaarschuwd worden. Een absurd plan bij dat noodweer. De garagehouder gaat vervolgens met de auto op pad, maar het voertuig wordt bedolven onder de modder. Als de stroom uitvalt kan de klok niet meer worden geluid en kunnen veel mensen niet meer gewaarschuwd worden.
Het deel dat de nacht van zaterdag 31 januari en de volgende dag, 1 februari, beschrijft bestaat uit tientallen verschrikkelijke verhalen. Velen werden overvallen door het verwoestende hoge water. De meeste huizen waren niet bestand tegen deze stormvloed. Men probeerde zich te redden door op het dak te klimmen of te ontkomen op vlotten. Velen verdronken voor de ogen van hun gezinsleden.
Het hoofdstuk Ik zag vader wegschieten, mijn schoonzuster verdwijnen, toen mijn dochtertje. Is zeer illustratief voor de gebeurtenissen. Een aangrijpend verhaal is de getuigenis van brandweercommandant Hendrik Nijhoff: Hij ziet in het kolkende water een stuk dak waaraan een man, en vrouw en kinderen zich vastklampen. Ze zijn gestrand in het wrakhout en de rommel die in een brede kraag voor de dijk drijft. Nijhoff en een helper gooien een touw naar de mensen op het ronddobberende dak. De man weet het te grijpen en laat zich naar de kant trekken. Maar het dak begint te kantelen. De vrouw en de kinderen verliezen hun houvast en verdwijnen onder het water. Ze komen niet meer boven. Dat drama ben ik nooit meer kwijtgeraakt. Ik heb het de rest van mijn leven met me meegedragen.
Het thematische deel bevat veertien hoofdstukken, onder andere: De militairen, De evacuatie, De goederengolf, De achterblijvers, De dijken, De dieren, Het geloof en De schuldvraag. De bevolking in de overstroomde gebieden moest evacueren. Er was veel verzet tegen dit verplicht evacueren, zelfs van de mensen met door water omringde huizen. Niet alleen de bewoners van de verdronken dorpen moesten evacueren, ook in sommige droog gebleven plaatsen in het rampgebied klonk het evacuatiebevel. Het verzet ging soms zo ver dat mensen zich verstopten. De bevolking van het stadje Zierikzee moest in zijn geheel geëvacueerd worden. Ondanks allerlei maatregelen is dit nooit gelukt. De geëvacueerde Zeeuwen voelden zich niet altijd thuis bij de gastgezinnen. De streng gereformeerde evacués uit Anna Jacobapolder ondervonden dat de mensen in Etten-Leur, bij wie ze geëvacueerd waren, hun zondag heel anders doorbrachten dan zij op het ‘zware’ schiereiland Sint-Philipsland gewend waren. De periode van evacueren duurde onverwacht lang. Dat gaf steeds meer problemen.
In Het geloof worden de opvattingen besproken van de orthodoxe gereformeerden in sommige gemeenten. Zij zagen in de ramp een straf van God voor de zonden van de mensen. Toen op zondag 1 februari de dijken dreigden door te breken weigerden sommige orthodoxe christenen te helpen bij de dijken: op zondag mocht immers niet gewerkt worden. Er waren echter ook dominees die hun gemeenteleden naar de dijken stuurden om te helpen en die daar terwijl de zandzakken werden gevuld als steun uit de Bijbel lazen. Een onderzoek onder 880 evacués wees uit dat 33 procent van hen de ramp ook werkelijk als de wil van God heeft ervaren, terwijl 54 procent het als een onafwendbaar natuurgebeuren beschouwde.
Het hoofdstuk De achterblijvers draagt als titel We hadden gewoon een eigen republiekje. De bewoners die niet evacueerden werkten aan de dijken en verzamelden lichamen van mensen en dieren. Ze opereerden meestal onafhankelijk van het plaatselijk bestuur. Opvallend is dat de burgemeesters en andere bestuurders meestal afwezig waren. Bureaucratie en hiërarchie waren vervangen door een plezierige vorm van anarchie. De achterblijvers werkten keihard. De saamhorigheid onder hen was groot. De eerste taken bestonden uit het opsporen en weghalen van de lichamen van verdronken dorpsgenoten. ’s Avonds werd er stevig gedronken. Dit was de manier om dit lugubere werk vol te houden. Ze kregen soms de grootste lol, de manier om af te reageren.
De ramp is een geweldig en indrukwekkend boek. Het is zeer compleet. Nu de ramp na 70 jaar weer herdacht wordt vormt het een unieke bron van informatie. Van elke plaats die door de ramp getroffen werd is informatie te vinden. Het boek bevat ook veel persoonsnamen. Het register is heel handig bij het zoeken naar gegevens van bepaalde plaatsen.
Kees Slager – De ramp. ISBN 978-90-467-0796-8, 557 pagina’s, € 21,99. Amsterdam: Atlas Contact, dertiende druk 2022.
