LeesKost

Duizend dagen vol verhalen

De kleine vogel pijn bedoelt het niet zo kwaad.

Nour is ziek. Heel ziek. Zo ziek dat haar leven wellicht nog maar duizend dagen duren zal. Ze heeft veel pijn, ze is moe en slaapt veel, kan nauwelijks nog iets doen. Maar áls ze tot iets in staat is, is haar grote broer haar steun en toeverlaat. Papa en mama, de kleine Nour en haar broer van twaalf, allemaal weten ze hoe ziek Nour is. Papa en mama hopen nog op een medisch wonder. Nour en haar grote broer hebben een ander middel bedacht. Broer vertelt verhalen. Die moeten Nour afleiden van de pijn. De twee zijn ervan overtuigd dat duizend dagen vol verhalen de ‘vogel dood’ op afstand zullen houden. Misschien blijft hij langer weg. Vogel dood, neurie-maar ver weg en blijf nog even wachten, vogel van verhalen, vogel pijn die wiebelt op een tak, wacht nog een tijdje want grote broer vertelt. Wonderlijke verhalen die hen grijpen. Allebei. De herinnering eraan zal hun afscheid draaglijk maken en ook uitstellen. ‘Want verhalen zijn voor de geest, wat adem is voor de longen’. Daarvan zijn ze overtuigd. Dus wie weet, helpt de kleine vogel hen over de dood heen. Zijn verhalen troosten voor altijd, als de gewone woorden moeten stoppen.

Grote broer bouwt een wondere wereld terwijl Nour ademloos en vervuld van pijn naar hem luistert. Hij vertelt over een zeemeermin, die moet kiezen: zal ze haar vissenstaart tot benen verknippen om te kunnen trouwen met de man die zij uit de zee heeft gered? Waarom wordt de vos gewantrouwd om zijn schaduw? Op Nours zevende verjaardag maken papa en mama een taart van de smeersels en papjes die goed voor haar zijn, maar ach, ze moet wel vijf keer blazen voor ze de zeven kaarsjes uitgeblazen heeft. En daarna is ze zo moe, dat ze naar bed moet en zelfs geen verhaal meer verdragen kan. Ze wordt steeds zieker. Op een dag dat ze gloeit van de koorts wrijft grote broer Nour van top tot teen met ijsblokjes. ‘Het kriebelt’ giechelt ze. (…) Ze koelt af. Krijgt een verhaal over een eeuwige slaapster als troost en valt daarna zelf in slaap als een kleine vogel op de vensterbank komt zitten. Er zijn veel soorten vogels. Een grasmus, een houtduif, een goudplevier, een groenling, een platvink… zullen ze vogel dood herkennen tussen als die soorten? Grote broer: ‘Natuurlijk, geen haar op ons hoofd twijfelt eraan. Maar alleen wij zullen weten dat hij het is.’

Auteur

Elvis Peeters (1955) is de schuilnaam van musicus, zanger en schrijver Jos Verlooy. Hij begon in 1990 met schrijven. Sinds 1998 schrijft hij samen met zijn partner Nicole van Bael. Hij schreef De ontelbaren, Wij, Dinsdag, Jacht, Brood en Ommelanden. Verschillende van deze boeken zijn bekroond. Ook werden er romans genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en de Libris Literatuur Prijs. Er verschenen vertalingen van het Deens tot het Japans toe. De Ontelbaren en Wij werden ook verfilmd.

Wat valt er te citeren. Wat valt er aan taal te verbeelden als grote broer de pen van de schrijver opneemt en vertelt in tedere, poëtische woorden? Verbeelding en woorden is van levensbelang, ook als je afscheid moet nemen. Dat bewijzen Nour en haar grote broer, die in hun afscheid een wereld van liefde beleven.

Wat wij alleen weten is een lofzang op de verbeelding, een knieval voor het leven van de taal. Peeters en Van Bael schrijven samen – wie wat doet, wordt niet duidelijk, maar de naam van Elvis Peeters staat als enige voorop de kaft, daarom ga ik ervan uit dat zijn aandeel het belangrijkst is – en zij doen dit in grote eenheid. Dit is geen roman. Het is een poëzie-roman / novelle.

De kleine vogel die in dit boek zo’n belangrijke rol speelt, staat niet alleen op de kaft, maar begeleidt ook het vroege sterven van de kleine Nour met prachtige tekeningen van Charlotte Peys, achterin het boek. Mooi en roerend, geweven uit Nours laatste adem en uit ‘verhalen waar geen einde aan komt, die doorgaan zolang hij vliegt, want wij weten, hij strijkt nergens neer, hij rust in zijn lied dat zweeft tussen ons, en blijft zweven, zelfs onder een steen’. Zijn melodie blijft naklinken in het hoofd van grote broer.

Een schitterend en tevens ontroerend boekje voor fijnproevers. Treurig, liefdevol, aangrijpend.

Elvis Peeters – Wat alleen wij weten. ISBN 978-94-6381-099-9. 80 pagina’s. € 15,-. Amsterdam: Uitgeverij Podium 2021.

Hoofdpersoon als figurant in haar eigen leven

Jonge vrouw probeert wraak op haar partner te nemen.

Als kind van gescheiden ouders weet Lon zeker dat haar vriend Philip en zij het helemaal anders gaan doen. Beter natuurlijk. Zij zou niet de kleefgrage vrouw worden zoals haar moeder was geweest. Wanneer het stel gaat samenwonen wil ze de dubbele spullen naar de stort te brengen. Maar moeder neemt ze mee om ze in de kelder van haar huis voor haar te bewaren: Je weet maar nooit!

De voorliefde van Lon, achtbanen, en die van Philip, all-you-can-eatrestaurants, zijn ze van plan te combineren tijdens een vierweekse vakantie in Amerika. Philip heeft echter meer plannen. Op een avond hangt hij een bucketlist op: Parasailen. Een helikoptervlucht maken. Een wasmachine van een flat gooien. Een sabbatical. Dingen waarin zij geen rol speelt. De lijst wordt langer en op een gegeven moment staat er het woord TRIO.

Auteur

Emma Curvers (Leeuwarden, 1985) is journalist, columnist, schrijver en presentator. Ze is als gast opgetreden bij Pauw en Jinek. In 2014 verscheen haar roman Iedereen kan schilderen.

Wanneer Philip steeds vaker de naam van een andere vrouw laat vallen komt Lon echter niet in verzet. Voornamelijk laat ze zich alles maar aanleunen. Het enige wat ze verzint om toch haar gram te halen is met een oudere vrouw, Louise, die ze heeft leren kennen via vrijwilligerswerk, de reis naar Amerika te ondernemen.

Een succes wordt het niet. Een echte klik is er niet tussen hen. En terwijl Lon denkt dat zij de overhand heeft, neemt Louise steeds meer het heft in eigen hand. Ook tijdens deze reis blijkt ze de figurant in plaats van de hoofdpersoon te zijn.

Echt interessant is Lon, door wier ogen we de gebeurtenissen zien, niet. Boeiender is de vrouw die in de roman een grote rol speelt. Zo laat Louise zich niets welgevallen en neemt de touwtjes van haar eigen leven weer in handen. Voor haar is de reis een ommezwaai. Lon is aan het eind nog hetzelfde, beetje zielige, hoopje mens. Een jonge vrouw die haar melktandjes nog heeft.

Een aardig boek voor tussendoor.

Emma Curvers – Melktanden. ISBN 978-90-830-5425-4, 251 pagina’s, € 22,50. Amsterdam: Uitgeverij Pluim 2021.

Landgoed vol familiegeheimen

Psychologe moet bij een adellijke familie onderzoeken wat er aan de hand is met een jonge dochter. Ze stuit op complexe familiegeheimen..

Mara van de Berghe lijkt wel een moderne Jane Eyre: als gouvernante moet ze zich op een landgoed ontfermen over Annabelle, een 9-jarig meisje. Er is een jachtopziener, een huisknecht, huishoudster, gezelschapsdame en een keukenmeid. Reeds de eerste avond moet ze deelnemen aan het stijlvolle diner.

Met het meisje krijgt ze een goede band, dit in tegenstelling tot vorige gouvernantes die allen na een korte tijd het vertrokken. Mara is een nieuwsgierige jonge vrouw die stuit op geheimzinnige zaken: de dood van Annabelles moeder, zelfmoord of moord? Dan is er ook nog het archief. In het landhuis bevond zich ooit een psychiatrische kliniek voor vrouwen. De meeste dossiers zijn bewaard gebleven. Mara heeft daar als psychologe veel belangstelling voor.

Auteur

Suzanna Esther, pseudoniem voor Esther Suzanna Mäkel (1966), studeerde literatuurwetenschap en psychologie. Haar schrijverscarrière begon ze als columniste, inmiddels is ze voltijds auteur. Giftig is haar vijfde roman. Voorheen verschenen: Wervelstof, De Stem, 2020 Kamp Alpha De pest meester en 2021 Kamp Alpha De nieuwe wereld.

Naast Mara’s belevenissen in het landhuis is er het verhaal over haar privéleven. Ze heeft pas haar relatie met Victor afgesloten en hem weggestuurd. Zijn laptop heeft ze achtergehouden. Haar vriendin die een psychologisch onderzoeksbureau heeft, heeft haar het baantje bezorgd. Zo kan ze Victor ontvluchten en de gebeurtenissen rondom haar relatie verwerken. Het doel van haar opdracht is de gedragsproblemen van Annabelle te observeren, te diagnosticeren en een behandelplan op te stellen. Het wordt spannend als blijkt dat Victor weet waar ze zich bevindt.

Het is de schrijfster goed gelukt de sfeer te beschrijven die op het landgoed heerst. Vooral de rol van het personeel komt goed naar voren. Grootmoeder Mamère, de ‘koningin’, heeft op strenge wijze de leiding. Aanvankelijk lijkt alles goed en stijlvol te verlopen, zelfs met een correct geklede butler, maar al gauw blijkt het niet meer zo soepel te gaan. Alles lijkt deftig en stijlvol … Ontluisterend is echter de gebrekkig gang van zaken in de keuken …

De roman begint vrij rustig: veel huiselijke zaken. Het is wel mooi te zien hoe de hoofdpersoon Mara een vriendschap ontwikkelt met de student Thomas en hoe Annabelle door toedoen van Mara opbloeit. Het boek krijgt steeds meer thrillerachtige elementen door het speurwerk van Mara en Thomas. Het slot is heftig en onverwacht, maar zeker geloofwaardig.

De stijl is zeer verzorgd. Dat wordt al duidelijk door de fraaie openingszin: De regendruppels op de voorruit vormden langgerekte tranen.

Een intrigerende, soms spannende, moderne roman.

Suzanna Esther – Giftig. ISBN 978-90-8312-762-0, 308 pagina’s, € 19,99. Vijfhuizen: Poseidon Uitgevers 2021.

Niets was wat het leek

Klimmen uit de afvalbak.

Als de dertienjarige Dominicaanse Ariana zwanger gemaakt wordt door haar vader en weigert een abortus te ondergaan, schopt haar moeder haar meteen na de geboorte van het kind de straat op. Ze wordt opgevangen door een straatarme visser die haar onderdak biedt en deelt wat hij bezit. Als hij haar vertelt van zijn familie op Curaçao waar ze zou kunnen werken, vertrekt Ariana met haar dochter – Dini genoemd naar visser Dionicio – naar het eiland.

Ze gaat er illegaal werken als huishoudhulp en houdt haar dochter bij zich, tot ongenoegen van haar mevrouw en de stugge huishoudster Ena die haar het liefst de deur uit zou zetten. Maar dan, op een dag, gaat ze zwemmen en verdrinkt. De negenjarige Dini blijft achter en probeert zo goed ze kan Ariana’s taken over te nemen, ‘gratis natuurlijk, want anders was het kinderarbeid en daar deed mevrouw niet aan’. Tot haar taken behoort ook de verzorging van de bedlegerige ‘oom Rudy’. Hij is aardig tegen haar, was vroeger schoolmeester en leert haar van alles. Hij adviseert het meisje dringend later rechten te gaan studeren: ‘Je hebt juridische kennis nodig,’ zei hij steeds. Waarom vond hij dat toch zo belangrijk, uitgerekend voor dit kleine meisje?

Dini had altijd van Ariana gehoord dat ze hoopte dat haar dochter uit ‘de afvalbak zou klimmen van mensen zoals wij’. Dini houdt haar ogen en oren open en ontdekt al jong dat het in het leven niet alleen om geld draait, maar vooral om kennis. Als ze rechten gestudeerd heeft en als mediator werkt, komt ze in contact met haar Bonairiaanse jeugdvriend Eldon. Hij verzet zich hevig tegen de veranderingen op het eiland, dat in de greep van het groeiend toerisme zijn oude, dorpse schoonheid verliest.

Auteur

Bernadette Heiligers (1952) werd geboren op Curaçao. Ze is journaliste, radiomaker, presentatrice en schrijfster. Ze startte in 1974 bij Radio Curom. Vanaf 1980 werkte zij bij Radio Hoyer, waarvoor zij naast het gewone werk ook sketches, columns en fictieve korte verhalen schreef. Zij beheert sinds 1988 met haar man een communicatiebedrijf. Heiligers debuteerde in 2012 met de biografie Pierre Lauffer, het bewogen leven van een bevlogen dichter. In 2015 verscheen haar roman Schutkleur.

Voor Dini ontvouwt zich gaandeweg een merkwaardige familiegeschiedenis die haar eigen verleden en heden in een heel ander daglicht plaatst. Ze is als kind van zo ver gekomen, nu blijkt die afstand opeens heel klein. Wat goed was wordt kwaad, wat kwaad was wordt goed, haar familie vervreemdt van haar in luttele seconden. Waarom wist ze die dingen niet eerder? Het had haar zo veel leed kunnen besparen, zo veel goeds kunnen brengen. ‘Onrecht is een draak met meerdere koppen, een draak die altijd weer tevoorschijn springt in nieuwe camouflages’. Het heeft een tijd geduurd, maar de les komt tenslotte aan.

Achterin het boek staat een lijst met Papiamentse en/of Spaanse woorden. Het zou mijn inziens handiger zijn geweest als daar voorin het boek op was gewezen.

Deze kleine roman is poëtisch geschreven. Een mooi verhaal, verfijnd van stijl. Mooie gepolijste vergelijkingen.

Bernadette Heiligers – Van zo ver gekomen. ISBN 978-94-9321-449-1, 133 pagina’s, €17,50. Haarlem: In de Knipscheer 2021.

Voor het laatst samen?

Complexe vriendschap tussen vier vrouwen in de herfst van hun leven.

Als hun vriendin Sylvie overlijdt, komen Wendy, Adele en Jude voor de laatste keer samen in Silvies strandhuis om de met gezamenlijke herinneringen gevulde woning leeg te ruimen voor de verkoop. Ieder worstelt op eigen wijze met de vergankelijkheid van uiterlijk schoon én vertoon, gemiste kansen en ouderdom. Het overlijden van hun dierbare vriendin legt hun vriendschap onder de loep en brengt de waarheid boven tafel.

Een grote rol is weggelegd voor Finn, Wendy’s hoogbejaarde hond, die net als de dames, aan het einde van zijn latijn is …

Auteur

Dr. Charlotte Wood AM (1965 Cooma, Australië) is een veelvuldig bekroonde Australische schijfster. Daarnaast bekleedde zij een aantal functies in de academische wereld, waaronder een gasthoogleraarschap aan de Australia Council fort he Arts. The Australian beschreef haar ‘een van onze meest originele en provocerende schrijvers.’

In tien hoofdstukken met wisselend perspectief schetst Wood de individuele belevingswereld en de door gezamenlijke ervaringen verweven levens van Wendy, Jude en Adele waarin hun gestorven vriendin nog levendig aanwezig is.

Sylvie ging onzorgvuldig om met andermans spullen, maar dat werd haar altijd vergeven, en het was aan jezelf om te voorkomen, terug te halen, te herstellen. Als je je eigendommen aan Sylvie toevertrouwde, dan was dat op eigen risico.

Parallel aan de overpeinzingen en pijnlijke tekortkomingen van de dames speelt Finn op erbarmelijke wijze een rol in hun bewustwordingsproces.

De arme Finn zat ineengedoken te trillen in een hoek. Wendy liep naar hem toe, nam zijn vieze snuit teder in haar hand en gooide een theedoek op de beschamende plas op het linoleum.

In een prachtige schrijfstijl, doorspekt met vileine humor en treffende sfeerbeelden schetst Charlotte Wood een gevoelig en geloofwaardig verhaal over vriendschap, verlies, zelfacceptatie en nieuwe kansen.

De droge schildjes en vellen ritselden terwijl de herrezen schepsels uit hun dode zelf gleden en wegglipten. Je moest je ontworstelen aan wat jou ooit had beschermd.

Een knap staaltje ontroerende schrijfkunst!

Charlotte Wood – Het weekend. Vertaald uit het (Australisch) Engels (The Weekend) door Ireen Niessen. ISBN 978-90-263-5388-8, 256 pagina’s, € 21,99. Amsterdam: Ambo | Anthos 2021.