LeesKost | Koster's Bijzondere Boekensite

Pleidooi voor pulp

Geplaatst op 4 februari 2023 door Adrianus

De aantrekkingskracht van de Bouquetreeks en aanverwante boekjes

Opmerkingen van een collega-schrijver.

Ze liggen niet in de boekhandel, maar in de supermarkt. Zogenaamde damesromannetjes, vaak uit de Bouquetreeks, of, in de ogen van velen, pulpboekjes. Op het omslag zie je twee aantrekkelijke personen afgebeeld, een man en een vrouw. De inhoud volgt een vast stramien. Bij de eerste ontmoeting irriteert hij haar door zijn arrogante of botte gedrag. Maar na een aantal verwikkelingen vallen zij aan het eind van het verhaal elkaar in de armen, wat wordt bezegeld met een liefdeskus. Het genre wordt verketterd door de ‘kenners’, literatuurwetenschappers, auteurs van ‘echte’ romans en de media. Maar deze boekjes worden wel door miljoenen mensen, veelal vrouwen maar niet uitsluitend, gelezen. De ‘serieuze schrijver’ Kees ’t Hart is één van hen. Ook uw recensent leest ze best graag.

Auteur

Kees ’t Hart (Den Haag, 1944) is schrijver, dichter en literatuurcriticus voor De Groene Amsterdammer. Hij studeerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en was onder meer studiebegeleider Cultuurwetenschappen aan de open Universiteit. Voor het voetbaltijdschrift Hard Gras stelde hij een nummer over Sportclub Heerenveen samen.

In het voorwoord geeft ’t Hart klip en klaar weer waar het hem op gaat. Ik hou van deze romans, ik lees ze nog steeds, nee, niet altijd, ik bewonder de schrijvers ervan en ik ben solidair met ze. Blijkbaar wil ik graag over verliefdheid en overgave lezen. En daar gaan deze boeken over…ik ben er al jaren van overtuigd dat deze boeken een belangrijke rol (moeten) spelen in de leescultuur. Ik vind dat ze zichtbaarder moeten zijn en dat we moeten ophouden (en wel nu!) om er in denigrerende termen over te schrijven en te praten. Het is een belangrijk en interessant genre dat meer aandacht verdient. Zonder deze ‘lectuur’ zal de leescultuur langzaam verdwijnen.

De schrijver las 50 romans uit het genre. U vindt ze aan het eind van zijn boekje vermeld, evenals de overige geraadpleegde literatuur en een lijst van veel voorkomende woorden. In de opsomming van titels trof ik bekende auteursnamen als Barbara Cartland en Nora Roberts. Hij vroeg zich af wat de fascinatie voor deze boeken uitmaakte. Wat drijft de lezeressen en wat drijft hemzelf? Er ligt hier stof voor de nodige promotieonderwerpen. De enorme lezerssite Goodreads leverde hem ook veel materiaal op. Ook las hij Writing a Romance Novel for Dummies en consulteerde hij de hoofdredacteur van Harlequin en de Bouquetreeks. Hij interviewde Martin Scherpstra, die onder het pseudonym Fleur van Ingen liefdesromans schrijft. Ook sprak hij met een veellezer van deze boeken.

Volgens ’t Hart is remarriage het grondthema van alle liefdesromans. De heldinnen hebben een eerdere, minder geslaagde relatie achter de rug. Verliefdheid en liefde zijn alleen te ondergaan en te veroveren wanneer ze herhaald worden. En met elkaar vergeleken. Eerst negatief, dan positief.

Vanaf 1975 van de vorige eeuw gingen seksscènes een belangrijker rol spelen. Seks is in romance novels altijd positief. Zwangerschap is een belangrijke trigger. De seksuele beleving is bijna religieus.

’t Hart bestrijdt dat je van het lezen van ‘hogere’ literatuur een ‘beter’, ‘knapper’ of ‘empathischer’, ‘gevoeliger’ mens wordt. Ik sluit niet uit dat een abonnement op de Bouquetreeks of op ballroomdansen of een seizoenkaart bij sc Heerenveen helpt om een beter en empathischer mens te worden. Ook moet hij niets hebben van betweterige en bestraffende commentaren in feministisch (en marxistisch) georiënteerde beschouwingen. De lezers van dit genre trekken zich er weinig tot niets van aan: laat ze maar lekker lullen.

Inmiddels zijn er in de Verenigde Staten een flink aantal Zwarte liefdesromans verschenen, waarin vaak de tegenstelling tussen agape en eros een belangrijke rol speelt. Ook komen er tegenwoordig homo-erotische boeken in dit genre uit.

De schrijver eindigt, hoe kan het ook anders, met een vorm van vergeving, die uiteindelijk wordt bezegeld met de allesbeslissende eindkus. Dat gebeurt ook in het verwante feelgood genre en de Hallmark kerstfilms, waarop RTL8 ons de afgelopen maand december op vergastte en waarvan ik tot diep in januari heb genoten. En dan hebben we het nog niet over de Bollywoodfilms. Wist u trouwens dat de genoemde Nora Roberts onder het pseudoniem J.D. Robb een aantal ongewone thrillers en humoristische schreef die zich in de verre toekomst afspeelden? Wij bespraken er verschillende van met groot genoegen.

Wie deze boekjes graag leest, al dan niet als guilty pleasure, zal het betoog van ’t Hart met grote. instemming lezen.

Kees ’t Hart – Pleidooi voor pulp. ISBN 978-90-214-7068-9, 128 pagina’s, € 12,50. Amsterdam: Querido 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Chicklit, Feel good | Reacties uitgeschakeld

Crisis

Geplaatst op 2 februari 2023 door Adrianus

Een echt Jip-boek

Inktspotprijs 2022.

De jaarlijkse Inktspotprijs, sinds 1994 georganiseerd door de Stichting Pers & Prent, wordt door een wisselende jury toegekend. Politieke tekenaars kunnen daarvoor hun beste werk inzenden. De winnaar krijgt een bronzen beeldje van een duiveltje op een inktpot. Jip van den Toorn won de Inktspotprijs 2022 met haar tekening Milieubewust, die op 10 mei 2022 in De Volkskrant verscheen en is opgenomen in deze bundel. Met het winnen van deze prestigieuze prijs bevindt Van den Toorn zich in het goede gezelschap van onder meer Kamagurka, Len Munnik, Peter van Straaten, Joep Bertrams, Jos Collignon en Opland.

Auteur

Jip van den Toorn (Amsterdam, 1993) is de jongste cartoonist van de Volkskrant. Iedere zaterdag staat er een tekening van haar op de opiniepagina. Ook maakt ze illustraties voor Het Parool, de VPRO-gids en De Standaard. Ze woont in Berlijn, waar ze in haar vrije tijd traint als freefighter. Ze denkt vaak een week na over een cartoon en legt vaak het idee telefonisch voor aan haar vader, de acteur Dick van den Toorn.

Hoewel de tekeningen van Van den Toorn qua stijl absoluut totaal verschillend zijn van die van wijlen Peter van Straaten doen ze me op de een of andere wijze toch aan de grote meester denken. Hoe? Qua onderwerpkeuze? Ik weet het niet. In ieder geval vind ik haar een groot talent en kan ik, evenals bij Van Straaten vaak een lach (soms glimlach, een enkele keer een bulderende schaterlach) niet onderdrukken. Niet altijd, want sommige plaatjes zijn behoorlijk wrang en schuren.

Van den Toorn heeft in dit boek vorm proberen te geven aan de kleine en grote crisissen die ons in het dagelijks leven parten spelen en de vijf stadia die we me ze doorlopen: Alarmfase 1 tot en met 5, namelijk De crisis, constateren, andermans crises, je eigen crisis en opstand. Hoe, kijk zelf maar.

Volgens de auteur is het een echt Jip-boek geworden. Ze heeft een pak gekocht en het is haar gelukt het Boekenbal binnen te komen. Terecht, want dit boek smaakt naar meer.

Jip van den Toorn – Crisis. ISBN 978-94-6381-156-9, 176 pagina’s, € 20,99. Amsterdam: Uitgeverij Podium, tweede druk 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Cartoons | Reacties uitgeschakeld

Franciska’s onschuldige aarde

Geplaatst op 31 januari 2023 door Marianne Janssen

Over leven en overleven

Ciska, mijn moeder.

1911. ‘Negen dagen na de geboorte van zijn vierde kind, Ciska, hoorde Sieger van der Laan op de Koninginnedag-kermis in Leiden dat zijn huis in brand stond. Terug in zijn straat trof hij een smeulende puinhoop en een massa mensen. Het samengedromde volk maakte zwijgend ruimte om hem het volle zicht op de treurnis te bieden’. Negen dagen had een klein meisje in vrede mogen leven, en al waren haar ouders Sieger en Maria, haar broertje Siem noch haar zusjes Marie en Antje gewond, het lijkt erop dat het kind sinds die tijd door problemen achtervolgd wordt. Het gezin verhuist in 1914 naar Haarlem. Franciska, Ciska, Fransie – al wie haar benoemde – groeide redelijk voorspoedig op, zij het dat van jongs af aan armoede vaste gast is in het gezin van haar ouders. Als zij 12 is krijgt ze een dienstje, als zij 15 is een betrekking: een dienstje voor dag en nacht. Daar ontmoet zij via de baker van het gezin in 1927 Bram, zestien jaar oud, net als zij. Bram heeft grootse plannen: hij wil studeren om tuinarchitect te worden en Fransie gelooft er heilig in dat hij daarin zal slagen. De twee trouwen al jong, de toekomst lacht hen toe. Maar de geschiedenis wil anders. Bram is fysiek niet sterk, de crisis zorgt voor armoede en als Fransie eenmaal kinderen krijgt blijkt zij dat geestelijk niet aan te kunnen. Zij komt in een zware depressie terecht en moet keer op keer worden opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Amper weer thuis ligt de volgende klap na een nieuwe zwangerschap wéér op de loer. Haar kinderen Cees, Marietje, André en Piet worden nog vóór de oorlog geboren. Vader Bram overlijdt na een operatie in 1939. Fransie blijft met vier jonge kinderen achter en verliest de gehele regie over zichzelf en haar gezin, reddeloos, redeloos, radeloos.

Auteur

Piet van Sabben (1938) is de jongste van Fransie’s kwartet. Hij volgde tot zijn zestiende dagonderwijs. Daarna combineerde hij allerlei baantjes met avondstudies. Hij was schoolmeester, veilingmeester en ‘rechten’-meester ofwel jurist. Sinds de jaren zeventig schrijft hij verhalen en gedichten. Franciska’s onschuldige aarde is zijn eerste ‘grote’ boek.

Uit voorgaande tekst is duidelijk dat Van Sabben niet alleen over zijn jeugd schrijft, al komt die verderop in het boek wel degelijk ter sprake. maar dat vooral het leven van zijn moeder ter sprake komt. Haar moeizame jeugd in armoede, haar kwellende weduwe-bestaan, haar tweede huwelijk met de vriendelijke Hannes… Van 1911 tot 1956 volgt de auteur zijn moeder, van klein meisje tot vrouw die eindelijk het leven weer toe kan lachen. De strijd tegen de depressies lijkt eindelijk gestreden, ze kan weer verder, omringd door familie.

Van Sabben schrijft enigszins traag, maar dat stoort nergens, want dat hoort bij de tijd die hij beschrijft. En her en der weet hij snaren van ontroering te raken. Uw recensent kreeg zelfs even een traan toen de broers van de jonge weduwe hun zus en haar gezin verrasten met een kerstboom en cadeautjes omdat ze niet konden velen dat de dood van vader Bram iedereen in de greep zou houden en voor een sombere zwarte kerst zou zorgen. Prachtig en liefdevol beschreven. Zo zijn er meer van die scenes. Complimenten voor de auteur dat hij die toets weet te raken.

Een heerlijk boek. Vooral voor degenen die houden van histoire contemporaine en de tijd nét even daarvoor, die van hun eigen ouders, hun eigen jeugd in de jaren vlak na de oorlog.

Piet van Sabben – Franciska’s onschuldige aarde. ISBN 9-789-4636-5485-2, 557 pagina’s, € 29,50. Leeuwarden: Uitgeverij Elikser 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Autobiografie / memoires, Cultuur, Geschiedenis | Reacties uitgeschakeld

Mooi boek die bijbel!

Geplaatst op 30 januari 2023 door Piet Windhorst

Alleen voor gelovigen?

Een opmerkelijke recensie.

Is de Bijbel alleen voor gelovigen? De schrijver wilde onderzoeken of je als ongelovige de Bijbel kunt lezen als een gewoon boek. Heeft de Bijbel literaire kwaliteiten? Gelovigen lezen de Bijbel ‘aaneen’ als één enorm samenhangend boek. De auteur bespreekt enkele Bijbelboeken afzonderlijk, lang niet allemaal (slechts 26 van de 66). Hij koos vooral belangrijke en mooie Bijbelboeken. Hoewel de luchtige titel doet vermoeden dat het geen zwaar studieboek is, is het toch een heel serieus boek met nu en dan theologische achtergrondinformatie.

Auteur

Nicolaas Matsier (1945) is het pseudoniem van Tjit Reimsma). Hij studeerde klassieke talen en filosofie. Hij zat in de redactie de Revisor en Raster. Als schrijver debuteerde hij met een verhalenbundel: Oud-Zuid. Zijn eerste roman was De eeuwige stad. Gesloten huis werd genomineerd voor alle grote prijzen. Het oeuvre van Matsier is zeer gevarieerd. Naast verhalen, romans, kinderboeken en essays schreef hij een libretto en een gedichtenbundel. Voor vele kranten schreef hij kritieken, columns en beschouwingen over literatuur, beeldende kunst en architectuur. Matsier is gereformeerd opgevoed, maar sinds zijn vijftiende ongelovig.

In zijn bespreking van de Bijbelboeken vergelijkt de schrijver regelmatig de verschillende vertalingen. Bij de bespreking van Genesis citeert hij uit bijna alle vertalingen, zoals de Statenvertaling van 1637 en de verschillende vertalingen van het Nederland-Vlaamse Bijbelgenootschap tussen 1951 en 2021. Maar ook de Rooms-Katholieke Willibrordvertaling, de Groot Nieuws Bijbel en de Naardense Bijbel uit 2014. Hij gebruikt verder een zeventiende-eeuwse Statenbijbel met koperen sloten die in zijn bezit is. Matsier citeert uit verschillende vertalingen en houdt zich daarbij aan de spelling van die desbetreffende vertaling. Een duidelijke voorkeur heeft hij niet.

Matsier probeert aan te tonen dat veel Bijbelgedeelten literair zijn en behoren tot de wereldliteratuur. De prachtige poëzie van het Hooglied ziet hij als liefdeslyriek met een fantastische rijkdom aan vergelijkingen en metaforen.Ook in het Bijbelboek Job ontdekte hij veel literaire schoonheid. Het boek munt uit in de dialogen. Eerst de dialoog tussen God en satan en later de dialogen van Job met zijn vrienden. Wat een scherpte, wat een Taal! Ook het antwoord van God met al de kritische vragen wordt door de auteur grandioos genoemd. God toont zich een zeer groot dichter.

De schrijver doet met dit boek veel meer dan alleen maar navertellen. Hij legt uit en geeft zijn commentaar. Hij onderzocht bijvoorbeeld wat historische bronnen over bepaalde Bijbelse figuren vermelden, dat geeft meestal een ontluisterend beeld. In de Bijbel wordt Pilatus geschetst als een slimme, zachtaardige, bijna aarzelende magistraat, maar in werkelijkheid was hij een grote schoft die volkomen corrupt was. Een ander voorbeeld is Salomo. Zijn eerste regeringsdaden bestonden uit het afrekenen met vier oude vijanden. Een van hen is Joab die werd vermoord in de ‘tent des Heren’. Pas later komt de wijsheid van deze koning naar voren.

Veel onderzoek van Matsier gaat over details die niet direct relevant zijn. Zo bestudeerde hij de reizen van Paulus. Hij kwam tot de conclusie dat de apostel achtduizend kilometer over land en negenduizend over zee had afgelegd en dat hij 444 dagen heeft gelopen. Een ander voorbeeld van minder relevantie informatie vinden we bij het verhaal van Jezus en de overspelige vrouw. Volgens de wet moest zij gestenigd worden. Jezus sprak toen de beroemde woorden: Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen. In smmige vertalingen staat dat Jezus zich bukte en letters schreef op de grond. De Bijbel in Gewone Taal en een gedicht van Gerrit Achterberg vermelden dat Jezus in het zand schreef. Matsier gebruikt drie bladzijden om uit te leggen dat schrijven in het zand onjuist is. Zonde van de moeite.

Heeft de schrijver genoeg achting voor dit voor velen ‘heilige’ boek? Hij toont zeker respect. Zo gaat hij discussies uit de weg over wonderen en de opstanding van Jezus. Hij zegt erover dat hij er geen commentaar over geeft, maar slechts citeert wat de Bijbel er over zegt. Aan de andere kant hanteert hij vaak een wat badinerende, ironische toon die voor sommige lezers misschien wel als kwetsend over kan komen. Als Matsier bij het boek Job over God spreekt, dan zegt hij daarover dat God in zijn antwoord aan Job wel erg aan het opscheppen is en erg op zijn strepen gaat staan. God intimideert en is een beetje kinderachtig.

Voor veel Bijbelgedeeltes heeft de auteur complimenten, dat geldt bijvoorbeeld voor de verhalen uit Genesis. De Jozef-verhalen noemt hij qua compositie een literair hoogtepunt. Het boek Ruth wordt door hem een meesterwerk genoemd. Nuttig en vermakelijk vindt hij het boek Spreuken. Hij citeert de volgende zin: Hoe lang nog, luiaard zul je blijven slapen, wanneer kom je uit je bed? Grote waardering heeft hij voor het evangelie van Johannes. Het ‘pontificale’ begin vindt hij overrompelend. Schitterend noemt hij 1 Corinthiërs 13, een loflied op de liefde. Het is de mooiste poëzie in het Nieuwe Testament.

Het laatste hoofdstuk draagt de titel Jazeker een klassieker. De schrijver vindt dus dat de Bijbel een belangrijk boek is dat behoort tot de wereldliteratuur. Gebleken is dat de Bijbel ook voor niet-gelovigen zeker de moeite waard is. Geldt dit ook voor gelovigen? Ook voor hen valt er nog veel te leren over de Bijbel, want de uitleg van Matsier bevat veel verrassingen.

Het boek is prachtig geïllustreerd met werken uit het Rijksmuseum.

Nicolaas Matsier – Mooi boek die bijbel! ISBN 978-90-6868-855-9, 512 pagina’s, € 29,95. Bussum: Uitgeverij Thoth 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Cultuur, Geschiedenis, Theologie | Reacties uitgeschakeld

Maak het mooi

Geplaatst op 28 januari 2023 door Piet Windhorst

Het leven is kiezen

Wat ging er mis in zijn leven?

Bij Maak het mooi hebben we te maken met een autobiografische roman. De hoofdpersoon heet Thomas en zijn geboorteplaats is Nijmegen. Veel bestaande locaties worden genoemd. Het is ook een roman met herinneringen. Het begint al als Thomas op achtjarige leeftijd de heilige communie wordt toegediend. Hier openbaart zich dat hij een persoon is die in zijn eigen wereld leeft. De plechtigheid in de kerk en de feestelijkheden thuis gaan langs hem heen. De herinneringen bestaan voor het grootste deel uit terugblikken naar meisjes en vrouwen die hij ontmoette en waarmee hij soms een korte relatie had. Dat zijn er erg veel: Jana, Joke, Julia, Nienke, Else en Wiesje. Het zijn er zoveel dat het een enkele keer voor verwarring zorgt. Soms vraag je je af wie de ‘ze’ is. Het verwarrende van het boek zit ook in de opbouw. Er zijn plotselinge overgangen en veel flashbacks. Terwijl Thomas vooral een actief leven heeft als schrijver en docent krijgen we in deze roman alleen maar te maken met bespiegelingen die naar voren komen in de dialogen. Een concreet verhaal met belevenissen ontbreekt grotendeels.

Auteur

Thomas Verbogt (1952) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde. Als schrijver debuteerde hij in 1981 met de verhalenbundel De feestavond. Deze veelzijdige auteur schrijft verhalen, romans, toneelstukken en columns. Vaak bevatten zijn werken autobiografische elementen en staat de thematiek van de herinnering centraal. We zien dat terug in deze roman.

De hoofdpersoon Thomas een afwezige dromer. Hij is een einzelgänger die heel passief is, hij doet niet mee. De passiviteit komt duidelijk naar voren in een gezegde dat vaak terugkomt: het is zoals het is. Nooit wil hij ergens bij horen of ergens aan meedoen. Thomas voelt zich een toeschouwer die zich afvraagt wat hij moet doen met alles wat hij ziet en hoort. Hij vindt het vreselijk als anderen zeggen hoe het moet: je moet iets bereiken, succes hebben. Hem wordt gezegd door zijn ouders dat hij moet proberen voor anderen van wezenlijke betekenis te zijn. Hij moet een goed mens worden. Zij vriendin Nienke zegt hem: ‘maak het leven mooi’.

Thomas is veel bezig met zijn herinneringen. De stad Nijmegen en vooral het Kronenburgerpark spelen daarbij een rol. Ze helpen mee om terug te keren naar het verleden. Als hij op de bekende plekken wandelt heeft hij het gevoel dat hij door de film van zijn leven loopt. Hij beseft dat bijna niets echt voorbijgaat. Het park speelt een grote rol. Vaak zegt hij ‘ik leerde er lopen’. Thomas herinnert zich dat hij als kleine jongen in de kinderwagen zat. Zijn moeder wandelde met hem in het Kronenburgerpark. Zij zong en dat stelde hem gerust. Een ontroerend fragment.

Van alle vrouwelijke personages is Nienke de belangrijkste. Toen zij een keer op haar broertje moest passen kwam deze tijdens een ogenblik van onoplettendheid onder een auto en overleed. Haar ouders namen het haar dat zeer kwalijk. Jana, haar zus, verzocht Thomas op Nienke te letten. Nienke en Thomas krijgen een liefdesrelatie. Hoogtepunt was hun vakantie in Zeeland. Vaak heeft Thomas het over onze Zeeuwse dagen, een gelukkige periode. Veel gesprekken voeren ze niet. Nienke gaat naar een kostschool in Zwitserland. Een centrale vraag in het boek is wat er vroeger met Nienke is gebeurd. Dat wordt in de loop van het verhaald onthuld en dat geeft wat spanning.

Een prachtige roman, puur literatuur, die wel wat geduld vraagt.

Thomas Verbogt – Maak het mooi. ISBN 978-90-468-3031-4, 304 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Nieuw Amsterdam 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Autobiografie / memoires | Reacties uitgeschakeld

De invallen van Marec

Geplaatst op 27 januari 2023 door Adrianus

2022 in beeld

‘Een sussend verhaaltje’.

Jaaroverzichten. Ze staan in de krant en ze worden op televisie vertoond. En dan zijn er ook nog artiesten die op hun eigen manier terugkijken. Zoals bijvoorbeeld de Vlaamse cartoonist Marec.

Auteur

Marec (Brugge 1956) is huiscartoonist van Het Nieuwsblad en Dag Allemaal. Hij maakt bijna 40 jaar cartoons over politiek en actualiteit en wordt daarvoor regelmatig bekroond, zoals in 2015 met de eerste prijs Press Cartoon Belgium. Sinds 2017 heeft hij zijn eigen cartooncafé en galerie in Brugge, De Loge van Marec, die hij oorspronkelijk uitbaatte met die andere onvergetelijke plaatsgenoot, misdaadauteur Pieter Aspe. Zij werkten samen, onder meer in Bea. Afscheid van een Muze en Dossier van de duivel. Marec bundelt sinds jaar en dag zijn tekeningen in jaaroverzichten. Ook maakte hij een boek met 100 erotische tekeningen en de kostelijke bundel The People vs. Donald Trump.

Marecs jaar valt niet volledig samen met het kalenderjaar. Daarom worden we voorin het boek nog even vrolijk gewezen op het aftreden van Angela Merkel en het aantreden van Olaf Scholz: Auf wiedersehen Mutti. Willkommen Vati. Uiteraard komen de Corona en de verschillende vaccins aan de orde. De tekeningen worden zo nu en dan onderbroken door enkele persoonlijke bespiegelingen van de kunstenaar, zoals God save Boris. Prachtig is de tekening Voor al uw feesten call Boris. Ook The Voice of Holland ontsnapt niet aan Marecs aandacht. Net zoals The Queen, Putin, Zelensky, Koning Albert, de Stones, Iran en Beertje Paddington. Uiteraard is er soms speciale aandacht voor de gebeurtenissen in België.

Marec verloor zijn oudste broer Hubert aan Covid en ook zijn beste vriend Ludo overleed. Na een dip herpakte hij zich gelukkig. Zijn credo: Met mijn cartoons probeer ik een sussend verhaaltje te vertellen voor het slapengaan. Ook al was het sprookje van de dag nog zo angstaanjagend, morgen komt alles weer goed. Ik lijm me niet vast aan Het meisje met de parel van Vermeer. Ik kijk in haar ogen, die me vertellen dat de wereld niet terminaal is.

Kijk ook eens door Marecs relativerende bril. Het geeft een goed gevoel.

De invallen van Marec. ISBN 974-94-6337-209-1, 180 pagina’s, € 20,00. Kalmthout: Pelckmans 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Cartoons | Reacties uitgeschakeld

Tussen zwarte vlinders

Geplaatst op 25 januari 2023 door Marianne Janssen

Leugens en verraad, geweld en liefde

Vlinders als stem van het hart.

Raven verliest op dertienjarige leeftijd haar vader als die tijdens een zeiltocht overboord slaat en verdrinkt. Zij en haar zusje Ula bewaren levendige herinneringen aan hem, de Roma-man Kolja, die toveren kon op zijn gitaar. Hij en zijn fascinerende cultuur waarvan ook zij als dochter deel uitmaakt boeien haar bovenmate. Maar haar egocentrische moeder Janis trekt na Kolja’s dood een sluier op over haar leven, ze gaat in de tuin in een yurt (een nomadentent) wonen en laat haar jonge dochters volledig aan hun lot over. Ze wenst nooit meer over hun vader te praten. Het gemis laat diepe sporen na in het leven en denken van Raven, ze wordt nooit meer echt gelukkig, is altijd bang voor verlies. Daardoor stort ze zich continu in verkeerde relaties. Op een dag besluit ze naar Rome te gaan om tot zichzelf te komen. En dan ziet ze in een galerie foto’s hangen van Roma. In één van de mannen op de foto meent ze bijna zeker Kolja te herkennen. Ze besluit de man te gaan zoeken. Is hij haar vader of niet? Was Kolja dan helemaal niet verdronken? De fotograaf zou het moeten weten. Haar zoektocht brengt haar in Spanje.

In Spanje leidt het pad haar naar een groep dierenbeschermers die zich bezighouden met het redden en opvangen van Galgo’s, windhonden die voor de jacht worden getraind en die, als zij niet meer bruikbaar zijn, wreed worden afgemaakt. Raven adopteert zo’n hond, Morgana. Intussen ontmoet zij ook een man, Nikos, een gitarist. Het is wederzijds liefde op het eerste gezicht. Hij, haar zus Ula en Ula’s man Jim houden zich daarna gezamenlijk bezig met de zoektocht naar Kolja. Maar dat verloopt niet bepaald van een leien dakje. Misschien, het is zoveel jaar later tenslotte, is haar vader inmiddels toch gestorven? Intussen vraagt in Nederland haar beste vriend Fredo haar aandacht, hij is ernstig ziek en doodsbang, maar wil niet dat Raven hem ziet in zijn deplorabele toestand.

Auteur

Felicita Vos (1972) groeide op als dochter van een Roma-vader en een Nederlandse moeder. Ze kreeg daardoor te maken met twee verschillende culturen en ervoer dat niet altijd als eenvoudig door het stigma dat voor velen nog op Roma rust. Uiteindelijk vond ze een balans hiertussen. De weerslag van deze zoektocht is in dit boek duidelijk zichtbaar in Ravens manier van denken, als ze haar hart leert luisteren naar de stem ‘van de zwarte vlinders’. Vos debuteerde in 2008 met het non-fictie boek Blauwe haren, zwarte ogen over de Roma-cultuur van binnenuit. Daarna verschenen de romans Duivelsklauw, Spaans bloed en Ravage.

Vos trad op als flamenco-danseres in theaters en werkte BIJ een adviesbureau voor multiculturele vraagstukken. Momenteel schrijft zij voor De Gelderlander over kunst, cultuur en maatschappelijke thema’s. Ze is ambassadeur van de Stichting Dutch Galgo-Lobby, een stichting die zich inzet voor het welzijn van de Spaanse jachthond de Galgo.

Dit boek neemt de lezer mee naar de gebruiken van de Roma, wier manier van leven voor de meesten van ons onbekend is. Daarnaast doet zij een (gruwelijk) boekje open over de manier waarop de Spaanse galgueros (jagers) met hun windhonden omgaan. Over dit onderwerp maakte Monique van Dijk een documentaire Broken Spirit – The Galgo’s Last Run.

Een fascinerend boek waarin verschillende thema’s knap door elkaar gevlochten zijn. Spannend, goed geschreven.

Felicita Vos – Tussen zwarte vlinders. ISBN 9-789- 462-9724-42-1. 287 pagina’s, € 22,50. Amsterdam: Uitgeverij De Kring 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Cultuur, Dieren | Reacties uitgeschakeld

Divine Sundays

Geplaatst op 24 januari 2023 door Piet Windhorst

Gedichten vanuit het hart

Opzoek naar verbinding.

In de tweede bundel van Jay Lecton is de dichteres op zoek naar haar ware ik en zoekt zij verbinding met haar medemens. In het voorwoord formuleert ze haar doelstellingen als volgt: Vanuit het metaforische hart straalt er warmte uit die de geest verlicht. Een verlichte geest raakt nu het fysieke hart van een ander. Op zoek naar de interne zon of maan, straalt er licht uit naar buiten en raakt de harten van de mensen. De bundel bevat 26 gedichten die zeer verschillend zijn van onderwerp en van vorm. De meeste gedichten zijn geschreven in de Nederlandse taal. Er zijn ook gedichten in een andere taal: Frans, Spaans, Engels en Hindi. De vertaling staat er steeds naast.

Auteur

Jay A. Lecton (1968), pseudoniem voor Jane Arifa Badoella. Ze is geboren in Suriname en kwam naar Nederland voor onderzoek naar haar visuele aandoening en voor studie. Ze werkte bij de gemeente Amsterdam als loopbaanadviseur en bij het Diversiteitsplatform. In 2018 verscheen haar eerste dichtbundel What is love?

De meeste gedichten zijn geformuleerd in heldere taal en zijn daardoor zeer toegankelijk. Enkele zijn wel wat raadselachtig, bijvoorbeeld Dank 4 de ik die ik nooit ben geweest. Wat te denken van de slotzin: De bewonderenswaardige U niet 4 Koop… niet 4 Verkoop. Van het gedicht Dubbelspel is het ook moeilijk te doorgronden wat de bedoeling is. Het is wel een poëtisch woordenspel.

De bundel bevat prachtige gedichten zoals, Ach, wat zou ik toch graag bij jou willen zijn. Het is de herhaling die het gedicht een ritme geeft. De Dame in het Rood, echte poëzie. Dat geldt zeker ook voor Dulce de Leche. Een mooi en diepzinnig gedicht is Niets betekent alles. De laatste strofe:

De mens is zoals die is

Het leven gaat zoals het gaat

Het Universum werkt zoals het werkt

Het zijn of niet zijn is niet de vraag

Louter, het ademen en genieten in de

volmaaktheid van het zijn!

Sommige gedichten zijn weinig poëtisch omdat ze hele harde en nuchtere woorden bevatten, bijvoorbeeld Het nut van de rotonde.

Die rot rotonde

Een uitvinding van die rothonden!

En maar blijven geloven dat alles goed

komt.

door niets en dan maar ook niets te doen!

Mooi en ontroerend zijn Mijn moeder en Mijn vader.

Een bundel met toegankelijke en zeer verschillende gedichten.

Jay A. Lecton – Divine Sundays. ISBN 978-90-8319-962-7, 46 pagina’s, € 17, 95. Zoetermeer: Uitgeverij Sampreshan 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Poëzie | Reacties uitgeschakeld

Dorsten

Geplaatst op 21 januari 2023 door Adrianus

Negen rommelige levens

Een boek vol gehavende mensen.

In deze verhalenbundel kruipt Nienke ’s Gravenmade negen keer in de huid van een ander, meestal een vrouw. Het eerste stuk is een prachtige binnenkomer. Olga is ontwaakt uit een coma, maar kan alleen haar ogen bewegen. Ik kan niet schreeuwen, niet rennen, niet lachen. Ik kan niet praten, niet lopen. Ik kan de tv niet aanzetten. Ik kan hem ook niet uitzetten. Ik kan niemand bellen, niet meer appen en niet meer weg. Maar ik hoor alles. Haar ouders beschouwen haar inmiddels als een ding. Als een nieuwe verpleger tijdens het wassen haar borsten aanraakt schrikt ze, maar voelt ze voor het eerst in lange tijd iets. Als hij een andere keer verder gaat komt ze klaar. Het abrupte einde zet de lezer aan het denken over de therapeutische waarde van deze behandeling.

Sallie’s oudere minnaar is dood. Ze wil naar de begrafenis. Ook het verhaal van het hoertje Lorraine, dat geld achterhield in haar pussy is apart. Eddie, de eerste en enige man uit het boekje, is een pooier, die zichzelf een goeie gozer vindt. Frankie, die vroeger kersenbonbons bij de Hema kapotkneep, stalkt haar ex en diens nieuwe vriendin. De lesbische Kiki is wanhopig omdat Chiara niets van haar wil weten. Rosa werkt haars ondanks mee aan de bucketlist van haar doodzieke man Freddie. Samen met de Vlaamse Veerle worden ze in Brussel door de werkelijkheid achterhaald. De demente Hanna krijgt een nieuwe, charmante buurman in het verzorgingstehuis. Alma heeft een jonge minnaar. Mijn borsten weren zich dapper tegen te tand des tijds. Net als mijn vagina, die heeft met dank aan een meedenkende verloskundige weer een acceptabele ingang. Al is het woord designerkut nog altijd zwaar overdreven. Hoeft ook niet. Wild vlees woekert.

Auteur

Nienke ’s Gravemade (De Bilt 1982) groeide op in Bilthoven volgde haar theateropleiding in Amsterdam. Ze woont en werkt in Brussel. Dorsten is haar opmerkelijke prozadebuut.

Veel flapteksten kun je met een flinke korrel zout nemen, maar met deze kan ik alleen maar volmondig instemmen: Nienke ’s Gravemade houdt van haar personages, die stuk voor stuk een verlangen proberen te stillen, tegen beter weten in of omdat ze niet anders kunnen. Ze vrijen, bewonderen, drinken, neuken, verliezen en bestijgen, niet omdat ze geil zijn, maar omdat ze op de hielen worden gezeten, door vergankelijkheid, schimmen uit het verleden of simpelweg de dood.

Meesterlijke, knap bedachte en schurende verhalen.

Nienke ’s Gravemade – Dorsten. ISBN 978-94-6336-166-6, 172 pagina’s, € 20,00. Amsterdam: Uitgeverij De Harmonie 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Korte verhalen | Reacties uitgeschakeld

Alles echt gebeurd

Geplaatst op 20 januari 2023 door Piet Windhorst

Autobiografische teksten van Jeroen Brouwers

‘Brouwers graaft zich autobio’.

Jeroen Brouwers heeft steeds gezegd dat hij geen autobiografische schrijver is. Toch bevat zijn werk vele passages die verwijzen naar gebeurtenissen uit zijn leven. Samen met Lodewijk van Duin heeft Brouwers autobiografisch materiaal uit zijn oeuvre verzameld. Deze teksten werden door Brouwers ‘verstopt’ achter in zijn essaybundels. In deze fragmenten komt uiterst persoonlijk materiaal aan de orde. Lodewijk van Duin verzamelde deze mooie onbekende stukken en stelde de bundel Alles is echt gebeurd samen. Brouwers zelf heeft de presentatie helaas niet meer meegemaakt.

Auteur

Jeroen Brouwers (1940-2022) is een van de beste schrijvers van de Nedelandse litaratuur. Zijn imposante oeuvre bevat romans, verhalen, essays, brieven en polemieken. Brouwers werd bekroond met ongeveer alle prijzen die in Nederland bestaan voor literair werk, onder andere de Constantijn Huygens-prijs en de Prijs der Nederlandse Letteren. Zijn laatste roman Cliënt E. Busken werd (2021) kreeg de Libris Literatuur Prijs.

Deze verzameling teksten begint met Zelfportretje met vlakgom. Het dateert uit 1977 en is uit de bundel Schrijvers over zichzelf samengesteld door Theo Sontrop. Het is direct al een openhartig stuk. Brouwers was toen 37 jaar en gaf een overzicht van zijn leven op dat moment. Enkele conclusies. Lichamelijk lijkt alles ok: ‘ik hoef mij niet gezeten in een wagentje voort te bewegen. Ik heb niet een ijzeren haak in plaats van een hand. Ik ga zonder medicijnen door het leven en ben precies zoals het moet en alles functioneert naar behoren’. Geestelijk: geen greintje gekte. Over het huwelijk: ik bracht er niets van terecht. Twee zonen. Hij is zich ervan bewust dat hij een buitenbeentje is. Waar hij komt wekt hij agressie op, hij hoort nergens bij. Hij is steeds aan het zwerven, hij woont nu in het vierendertigste huis sinds zijn geboorte. Hij heeft zich opgesloten in zijn schrijverij. Hij schrijft om te overleven.

In verscheidene teksten heeft Brouwers het over zijn vader. ‘Mijn verwekker’ noemde hij hem. Hij heeft zijn vader nauwelijks gekend en heeft bijna geen herinneringen aan hem. Hij schrijft over hem in uiterst koele bewoordingen. Hij laat mij koud zoals de data waren waarop hij stierf en werd begraven. Enig gevoel voor hem is ook niet in mij aanwezig, – niet eens onverschilligheid, ik voel helemaal niets. Ook over zijn moeder schrijft hij negatief. Dat blijkt uit een anekdote die zich afspeelt tijdens de bootreis van Indië naar Nederland. Zijn moeder had op de boot al heimwee naar Indië. Ze was in staat, zei ze, om van heimwee overboord te springen en naar Java terug te zwemmen. Later op de kostschool dacht hij: was maar verzopen ook, rotwijf, van mij hadden de om het schip cirkelende haaien je met je heimwee en al mogen verscheuren en opvreten.

Het feit dat hij zijn ouders haatte kwam voort uit het feit dat ze hem gedumpt hadden op een kostschool. Ze hadden hem verraden door hem daar te stallen. De kostschool deed hem denken aan een jappenkamp. Vastgezet achter muren met prikkeldraad en te moeten kruipen voor wier gezag je niet erkent. Godgewijde ploerten in franciscaner pijen. Wij stonden in de houding als kampgedetineerden, de kerels in bruine hobbezakken waren de bewakers, wij noemden het verschrikkelijke instituut, waar lijfstraffen tot de orde van de dag behoorden , ‘de Sing Sing’. Tot zijn zeventiende verbleef Brouwers in verschillende jongenspensionaten waar hij door zijn ouders werd ondergebracht. Jeroen werd uit hun leven weggemoffeld om maar geen last van hem te hebben. De allerverschrikkelijkste herinnering aan die tijd is het beeld van de auto waarin hij naar het pensionaat werd gebracht en die zonder hem weer vertrok. Deze herinnering heeft zijn leven bepaald, zijn karakter en zijn literaire werk en Jeroen heeft hem steeds opnieuw beschreven.

Zo krachtig en overtuigend de stijl van romans ook mag zijn, zo onzeker is zijn persoonlijkheid. In meerdere stukken spreekt hij zich uit over zijn gevoelens. Hij voelt steeds een verlatenheid en angst. De angst is ontstaan in het jappenkamp en op de kostscholen. Over zijn werk als schrijver is hij ontevreden. In Voorjaarsmoeheid schrijft hij: Altijd durende onvoldaanheid, nooit tevreden, nooit dat het besef van misluktheid eens verdwijnt. Hij wilde een groot schrijver worden. Schrijver van het grote boek. Een voor een zag ik mijn illusie en ambities onder putdeksels versmachten. Van zichzelf zegt hij dat hij hooguit geschikt is als boekbespreker. Brouwers komt dan met een keiharde veroordeling van boekbesprekers. Voor dat vak is niets vereist, op ruime dosissen chagrijn, vooringenomenheid, jaloezie, vulgariteit, lamlendigheid en vooral domheid na.

Wat in deze omvangrijke bundel biografische teksten opvalt zijn twee dingen. In de eerste plaats staan er stukken in die geschreven zijn in een superieure stijl. De mooiste stukken handelen over zijn eenzaamheid. Enkele keren had hij zich teruggetrokken in afgelegen oorden. Er is dan veel zelfbeklag, maar hij schrijft ook uitgebreid met veel liefde en toewijding over de natuur en over het tuinieren. Het tweede dat opvalt is zijn ondoorgrondelijke karakter en de grote verschillen in zijn opvattingen en gedrag. Er zijn stukken met zelfbeschouwing waarin hij zichzelf vernietigend en heel negatief beoordeelt. Er zijn ook passages waarin hij heel kritisch is over zijn collega’s. Soms is er sprake van arrogantie: hij gaat niet naar de uitreiking van literaire prijzen die hem zijn toegekend. Hij weigerde een prijs omdat het bedrag dat erbij hoorde in zijn ogen te laag was. Nog een voorbeeld: Als vrienden hem aanraadden naar een psychiater te gaan om hulp te zoeken voor zijn angsten en depressies reageerde hij met de opmerking dat geen enkele psychiater zijn intelligentie kon evenaren.

Een bundel sublieme en onthullende teksten van en over Jeroen Brouwers.

Jeroen Brouwers – Alles echt gebeurd. ISBN 978-90-254-7346-4, 413 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Atlas Contact 2022.

Lees verder →

Geplaatst in Alle Boeken, Autobiografie, Literatuur | Reacties uitgeschakeld