De oorlogsbibliotheek

Geplaatst op 7 oktober 2022 door Piet Windhorst

Vrouwen in het leger

Twee vrouwen, één geheim.

In deze historische roman komen twee verhaallijnen voor. De een speelt in 1918 tijdens de Eerste Wereldoorlog en heeft Emmaline Balakin als hoofdpersoon. De andere verhaallijn speelt in 1976, Kathleen Carre is hier de hoofdpersoon.

Emmalin is bibliothecaresse. Ze is op weg naar Frankrijk. Amerikaanse soldaten vechten daar tegen de Duitsers. Emmaline gaat de hospitalen bezoeken waar honderden gewonde soldaten liggen. Haar boeken zijn zeer welkom bij de gewonde militairen.

Kathleen Carre leeft samen met haar oma, die in de Eerste Wereldoorlog als chauffeuse voor het Amerikaanse Rode Kruis diende. Kathleen wil toetreden tot de Naval Academy. Ze heeft het als vrouwelijke cadet heel moeilijk in het mannenbolwerk.

Auteur

Addison Armstrong (1999) Ze studeerde voor een onderwijsdiploma en een diploma taal- en letterkunde aan de Vanderbilt University (Nashville, Tennessee). Haar eerste roman is Het licht van Luna Park. Het is het verhaal van een verpleegster en gaat over de positie van de vrouw in een mannenwereld. Er is ook sprake van een brief die veel raadsels oplost. Beide thema’s keren terug in haar tweede roman De oorlogsbibliotheek.

Emmaline wil de gewonden troost en afleiding bieden, maar ze heeft nog een ander motief om af te reizen naar het oorlogsgebied in Frankrijk. Ze werkte bij het Dead Letter Office en kreeg daar een brief van haar jeugdliefde Nicholas in handen. Ze opent de brief en leest dat hij zich in Frankrijk bevindt en meevecht in de strijd tegen de Duitsers. Emmaline hoopt hem in Frankrijk te treffen. Daar aangekomen wordt ze opgevangen door Nellie en met de auto naar haar bestemming gebracht. In de barakken liggen vele soms ernstig gewonde soldaten. De omstandigheden zijn zeer primitief. De soldaten hebben grote behoefte aan boeken. Ze noteert de wensen en gaat de boeken met Nellie ophalen in Parijs. Bij soldaten die niet zelf kunnen lezen gaat ze voorlezen. Voor de lopende patiënten organiseert ze bijeenkomsten waar boeken worden besproken. Als ze verneemt dat een collega bibliothecaris ontslagen wordt vanwege het bezit van enkele verboden boeken schrijft ze een protestbrief en komt daardoor in ernstige moeilijkheden. Ook wordt geconfronteerd met rassendiscriminatie, wat ze heel schokkend vindt. De grote vraag blijft natuurlijk of ze Nicholas gaat ontmoeten.

Kathleen groeide op bij haar grootmoeder. Deze was oud militair en Kathleen beschouwde haar als een heldin. Zij wilde in haar voetsporen treden. Nadat ze aan alle strenge toelatingseisen had voldaan werd ze toegelaten bij de Naval Academy. Ze behoorde tot de eerste lichting cadetten waarin ook vrouwen werden toegelaten. In de opleiding wordt ze steeds geconfronteerd met tegenwerking van zowel de officieren als van aar mannelijke collega’s. Ze heeft te maken met vernederingen en ook pesterijen vallen haar ten deel. Als ze vriendschappelijk optrekt met een donkere collega krijgt ze de volle laag. Op haar kamer waar ingebroken is, ligt het volgende briefje: Beter helemaal niet naar bed dan naar bed met een zwartje. Haar ellende wordt nog groter als ze bericht krijgt dat haar grootmoeder is overleden. Ze moet alles regelen. In de spullen van haar oma komt ze twee brieven tegen, een liefdesbrief en een soort protestbrief. Beide brieven werden geschreven in de diensttijd van haar oma. Als er weer eens wordt ingebroken in haar kamer is de protestbrief verdwenen en komt ze in grote moeilijkheden. Ontslag dreigt.

De oorlogsbibliotheek is een opmerkelijk boek. In beide verhalen komen krachtige vrouwen voor die te maken hebben met veel tegenwerking van mannen. Beiden gelukt het om zich te handhaven. Allebei krijgen ze ook te maken met rassendiscriminatie. Zij durven de goede keuzes te maken, wat ze erg kwalijk genomen wordt. Het is de schrijfster goed gelukt om de twee verhaallijnen met elkaar te verbinden. Het slot is heel verrassend.

Een boeiende historische roman over twee krachtige vrouwen.

Addison Armstrong – De oorlogsbiblotheek. Vertaald uit het Engels (The War Librarian) door Maaike Harkink. ISBN 978-90-443-6244-2, 359 pagina’s, € 23,99. Amsterdam: The House of Books 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Fictie, Oorlog | Reacties uitgeschakeld voor De oorlogsbibliotheek

De Dikke Daniëls

Geplaatst op 5 oktober 2022 door Marianne Janssen

Het verhaal van onze taal

Buitelingen om het woord.

Ditjes en datjes, weetjes en wetjes, het zijn allemaal tjes-woorden. En daarmee zouden ze een plaats kunnen krijgen in het hoofdstuk Blondjes, kroontjespen en stijvenekvoetbal. De taalvirtuoos en -schrijver Wim Daniëls vertelt daarin dat hij als kind speldjes en postzegels verzamelde, later ook suikerzakjes en sigarenbandjes. Buiten de postzegels tjes-woorden. Toen hij wat ouder werd en die interesses ontgroeide, bleef het verzamelen hem in het bloed zitten. Hij stortte zich op woorden. Bijzondere worden. Woorden die alleen in de verkleinvorm voorkomen, die op -kie eindigen, die gesplitst veranderen van betekenis of door een extra letter krankzinnig worden. Woorden waar iets mee ís en woorden waar iets mee wás. Woorden waarmee je kunt spelen en woorden die je kunt kietelen. Je kunt het zo gek niet bedenken wat je met woorden allemaal kán en dan kom je er nóg niet op, want Wim Daniëls die al bijna zijn hele leven taal als dagelijks eten en drinken tot zich neemt en de meester van de taal is, komt nog steeds nieuwe dingen tegen. En met die nieuwe dingen verzint hij dan weer taalspelletjes, zoals het theespel of het tongbreker-spel. Heerlijk voor basisscholieren die je al jong moet opvoeden met heel veel plezier in taal. Als ze op het vervolgonderwijs zitten, kan een inventieve docent vreemde talen met taalspelen doorgaan, doe maar, daag ze maar uit zoals ook Wim Daniëls doet. De Dikke Daniëls is een prachtig voorbeeld.

In dit boek schrijft Daniëls ontzettend aanstekelijk over zijn grote bron van plezier, de taal. Hij duikt in het verleden van de taal, reist dorpen, steden en hun dialecten langs, analyseert woorden van velerlei soort en laat zijn lezers op humoristische wijze meegenieten van alles wat hij ontdekt. Zo vond ik het kostelijk om dankzij Daniëls te ontdekken dat ‘smid’ – ook mijn opa was smid bedacht ik trots – sinds de bronstijd al een belangrijk beroep was. Niet alleen omdat zij paarden besloegen, maar vooral omdat zij karrenwielen repareerden, houten karrewielen waaromheen de smid dan een ijzeren band aanlegde. De uitvinders van de fiets waren trouwens ook smid. Ik kan Daniëls ode aan de smid moeilijk gaan citeren, maar ik wil wel even refereren aan zijn speurwerk naar achternamen die smeden vaak droegen. Smit en Smid natuurlijk, maar ook Smits, Smeets, De Smet, Smetsers, Tersmette en Hoefnagels. Duiken we even onze buurlanden in dan vinden we daar Lefèbre, Schmidt, Smith, Smed, Kowalski, Seppä, McGowan… het is een keuze, dat zei ik al. En ik maar denken dat Jansen veel voorkwam.

Nog zo’n rij woorden vindt de lezer in het hoofdstuk Klimaatgekkie. Daniëls constateert uit  de opeenvolgende uitgaven van Van Dale dat het klimaat pas in 2007 echt belangrijk geworden is. In het woordenboek staan 144 samenstellingen als trefwoord die beginnen met het woord ‘klimaat’. Je zou er compleet klimaatgestoord van worden, maar dat zijn veel mensen al.

Auteur

Wim Daniëls (1954) is taalkundige, schrijver en theatermaker. Hij studeerde Nederlands en Duits en daarna ook Kunstgeschiedenis en Dialectkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Sinds zijn veertigste is hij docent-af en wijdt zich op allerlei fronten aan zijn grote liefde de Taal. Hij heeft inmiddels honderdtwintig boeken op zijn naam staan die allemaal de onderbelichte en overgewaardeerde aspecten van de taal behandelen.

De Dikke Daniëls is een overzichtswerk, maar dient beslist niet als afsluiting van Daniels’ carrière als taal-uitspitter. Ieder hoofdstuk biedt verrassingen, malle inzichten, nieuwe woorden. Sla het boek in het wilde weg open, lees, en jawel ook daar is het weer raak! Wist u bijvoorbeeld dat ons ouderwetse duppie ooit een kostbaar pie-familielid had in de vorm van het filippie? Het muntstuk – genoemd naar Filips II van Spanje – was tien gulden waard. In hetzelfde hoofdstuk trekt Daniëls andere pie-woorden uit de klei, zoals moppie, pappie, flappie en snappie en niet te vergeten ‘wappie’. Waarom pak ik dit eruit? Het is zo’n wildeweg-voorbeeld, daarom.

Wie De Dikke Daniëls eenmaal in handen heeft blíjft lezen en spitten en zich verbazen.

Het is kortom een verrukkelijk boek, dat de lezer plezier biedt. Beter kan je het niet krijgen!

Wim Daniëls – De Dikke Daniëls. Het verhaal van onze taal volgens Wim Daniëls. ISBN 9-789-021034-112-5, 350 pagina’s, €24,99, Amsterdam: Alfabet Uitgevers 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Taal | Reacties uitgeschakeld voor De Dikke Daniëls

In grijs nog rechtop

Geplaatst op 4 oktober 2022 door Piet Windhorst

Poëtisch dagboek

Verhalende gevoelsimpressies in dichtvorm.

Dit boek is duidelijk geen poëziebundel. We treffen zelden gedichten aan met strofen. Het gaat om korte teksten die soms poëtisch zijn, maar ook vaak prozaïsch. De tekstjes worden aangeduid met de ontstaansdatum en het thema. We komen de volgende thema’s tegen: Levensfase; Ontoereikende; Verbintenis; Vertrouwen; Liefde; Vergankelijkheid; Weemoed; Expressie; Relativeren; Verwachting. De dichter laat zich zien als een oude man. Zelf zegt hij een oude man met dun grijs haar. Maar nog rechtop. Het grootste gedeelte van de teksten gaat over zijn vroegere geliefde, zijn muze.

Auteur

Kees Leeuwerink studeerde bouwkunde en werkte jaren op dit terrein. Hij schrijft al vanaf jonge leeftijd levensbeschouwelijke teksten en dichterlijke gevoelsimpressies. In 2020 heeft hij al zijn schrijfwerk verzameld en gevormd tot boeken: Weet ik wat; Waarvoor zij staat; Wegens de geboorte; In dat hemdje, zo rechtop. Deze bundel bevat dichterlijke gevoelsimpressies vanaf 1954. Het is een weergave van de loop van zijn leven. De dichtbundel In grijs, nog rechtop is een vervolg op In dat hemdje, zo rechtop. Het is het poëtisch dagboek dat hij nog regelmatig aanvult.

De ontroerendste stukken zijn die fragmenten die gaan over zijn muze. Vele keren heeft hij het over haar grote mooie bruine ogen. Hij heeft contact met haar via de video telefoon die hij ook het digitale raam noemt: Jij was er echt Op de video telefoon Jij, met die grote mooie bruine ogen. Hij kijkt ook terug naar de keren dat hij haar fysiek ontmoette. De teksten zijn ontroerend, hier is sprake van een grote liefde. Er is wel een groot leeftijdsverschil, kennelijk is volledige intimiteit niet mogelijk.

De teksten zijn niet alle poëtisch. In de tekst Het besef schrijft de dichter over zijn lichamelijke klachten. Hij gebruikt dan ineens wat grove woorden: je harses, een slappe bek, ik moet pissen. Ik lul maar wat, Na nummer 1 afgelebberd te hebben. Verder gebruikt hij veel korte zinnetjes, soms enkele woorden. Een beetje vreemd is het gebruik van onvolledige zinnen: ik dit bedenk, liggend op een bank; Ik steeds weer de liefde zoek; Jij in jouw auto   rijdt mij na etentje terug naar mijn kamer; Ik jou aankijk. Welke meerwaarde heeft dit taalgebruik? Storend zijn ook de prozastukken waarin de schrijver uitleg geeft. Deze stukken zijn misschien wel nuttig, maar ze werken ook ontnuchterend.

Tussen al die emoties en associatieve gedachten staat ineens een helder gedicht De Stad. Jeugdherinneringen, prachtig en heel sfeervol beschreven. Wat een verademing om ineens zo’n mooi gedicht aan te treffen.

Met zijn boek In grijs rechtop wordt het de lezer niet gemakkelijk gemaakt. Het is een chaotisch geheel. Hij is oud, de toekomst is onzeker, maar de vele herinneringen, vooral die aan zijn muze zorgen ervoor dat hij nog de moed heeft om verder te leven. Die levensmoed wordt mooi verwoord in de woorden ‘nog rechtop’. Dan is er ook het vlindertje, afgebeeld op de cover en op de achterpagina genoemd in een gedicht. Later, in een park fladdert een turquoise vlindertje naar mij toe. Beweeglijk en kwetsbaar ‘like you’. Wat een mooi moedgevend beeld.

Een zeer persoonlijke bundel.

Kees Leeuwerink –In grijs nog rechtop. ISBN 978-94-6247-289-1, 142 pagina’s, € 17,95. Bergen: Uitgeverij Lettervogel 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Diversen | Reacties uitgeschakeld voor In grijs nog rechtop

Quatre Mains

Geplaatst op 1 oktober 2022 door Marianne Janssen

Moord zonder lijk

Muziek terwijl u leest.

De Chinese Ji Ts’og Xiao heeft na uren studeren behoefte aan wat ontspanning. De dag erna zal hij een van de halve finalisten zijn bij de beroemde Koningin Elisabethwedstrijd voor piano. Als hij na een prettig bezoek aan de kroeg het huis van zijn gastgezin binnen gaat, wordt hij overvallen en verdoofd. Als hij bij zinnen komt blijkt de ringvinger van zijn linkerhand afgesneden én de kostbare ring die hij aan die vinger droeg is verdwenen. Het is voor hem een moord zonder dood, want zijn hele toekomst is verwoest nu hij nooit meer piano kan spelen. Wie doet in vredesnaam zoiets wreeds? Heeft een concurrent van de halve finale hem willen uitschakelen?

Het Leuvense speurdersteam, de ironische John Leyssens en zijn jongere partner op meerdere fronten Mieke Van Cattendyck, heeft nooit eerder met een dergelijke zaak te maken gehad. Ze zetten hun persoonlijke wederzijdse ongenoegens even terzijde en storten zich op de kwestie. Om al spoedig opnieuw geconfronteerd te worden met een muzikaal drama vol valse noten. Van het spelen van quatre mains lijkt nu al helemaal geen sprake meer.

Intussen is de organisatie van het concours in alle staten. Zij willen per se niet dat het drama bekend wordt gemaakt, want dat zou funest zijn voor hun naam. Als de dader zich – via anoniem contact – ‘bekend’ maakt is het helemaal hommeles. Tussen de bedrijven door spelen ook nog de persoonlijke besognes van Mieke en John, de verliefde onderzoeksrechter Marie-Christine en inspecteur Jos Creten een rol. Al met al een combinatie van drama, liefde en muziek die naar een opmerkelijke finale leidt.

Auteur

Bart Debbaut (1971) volgde een financiële opleiding. Hij was zeventien jaar bankier en schreef toen financiële artikelen en een managementboek. Hij heeft met zijn vrouw een herenkledingzaak in Tienen. Hij startte met het schrijven van misdaadromans en debuteerde met Scherven in 2008. Vanaf dat moment verschenen zijn romans rond het speurdersduo John Leyssens en Mieke van Cattendyck. Daarvan zijn er inmiddels zeven verschenen. De Facebookmoorden uit 2010 werd verkozen tot de beste Nederlandstalige thriller van 2010. Debbaut schreef nog drie andere thrillers en sinds 2013 ook literaire novelles en romans.

Debbaut maakt gebruik van actuele thema’s als decor voor zijn whodunnits. Ooit was hij deelnemer aan De Mol, prompt volgde een thriller waarin dat programma een rol speelde. Ook liet hij eens populaire tv-koks opdraven als misdaadslachtoffers/acteurs. Het beroemde pianoconcours van dit boek gooit hoge ogen in de muziekwereld. Debbaut kruidt het geheel met ironie, sarcasme, humor en een vleugje romantiek op de juiste plaatsen.

Speciaal voor muziekliefhebbers staat voorin het boek een QR-code. Die leidt de lezer naar een playlist van alle muziekstukken die in deze misdaadroman worden vermeld. Een meerwaarde voor muziekliefhebbers.

Dit is een boeiende misdaadroman, die ik met heel veen plezier heb gelezen. Niet iedereen houdt ervan, maar uw recensent vindt het juist een pre om de persoonlijke besognes van de speurders mee te beleven. Tenslotte is een rechercheur méér dan een zoekmachine. 

Bart Debbaut – Quatre mains. ISBN 978-94-014-8277-6, 286 pagina’s, € 20,99. Tielt (B): Uitgeverij Lannoo 2021.

Geplaatst in Alle Boeken, Detective / Thriller | Reacties uitgeschakeld voor Quatre Mains

Ware liefde, dodelijke wraak

Geplaatst op 30 september 2022 door Adrianus

Stomende seks, avontuur en koud geserveerde wraak

Via Yab Yum en de BVD naar ???

De ik-figuur, Linda Vervoort, dochter van een politie-inspecteur, vertelt in dit boek haar enerverende levensverhaal. Na de middelbare school studeert ze Chinese taal en cultuur aan de Universiteit van Leiden. Haar eerste seksuele ervaringen met een leraar en een loverboy geeft ze een plaats via een lucratieve bijverdienste in de fameuze Amsterdamse sexclub Yab Yum. Na haar studie wordt ze gerekruteerd door de BVD, die haar allereerst inzet in, wederom, Yab Yum. Daarna krijgt ze een volledige opleiding tot geheim agent.  

Linda blijkt een waardevolle kracht voor de BVD en vindt daarnaast geluk en volledige seksuele bevrediging bij haar superieur, Tao Janssen. Maar dan wordt ze in verband gebracht wordt met de moord op haar ex-leraar en de loverboy. Als de BVD haar vervolgens laat vallen wordt ze een willige prooi van de Chinese geheime dienst. Bovendien blijkt Tao plotseling verdwenen. Op wie kan zij nu nog vertrouwen? Als Linda desondanks de kans krijgt haar lot in eigen handen te nemen grijpt ze die gelegenheid meteen aan.

Auteur

Doortje Rome werd geboren in het buitengebied van Johannesburg, Zuid-Afrika. Ze studeerde Nederlands aan de Universiteit van Kaapstad. Haar eerste korte verhalen werden bestempeld als erotisch, soms zelfs pornografisch en haar eerste roman werd verboden en vernietigd en ze belandde daardoor een half jaar in de gevangenis. Uiteindelijk volgde ze haar (tweede) man naar Nederland, waar ze gelukkig mag schrijven wat ze wil. Dit gedeeltelijk autobiografische werk is haar eerste roman.

Is dit boek, zoals de uitgever beweert, een prikkelende, spannende thriller? Het is zeker prikkelend, maar spannend? Het verhaal grenst aan het ongeloofwaardige. Er wordt nogal met namen gestrooid van bekende personen: Sam Klepper, John Mieremet, Willem Holleeder, Theo Heuff, zelfs Rita Verdonk duikt een keer op, Voegt dit iets toe?

Het sterkst zijn de seksscènes. Je hebt het gevoel dat de schrijfster zich daarin uitleeft. Ze beschrijft bijvoorbeeld gedetailleerd de ontmaagding van Linda en eindigt met: ‘Hier moet nog iets afgemaakt worden’, zei hij. Met zijn vingers en tong begon hij mijn kutje te bewerken. Ik kronkelde onder zijn gezicht en duwde mijn heupen omhoog zodat zijn hele gezicht in mijn kutje verdween. Het duurde daarna niet lang voordat ik heerlijk klaarkwam terwijl hij mij vingerde en rondjes draaide met zijn tong over mijn klitje. Ik schreeuwde het uit. Zuchtend deed ik mijn benen bij elkaar en kroop tegen mijn grote liefde aan.

Het boek is vlotgeschreven en leest lekker weg. Een van de betere tussendoortjes.

Doortje Rome – Ware liefde, dodelijke haat. ISBN 978-90-832770-0-4, 180 pagina’s, € 20,95. Obdam: Uitgeverij Doornwater 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Detective / Thriller | Reacties uitgeschakeld voor Ware liefde, dodelijke wraak

De huisgenoot

Geplaatst op 28 september 2022 door Marianne Janssen

Drie vrouwen: een vermoord, een vermist, een verdacht

Geheimen met dodelijk gevolg.

Als junior-verslaggever Oli Groves op 5 oktober 2005 het dode lichaam van een vrouw in een donkere hal ziet liggen, schrikt ze zich te pletter. Dit is niet bepaald dagelijkse kost voor haar als leerling-journaliste, maar ze realiseert zich wel meteen dat dit haar kans is om een opzienbarend en smeuïg verslag te schrijven. Haar chef Jo, die haar op pad heeft gestuurd en haar normaal onder toezicht zou houden, is immers afwezig die avond. Oli schrijft haar verhaal: ‘Moord op huisgenoot omgeven door geheimzinnigheid’. Daarin vertelt ze dat de 21-jarige Evelyn Stanley vermoord is. Evelyn deelde haar huis met twee andere vrouwen, Nicole Horrowitz en Alexandra Riboni. Riboni wordt al snel veroordeeld. Nicole is sinds de aanslag niet meer gezien. Tien jaar nadien, op 8 september 2015, wordt de nog steeds vermiste Nicole dood door een jogger gevonden op een afgelegen terrein. Inmiddels volleerd journaliste Oli krijgt, als ‘kenner’, de zaak opnieuw toegewezen. Wat is er gebeurd in die jaren, dat Nicole nu ook is vermoord?

Oli loopt inmiddels tegen de veertig. Ze heeft een relatie met Dean, een bonus-tweeling en droomt van een eigen kind. Maar de constante is dat ze nog steeds bij de krant werkt en mooie verhalen wil schrijven. Als Nicole Horrowitz dood wordt gevonden en de krant haar de zaak toewijst – ze wist immers al van de hoed en de rand – stort ze zich er op. De snelle veroordeling van Alexandra Riboni had haar nooit bevredigd. Nu krijgt ze de kans om uit te zoeken wat er indertijd écht is gebeurd. Ditmaal werkt ze niet alleen. Ze moet samenwerken met Cooper Ng, een podcastmaker die op dat moment een interview met Riboni in voorbereiding had. Het bevalt Oli niets, de man moet nogal een betweter en een nerd zijn, en ze zou liever alleen werken. Maar zin of geen zin, ze werken samen en dat gaat boven verwachting vlot. Er komt een aantal nog onbekende zaken boven tafel, over bijvoorbeeld de manier waarop de drie vroegere vriendinnen hun bijverdiensten regelden. Dat verliep niet altijd in pais en vree.

Auteur

Sarah Bailey woont in Melbourne, Australië. Zij schreef drie thrillers in de Gemma Woodstock-serie. Voor deze drie boeken won ze belangrijke prijzen, waaronder die voor het beste Australische Thrillerdebuut. Ook De huisgenoot werd lovend ontvangen aan de andere kant van de wereld.

In deze misdaadroman is er veel aandacht voor de wereld van politie én van journalistiek. Leuk om dat als buitenstaander te lezen, die verwevenheid en soms tegenstrijdigheid van belangen bij het naar buiten brengen van nieuws. Ook de ups en downs in de relatie van Oli en Dean komen mooi aan bod, dat geeft een misdaadroman nét even wat meer menselijke trekken. De online blog met de aanvankelijk met weerzin begroete Cooper is een heel nieuw facet in een thriller, eigentijds!

Al met al een boek dat niet alleen in de kwesties van dood en leven, maar van meerdere markten thuis is.

Een voortreffelijke thriller die van begin tot eind blijft boeien. Knap werk!

Sarah Bailey – De huisgenoot. Vertaald uit het Engels (The Housemate) door Ireen Niessen, ISBN 9-789-460-084-50-0, 446 pagina’s, €212,95. Baarn: Uitgeverij Marmer 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Detective / Thriller | Reacties uitgeschakeld voor De huisgenoot

De achterkant van de bevrijding

Geplaatst op 27 september 2022 door Piet Windhorst

De rol van schrijvers in de Tweede Wereldoorlog

Geknakte schrijvers in de oorlog.

Hoe reageerden schrijvers op de oorlog? Distantieerden zij zich van de Duitsers en weigerden ze zich in te schrijven bij de Cultuurkamer of tekenden ze wel? Er waren echt foute auteur die sympathiseerden met het nazisme. Bertram Mourits heeft onderzocht welke keuzes de schrijvers in Nederland maakten in de Tweede Wereldoorlog. Hij keek daarbij niet alleen naar hun publicaties, maar ook naar hun brieven en dagboeken. Hij toont begrip voor degenen die wel moesten kiezen om zich in te schrijven omdat zij moesten voorzien in hun onderhoud. Na de bevrijding moest men met hun billen bloot.

De Ereraad voor de Letterkunde moest de schrijvers beoordelen. Zij keken wie hadden samengewerkt met de Duitsers. Veroordeeld werden ook zij die onder sanctie der Kultuurkamer hun beroep in het openbaar zijn blijven uitoefenen. De aller ernstigste collaborateurs met de vijand, dertien letterkundigen waaronder Henri Bruning, mochten gedurende tien jaar geen werk uitgeven. Iedereen die zich had aangemeld bij de Kultuurkamer kreeg een publicatieverbod tot 5 mei 1946. De meeste foute auteurs verdwenen voorgoed uit de schrijverswereld, wat bijvoorbeeld geldt voor de bestsellerschrijfster Jo van Ammers -Küller. Andere voorbeelden: Roel Houwink en het echtpaar Scharten-Antink.

Auteur

Bertram Mourits (1969) is hoofd Collecties van het Literatuurmuseum in Den Haag. Hij promoveerde op de poëzie van de Zestigers. In tijdschriften als De Parelduiker, Poeziekrant en Zacht Lawijd schrijft hij over literatuur.Hij schreef ook over popmuziek. Met Pieter Steinz maakte hij daarover de boekenreeks Luisteren&cetera.

Hoe de schrijvers zich verhielden ten opzichte van de bezetter is zeer verschillend. Mourits behandelde onder andere.de volgende situaties: na de oorlog verdwenen uit de Nederlandse literatuur; enthousiast over de bezetter; doorschrijven onder alle omstandigheden; Kultuurkamer of niet; in Duitsland, gedwongen of vrijwillig. Verder bespreekt hij het werk van de Ereraad, de Joodse schrijvers, de uitgevers in de oorlog en verzetspoëzie.

Opvallend is de milde houding van de auteur. Het gehele hoofdstuk Een rotstreek is gewijd aan Roel Houwink, een schrijver die verdwenen is uit de Nederlandse literatuur. Hij leefde van de pen en hij had opdrachten nodig om in zijn levensonderhoud te voorzien. Hij werd lid van de Kultuurkamer om te kunnen blijven schrijven. Houwink ging nog een stap verder, hij ging werken voor de Kultuurkamer. Voor het blad De Schouw, een tijdschrift van de Kultuurkamer, schreef hij recensies. Houwink werd zwaar gestraft: een publicatieverbod en een voorwaardelijke gevangenisstraf.

Bertram Mourits noemt honderden schrijvers, daarvan getuigt het register. Wij bespreken nog enkele van de meer bekenden. In de eerste plaats Lucebert. Deze beroemde dichter en schilder was behoorlijk fout in de oorlog. Hij ging op jonge leeftijd vrijwillig naar Duitsland om te werken. Lucebert was gefascineerd door de nazi’s en een bewonderaar van Hitler. Hij wist overigens zijn rechtse dwalingen goed verborgen te houden. Pas in 2018 toen zijn biografie door Wim Hazeu verscheen werd zijn uitglijder bekend. Over Hella Haasse verscheen ook een biografie. Hierin werd vrij nadrukkelijk gewezen op haar Kultuurkamerverleden. Mourits zegt hier niets over.

In het hoofdstuk over Joodse schrijvers is het verhaal over Etty Hillesum indrukwekkend. Enkele Joodse schrijvers zoals Jona Oberski, G.L. Durlacher en Marga Minco hadden de oorlog overleefd en konden daarover vertellen. Dat geldt helaas niet voor Etty Hillesum. Mourits is bijzonder complimenteus over haar. Als Etty Hillesum de tijd had gehad, was ze misschien een vrouwelijke Simon Vestdijk geworden. Haar thematiek was literair, ze schreef over erotiek en Rilke. Etty heeft nooit geschreven met de gedachte dat haar schrijfsel ooit uitgegeven zouden worden. Toen ze in 1941 met haar dagboek begon was dat met tegenzin. Met de woorden Vooruit dan maar begon ze haar zelfonderzoek. Dat veranderde later. Kort voor ze gedeporteerd werd gaf ze de dagboeken aan haar vriend Smelik met de opdracht voor publicatie te zorgen.

In het laatste hoofdstuk De prijs van de angst waarschuwt de schrijver dat ook in onze tijd extreem rechtse partijen kunnen ontstaan. Hij ziet een herhaling van de dertiger en veertiger jaren van de vorige eeuw. Na de Eerste Wereldoorlog was het vertrouwen in de politiek en vooral in de democratie heel laag. Ook bij de jonge schrijvers waren er toen ‘zoekers naar een alternatief’ die vaak terechtkwamen bij extreem rechts. Gebrek aan vertrouwen in de overheid dreef sommigen in de armen van het fascisme. Lucebert is hiervan een duidelijk voorbeeld. Mourits ziet in deze tijd overeenkomstige verschijnselen. Veel mensen hebben geen vertrouwen meer in de overheid. Er worden veel veranderingen doorgevoerd en er heerst angst omdat ze geen invloed kunnen uitoefenen op het regeringsbeleid. Dat drijft velen in de richting van extreem rechtse partijen.

Een onthullend boek.

Bertram Mourits – De achterkant van de bevrijding. ISBN 978-94-932-5652-1, 272 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Uitgeverij Pluim 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Literatuur, Tweede Wereldoorlog | Reacties uitgeschakeld voor De achterkant van de bevrijding

Viva la Frida!

Geplaatst op 24 september 2022 door Hannesz

Life and art of Frida Kahlo

Hoeveel kan je nog over Frida willen weten?

Badmatten, tasjes, vaasjes en posters: Aan Frida’s beeltenis geen gebrek in ons straatbeeld. Er zijn al tientallen boeken verschenen over het leven van Frida Kahlo. Onlangs nog de tentoonstelling over haar in het Drents Museum (de reden dat dit boek uitkwam!), en in het Cobramuseum. Hoeveel kan je nog over Frida willen weten?

Dit boek verleidt tot dat willen weten.

Leven

Het boek vertelt je gedetailleerd over het getroebleerde leven van Frida dat begint in 1907, als dochter van een niet onverdienstelijke fotograaf (zijn werken worden nu nog in Mexico verkocht). Haar jeugd en leven wordt levendig beschreven, gelardeerd met vele foto’s en tijdspaden van haar life events.

De polio die ze kreeg en ervoor zorgde dat ze haar leven lang een niet goed volgroeid been had, wat ze maskeerde met haar rokken. Het ongeluk op haar achttiende waar ze nooit geheel van zou herstellen. Haar medische klachten, intense chronische pijn en haar lichamelijke beperkingen. Hoe ze haar leven droeg, verdroeg, soms ook niét kon verdragen.

Haar turbulente huwelijk met Diego Rivera en het liefdesleven wat ze er beiden naast hun huwelijk op nahielden. Hoe vrijgevochten, vooruitstrevend, maar ook hartverscheurend hun relatie was, komt ook aan bod.

De vele ‘zelven’ die ze creëerde en verfraaide. Hoe ze kleur gaf aan haar wanhoop. Haar (gekozen?) dood in 1954 en hoe ze tot de jaren ’80 nog in de schaduw van Diego Rivera stond.

Hervonden collectie

Er is een hele collectie van haar spullen hervonden in 2004. Persoonlijke bezittingen (medicatie, orthopedische hulpmiddelen, kleding, juwelen, accessoires) waren na haar dood weggesloten en zo veiliggesteld. Deze items vind je ook in het boek terug. Haar nagellak, haar medicatieflesjes. Een fles parfum die ze, hervuld met tequila, bij zich had gedragen. Je mag het zien. Het voelde voor mij intiem haar nagellakjes en pijnstillers, haar naaidoosje met garentjes en haar beschilderde corsetten te zien.

We zien haar door de ogen van Nickolas Muray, één van haar geliefden. Al die kleurrijke foto’s met fleurige haardracht en prachtige kledij die we kennen van tijdschriften en posters blijken zijn werk.

Essays

Aan het boek zijn ‘Catalogi’ toegevoegd over haar kunst, mode, en muziek. Het zijn essays die zich laten lezen als TED-talks. De raakvlakken en parallellen die er tijdens haar leven al te vinden zijn, met wie zij zich verbonden voelde en door wie ze geïnspireerd raakte in haar werk. En of het nou haar kleding, haar sieraden, haar geliefden, haar corsetten of haar huis is; het gaat voor je ogen léven door de prachtige foto’s en aansprekende schrijfstijl.

The influenced versus de influencer die ze zelf was

Verderop in het boek aandacht voor de invloed die ze zelf heeft gehad op anderen, de talloze beelden en performances die laten zien hoe ze sindsdien alom aanwezig is. Dit boek gaat verder dan haar leven alleen. Tot slot legde Suzanne Hertogs in collages de Fridamania vast in stoffen, snuisterijen, postzegels en boekomslagen en maakt het beeld daarmee compleet.

Auteur

Annemiek Rens (Breda, 1985), kunsthistoricus, en werkt als hoofdconservator en conservator Kunst 1885-1935 bij het Drents Museum in Assen.

Ze heeft de eindredactie gevoerd over de vele essays in dit boek. Ze heeft gewerkt in een (internationaal) team van (gast-)conservatoren, jong en oud, die je enthousiast vertellen over diverse aspecten van haar werk en haar leven. De ambitie was een boek te maken dat zich zou onderscheiden van reeds bestaande publicaties, zowel inhoudelijk als in het ontwerp.

Nou, dat is gelukt.

Een speciaal compliment voor de vormgever van dit boek is écht op z’n plaats: Suzanne Hertogs, vormgever van bureau Ontwerphaven. Ze heeft het vertrouwen gekregen van de opdrachtgever om een waanzinnig boekontwerp te maken. En ze heeft als art director aan werkelijk alles gedacht.

De typografie is gepast rustig in de lopende tekst, maar fontkeuzes elders in het boek zijn aangenaam bijzonder. Ze heeft de vrijheid gekregen om daadwerkelijk tóe te voegen aan het boek. De laag-over-laag portretten, de collages, de ‘Frida-pictogrammen’, het zijn al die details die dit boek bijzonder maken. De composities, de verlopende paginaranden, de beeldafwerking, uitsnede van illustraties: in alles zit plezier, kunde en meerwaarde. Echt, hulde.

Een geweldig boek.

Annemiek Rens – Viva la Frida! Life and art of Frida Kahlo. Nederlandse editie, ISBN 978-94-625-8458-7, 216 pagina’s, € 29,95. Zwolle: WBOOKS 2021 (inmiddels derde druk).

Dit boek verscheen bij de gelijknamige tentoonstelling in het Drents Museum en kan tevens uitstekend dienen voor verdere verdieping in de materie voor kijkers naar de thans uitgezonden zesdelige televisieserie Krabbé zoekt Kahlo’.

Geplaatst in Alle Boeken, Cultuur, Kunst | Reacties uitgeschakeld voor Viva la Frida!

De samaritaan

Geplaatst op 23 september 2022 door Marianne Janssen

Iemand die anderen wil helpen is niet altijd een goed mens

Corona kruipt tussen de pagina’s van deze misdaadroman.

Ze waren het niet van plan, Rolf en Cilla Börjlind, het schrijversduo dat al jaren succesvol boeken schrijft rond de rechercheurs Olivia Rönning en Tom Stilton: in hún nieuwe thriller zou Covid níet voor extra ademnood zorgen. Maar het kon niet uitblijven. Als de wereldbevolking zucht en steunt en in groepsquarantaine gaat heeft dat invloed op de samenleving, dus ook op het crimineel gedrag van de mensen die zich misdragen én op degenen die hun gedrag gaarne in thrillers beschrijven.

De recherche vergadert via zoom als dat enigszins mogelijk is. Men rukt slechts in noodgevallen uit. Zo’n noodgeval is daar als rechercheur Olivia Rönning wordt vermist. Eigen volk, dus groot alarm. Waar is Rönning gebleven, waarom neemt ze haar telefoon niet op, waarom meldt ze zich niet normaal en misleidt ze haar vriend over weekeindwerk? Haar vaste collega Tom Stilton had zichzelf onder quarantaine geplaatst in de Stockholm-archipel, maar nu zijn partner verdwenen is heft hij die eenzaamheid op. Samen met Rechercheur Lisa Hedquist gaat hij op zoek naar Olivia. Het spoor leidt naar een afgelegen vakantiehuisje. Als ze twee collega’s uit die contreien vooruit sturen om poolshoogte te nemen ontdekken die dat het huisje in lichterlaaie staat. De brandweer ontdekt na het bluswerk het lijk van een verkoolde vrouw.

De gepensioneerde Mette Olsöter, voor haar vertrek de leidinggevende van Olivia, is niet op haar lauweren gaan rusten. Ze is benoemd tot nationale veiligheidscoördinator rondom de levering van het anti-Covid vaccin. Maar, net als overal, zijn er ook in Zweden fanatieke anti-vaxers en die doen er alles aan om dit werk te saboteren. Die lieden vermoeden complotten en samenzweringen.

Auteurs

Cilla (1961) en Rolf Börjlind (1943) zijn de meest geliefde scenarioschrijvers van Zweden. Zij schreven samen crimi-series en scenario’s voor in totaal 44 bioscoopfilms waaronder 24 Martin Beck-films. De serie over Olivia Rönning en Tom Stilton verschijnt in dertig landen. Dit boek is deel zeven uit de reeks, die begon met Springvloed in 2012. Voorgaande delen brachten het tot een verkoopcijfer van 250.000 in Nederland en Vlaanderen.

Corona wel of niet, duidelijk is dat het duo de blik op de maatschappij gericht houdt en niet schroomt kritische kanttekeningen te maken via de figuren die optreden in hun boeken. Dat maakt hun boeken levensecht, ondanks dat de dood er een criminele rol speelt. Spannend geschreven, mooi van taal en levendig van dialoog.

Op naar de volgende Cilla en Rolf, zulke thrillers smaken naar meer.

Cilla en Rolf Börjlind – De samaritaan. Vertaald uit het Zweeds (Den barmhärtige samariten) door Corry van Bree. ISBN 9-789-4005-1149-1, 335 pagina’s, Amsterdam: A.W. Bruna 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Deel van een reeks, Detective / Thriller | Reacties uitgeschakeld voor De samaritaan

Doelwit Åland

Geplaatst op 20 september 2022 door Piet Windhorst

Expansiedrift van Rusland

Een Jacob Noordland thriller.

De proloog van de thriller speelt af in de jaren tachtig in Leningrad. Kolonel Igor Petrov van de KGB vertelt zijn zoon Boris dat het Finse eiland Åland tot 1917 bij Rusland hoorde. Er is nu een plan opgesteld het eiland weer bij Rusland te voegen. Boris moet de actie gaan voorbereiden. De voorbereidingen moeten zorgvuldig worden uitgevoerd en daarom gaan ze jaren duren. Boris gaat naar het eiland om zijn opdracht uit te voeren.

Auteur

Jaap Jonker (1956) heeft gewerkt als stuurman bij de koopvaardij en de Koninklijke Marine. Daarna werkte hij bij een Nederlands defensiebedrijf. Doelwit Åland is zijn debuutroman. Het is het eerste boek van de geplande Åland-trilogie. Jonker heeft al jaren een huis op het Finse eiland Åland. Zijn thriller is geïnspireerd op de grote stroomstoring die Åland in de nacht van 1 op 2 januari 2019 trof.

Het eigenlijke verhaal speelt in 2018 op Åland. Boris Petrov woont er al dertig jaar en is helemaal ingeburgerd. Hij heeft ook een Finse vriendin. Zijn voorbereidingen voor een Russische actie zijn voltooid. Hij heeft een groep van acht mensen gevormd. Ze treffen de laatste voorbereidingen. In de transformatiestations van het eiland veroorzaken ze stroomstoringen. Niemand op het eiland begrijpt wat er aan de hand is, want er wordt niets kapot gemaakt.

De Nederlander Jacob Noordland en zijn vrouw Kerstin bezoeken het eiland voor een vakantie. Jacob is hoofdinspecteur bij de politie. Hij is bevriend met de Finse hoofdinspecteur Eeva Loitonen. Ze hebben ooit samengewerkt. Eeva, die het onderzoek leidt naar de stroomstoringen, vraagt Jacob om daaraan mee te doen. Kerstin, Jacons vrouw, is zeer verontwaardigd over deze verstoring van hun vakantie.

Wat is er toch gaande op het eiland? Waar zijn de Russen mee bezig? Mede door de waardevolle hulp van Jacob komen de Finse speurders voortdurend meer te weten. Het verhaal wordt steeds spannender. Wat kunnen ze tegen de Russen doen? De afloop is spectaculair.

Een originele en zeer spannende thriller. Het verhaal heeft raakvlakken met de annexatie van de Krim en de huidige oorlog in Oekraïne.

Jaap Jonker – Doelwit Åland. ISBN 978-94-931-9251-5, 240 pagina’s, € 19. Leidschendam: Uitgeverij LetterRijn 2022.

Geplaatst in Alle Boeken, Deel van een reeks, Detective / Thriller | Reacties uitgeschakeld voor Doelwit Åland