Een bevoorrecht mens

Geplaatst op 10 juli 2023 door Marianne Janssen

Honderd mannenportretten

In levenden lijve of als In Memoriam.

Joost Prinsen is de jongste niet meer. Wie dát gegeven optelt bij zijn veelbewogen carrière komt vanzelf tot de conclusie dat deze acteur en schrijver honderden mensen ontmoet of heeft ontmoet. Prinsen heeft een aantal van hen kort geportretteerd, in het aantal woorden dat zijn wekelijkse column in het Haarlems Dagblad hem toestond. De meesten van de gefigureerden hadden een biografie verdiend, zoals iedereen die het grauw ontstijgt. In dit boek staan honderd van die kleine portretten bij elkaar. Een mooie galerij, het maakt het kiezen lastig. We doen en greep.

Allereerst het portret van sigarenhandelaar – en vader van drie gerenommeerde journalisten – Van Westerloo. De winkelier had altijd journalist willen worden, zie wat de invloed van zo’n vaderlijke droom op de beroepskeuze van de zoons is geweest. Maar daarover schrijft Joost Prinsen niet. Hij haalt deze herinnering op in 2019, ten tijde van het overlijden van de zoon Ed van Westerloo.

Ergens in de jaren vijftig werd zijn vader gebeld door een relatie bij het ANP. De man vertelde hem dat het kabinet gevallen was. Dat gebeurde ook toen ja. Vader Van Westerloo pakte een stuk papier, schreef daar met chocoladeletters op: KABINET GEVALLEN en plakte het papier op de winkelruit. Toen zei hij tegen zijn vrouw: ‘Zo, dat hebben we eerder dan De Volkskrant’. Ik kon het niet laten dit portret van Joost Prinsen uit zijn boek te pikken, actueler kan niet.

Jaap van Zweden

Een ander, meer willekeurig gekozen: Joost Prinsen verhaalt dat hij eens heeft opgetreden met Jaap van Zweden, waarom en hoe dat in de uitzending paste staat hem niet meer precies  voor ogen. Wel weet hij nog dat Van Zweden op zijn Stradivarius zou gaan spelen, en dat hij als een twaalfjarige had gevraagd: ‘Mag ik hem even vasthouden?’ Dat vond Van Zweden onmiddellijk goed. Terwijl ik trillend met die viool in mijn handen stond, zei hij: ‘Laat hem in godsnaam vallen. Hij is voor twee miljoen verzekerd!’ U begrijpt dat Jaap van Zweden bij mij geen kwaad meer kon doen.’ Mooi verhaal.

Auteur

Joost Prinsen (1942) volgde zijn opleiding aan de Toneelschool in Amsterdam. Hij startte zijn carrière in 1969 bij Wim Sonneveld in de musical De Kleine Parade als de schilder Jollema. Prinsen speelde in ontelbare toneelstukken, musicals en televisieseries. Hij was ook docent aan de Kleinkunstacademie. Hij speelde in een groot aantal tv-series, als Erik Engerd uit de Stratemakeropzeeshow staat hij kinderen en ouders van toen voorgoed in de herinnering gegrift.

Prinsen is acteur, presentator, zanger en schrijver. Het is onmogelijk alle veren op zijn hoed te steken die daar voor zijn prestaties horen te staan. Wel wil ik nog even zijn rol noemen als quizleider van het tv-programma in Met het mes op tafel. Prinsen stopte daarmee na vierhonderd afleveringen wegens ziekte van zijn vrouw. Hij is columnist voor verschillende kranten en tijdschriften. De portretten uit dit boek komen bijna allemaal uit het Haarlems Dagblad. De eerste bundeling daarvan was in 2020 Mijn vrouw pikt zeepjes. Na het overlijden van zijn vrouw volgde de bundel Na Emma.

De honderd mannenportretten zijn allemaal liefdevol geschreven. Prinsen schrijft over bekende en onbekende mannen, vaak ook schrijft hij een In Memoriam als het bericht van iemands overlijden nog ‘vers’ is. Hij gedenkt vaak vakgenoten, BN’ers van het beschaafde soort met wie Prinsen samen speelde of van wie hij wijze lessen leerde. Een groot genoegen om te lezen.

Ik ga verder geen namen noemen, dan sla ik onterecht andere geportretteerden over. Lees en herken en neem van mij aan: wie zo wordt getekend is blij. En hetzelfde geldt voor de lezer.

Joost Prinsen –Een bevoorrecht mens. ISBN 9-789-038-81-309-7. 239 pagina’s. € 18,50. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Columns | Reacties uitgeschakeld voor Een bevoorrecht mens

Van de zonnehandel

Geplaatst op 8 juli 2023 door Piet Windhorst

Het verhaal van een loser

Pistool en gitaar.

De roman handelt over twee broers: Brant en David. Brant is archeoloog. Hij krijgt de kans om zijn ideaal uit te voeren: opgravingen in Peru in de Andes. David, de eigenlijke hoofdpersoon van het boek staat in de schaduw van zijn broer. Hij is besluiteloos en weet niet welke studie hij na zijn middelbare school zal volgen. Hij fotografeert en krijgt zelfs tijdelijk een baantje bij de krant. Zijn belangrijkste werkzaamheden bestaan uit het verkopen van tweedehands meubels die door zijn vriend en chef Wiebe vakkundig zijn opgeknapt.

Auteur

Thomas Jiskoot (1959) studeerde Engels. Hij werkt als redacteur en vertaler. In 2020 verscheen zijn eerste roman Overplaatsing.

Een rode lijn, een belangrijke verhaallijn ontbreekt in deze roman. De flaptekst gaat hoofdzakelijk over Brant, maar deze wordt slechts zijdelings besproken. Zelfs de moord op Brant wordt in twee zinnen vermeld. Later volgt wat meer uitleg, maar het blijft summier. Ook de rol van de heren Vermooy, die misschien mooie vondsten van Brant wilden verkopen, blijft onderbelicht

Ook het Zonnegenootschap waar veel personages uit het boek mee te maken hebben blijft wat onduidelijk. Wel komen de bekende misstanden van een sekte aan de orde: hoge inschrijfgelden en leiders die daar van profiteren. Opvallend is wel dat de leden en ex-leden niet al te kritisch zijn en dat ze gemakkelijk kunnen uittreden.

De meeste aandacht gaat uit naar David, een jongeman die zijn draai niet kan vinden. Veelbelovend lijken zijn activiteiten met het fototoestel van zijn vermoorde broer. Hij blijkt in staat mooie portretfoto’s te maken. Zij baantje bij de krant is helaas minder succesvol.

Enigszins ongeloofwaardig is Davids baantje in de meubelhandel ‘Het Warenhuys’. Onbegrijpelijk dat een jonge knaap zo’n lullig baantje heeft. Zijn omgang met zijn baas Wiebe is wel vermakelijk. Dit verandert niet als Het Warenhuys gaat sluiten. Zijn volgende baantje is magazijnbediende. Een echte loser dus.

Twee voorwerpen spelen een grote rol. In de eerste plaats is daar het pistool van zijn broer, dat hen met elkaar verbindt.  De politie heeft het onbruikbaar gemaakt. Een ander voorwerp is de gitaar van een door David bewonderde gitarist. Deze stopte ineens met zijn muziekcarrière en voegde zich bij de zonnewende kinderen. David ontfermde zich over het in zijn ogen magische instrument.

Deze roman bevat geen plot die zich ontwikkelt. Het gaat voornamelijk om verschillende gebeurtenissen, incidenten waarbij David betrokken is, maar die niet samenhangen. De zinnen zijn vaak lang en bevatten veel details. De schrijver gebruikt veel beeldspraak die wel origineel is, maar soms ook wat gezocht. Twee voorbeelden: Zoals een egel zich ontrolt uit zijn verdediging, zo ontbolsterde ik me….De geur van frituurvet klauwde zich vast in je huid op de landerige warme juni-avond.

Een vermakelijke, wat trage roman. Soms is er sprake van archaïsch woordgebruik. De slotzin is een mooi voorbeeld: Hijgend grauwen zwol aan, een hees blaffen.

Thomas Jiskoot – Van de zonnehandel. ISBN 978-94-6365-513-2, 331 pagina’s, € 22,50.Leeuwarden: Uitgeverij Elikser 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Fictie | Reacties uitgeschakeld voor Van de zonnehandel

Leven voor gevorderden

Geplaatst op 6 juli 2023 door Marianne Janssen

Oud en gelukkig, mooie combinatie

Praten in de lift: signaal voor een relatie.

Oud zijn heeft veel voordelen, maar neemt ook nadelen met zich mee. Het lichaam begint te kraken en te piepen en gaat protesteren tegen het onontkoombaar verval. Daar staat gelukkig veel tegenover. Werkstress wordt een onbekend gegeven, je kunt hoofd- en bijzaken beter scheiden en er volstrekt nutteloze hobby’s op nahouden die alleen jóu plezier verschaffen. Toch wordt er heel wat afgeklaagd door ‘gevorderden’, zoals Yvonne Kroonenberg haar leeftijdgenoten noemt. Zelf is ze ook gevorderd, maar gelukkig nog niet te oud om te schrijven. Want in haar laatste boek neemt ze haar leeftijdgenoten en zichzelf weer eens uitgebreid op de hak, ter lering en vermaak, want er mag best vaker gelachen worden door alle oude taaien die al van Drees zijn gaan trekken. Goed, de gezondheid kan tegen zitten, maar tegenover iedere, tijdens de koffie uitgebreid besproken kwaal, staan ontzettend veel kwalen die de klagende mens niet heeft. En dat is toch mooi meegenomen.

Klagen, constateert Yvonne Kroonenberg is een belangrijk tijdverdrijf voor jong en oud. Oude mensen praten graag over hun medische geschiedenis en dat is begrijpelijk. Gezondheid is een kade die langzaamaan afkalft, constateert zij. Vandaar dat tijdens de ontmoetingen tussen boomers kwalen aan tafel zitten als geliefde gasten die lang aan het woord zijn als je ze het woord niet ontneemt. Zelf luistert ze er altijd graag naar, misschien had ik beter dokter kunnen worden dan psycholoog, maar gelukkig zijn er meer interessante dingen. Ze geniet van haar volkstuin, van haar hond, van haar timmerman met wie ze na veertig jaar verkering toch nog getrouwd is. Ook zo iets, relaties, als psycholoog had ze er veel mee te maken. Ze komt met een mooi verhaal, een gegeven dat wellicht háár als psycholoog als eerste opvalt: ze woont in een flatgebouw op de zesde etage. Haar bezoek kondigt zich beneden aan en neemt dan de lift terwijl zij in de deuropening wacht tot zij boven zijn. Zij staat daar, en luistert. Hoort ze een stel in de lift praten, dan hebben ze een gelukkige relatie, zwijgen ze dan is de pret eraf. De praters gaan, bij haar binnen, samen op de bank zitten, de zwijgers kiezen ieder een aparte stoel. Leuk om te lezen, en: probeer het maar eens uit.

Auteur

Yvonne Kroonenberg (1950) studeerde psychologie in Leiden. Ze werkte vijf jaar als psycholoog bij een huisartsenpraktijk in Amsterdam. In 1981 begon ze columns te schrijven voor Margriet, Playboy, Het Vrije Volk en NRC Handelsblad. Ze was zo succesvol dat ze stopte met haar praktijk om zich geheel aan het schrijven te kunnen wijden. Yvonne Kroonenberg schreef jeugdboeken, series over Koosje en Sophie, die allebei veel met haar liefde voor paarden en pony’s te maken hebben.

Zij debuteerde in 1986 met Alle mannen willen maar één ding. Ze schrijft veel over relaties en wat er mis kan gaan daarin. Ze is een voorstander van het feminisme. Haar boektitels Alles went behalve een vent (1986) en Het zit op de bank en het zapt (1997) zijn bijna aforismen-over-relaties geworden. Heel bekend zijn ook haar boeken over familierelaties: De familieblues (2011) en Wees blij dat je ze nog hebt (2014) over ‘oude ouders’en de soms gecompliceerde én humoristische relaties met opvoeders die veranderd zijn in hulpvragers. Daarnaast schreef Kroonenberg non-fictie boeken.

In dit boek over het leven in de tijd dat je er niet meer toe doet, draagt Yvonne Kroonenberg stevig bij aan de humor van de langzame jaren. Ze geeft een wijze les door die ze kreeg van een buurvrouw in het volkstuincomplex waar ze zoveel uren doorbrengt. Soms, als ze urenlang aan het wieden is geweest, heeft ze het idee dat ze amper opgeschoten is. Tot de buurvrouw haar aanraadde alleen naar de kruiwagen vol tuinafval te kijken. ‘Zoveel heb je gedaan’ zei ze, ‘je moet nooit kijken naar het werk dat er nog ligt’. Ik neem haar raad ter harte en kijk sindsdien ook op die manier naar het leven. Ik heb een grote kruiwagen met levenservaringen. En er ligt nog wat werk.’

Een verrukkelijk boek. Voor belegen, oud en zeer oud. Voor wie jong is en oud wil worden. En dat wil immers iedereen!

Yvonne Kroonenberg – Leven voor gevorderden. ISBN 9-789-93-3045-29, 182 pagina’s, €22,99. Amsterdam: Uitgeverij Pluim 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Columns | Reacties uitgeschakeld voor Leven voor gevorderden

De engelenmoord

Geplaatst op 4 juli 2023 door Piet Windhorst

Een De Vriese & Durnez thriller

Vlaams-Waals politieduo.

Het eerste slachtoffer van een reeks seriemoorden is de achttienjarige Julie Dumoulin. Haar keel is afgesneden met een stuk vinylplaat. Het tweede slachtoffer is Oscar Trappeniers. Zijn handen zijn afgezaagd en zijn mond volgepropt met rubber. De moorden worden gepleegd door een jong meisje dat in het boek als ‘junior’ verslag doet van haar moorden. Ze krijgt steeds opdrachten van een persoon die Gabriël wordt genoemd. De opdrachten worden op een bijzondere manier bekendgemaakt. Op een bepaalde plaats bevindt zich een genummerde bruine envelop. Elk slachtoffer wordt aangeduid met een Romeins cijfer van I tot VII. In de envelop staan plaats, tijd en methode. De lijken van de slachtoffers hebben allemaal bepaalde kenmerkende voorwerpen bij zich. Bij allen is er een veertje aanwezig.

Auteur

Bjorn van den Eynde (1984) is een Vlaamse schrijver, tv-scenarist en regisseur. Hij schreef vooral jeugdboeken en werd bekend met de Young Adult-serie Team Morris. De engelenmoord is zijn eerste thriller voor volwassenen.

De moorden doen sterk denken aan de daden van een seriemoordenaar die ook een veertje achterliet en tevens zijn volgende moord aankondigde. Deze moorden vonden plaats aan het eind van de jaren negentig. Ze werden toen bijna opgelost door Joris de Vriese, de vader van Marjolein de Vriese. Haar vader werkte alleen omdat niemand te vertrouwen was. Hij werd voor de ogen van zijn dochter doodgeschoten. Marjolein is een jonge rechercheur die net als haar vader nogal solistisch opereert. Ze maakt deel uit van een Brussel politieteam dat speciaal is samengesteld om de seriemoorden op te lossen.

De sfeer binnen het team is heel slecht. Bijna iedereen heeft een hekel aan de eigengereide Marlolein. Alleen de uitgebluste Waal Patrick Durnez vormt de uitzondering.

Het verhaal is tamelijk ingewikkeld. Het gaat allemaal om wraak voor een aantal misdaden begaan door een groepje rijke industriëlen en overheidsdienaren. Het gaat om de Congo, bouwfraudes, diamanthandel, koning Leopold II en seksschandalen. De vader van Marjolein jaagde op hen. In de nieuwe reeks moorden gaat het om hun kinderen. Als lezer word je geconfronteerd met zeer veel namen. Het aantal meestal gruwelijke moorden is ook behoorlijk groot. Een en ander heeft tot gevolg dat deze roman nogal omvangrijk is. Het had iets minder gekund. Ondanks de dikte van het boek wordt een aantal vragen niet beantwoord. Een vervolg lijkt dus noodzakelijk.

Een vlot geschreven thriller, spannend van begin tot einde.

Bjorn Van den Eynde – De engelenmoord. Een de Vriese & Durnez thriller. ISBN 978-94-6337-315-5, 486pagina’s, € 22,00. Kalmthout (B): Pelckmans Uitgevers 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Detective / Thriller | Reacties uitgeschakeld voor De engelenmoord

Supergaaf

Geplaatst op 3 juli 2023 door Adrianus

De overtuigende taal van Mark Rutte

Hoe flikt-ie het weer?

Mark Rutte (Den Haag, 1967) is sinds oktober 2010 minister-president van Nederland. Vriend en vijand zijn overtuigd van zijn verbale behendigheid tijdens debatten en interviews. Hoe penibel de situatie voor hem is, hij weet er altijd weer mee weg te komen.

Volgens de auteur ligt de kracht van Rutte vooral in de taalkunde en de retorica. Hij analyseert ’s mans taalgebruik.

Auteur

Robbert Wigt is docent Nederlandse taal- en letterkunde op het Amsterdamse Vossius gymnasium. Hij specialiseerde zich aan de Universiteit Leiden in argumentatief taalgebruik binnen het politieke debat. Voor dit boek interviewde hij onder meer Lodewijk Asscher, Wilma Borgman, Ton Elias en Joost Vullings.

Om enigszins een idee van de inhoud te krijgen volgt hier een opsomming van de hoofdstuktitels: Strategisch manoeuvreren, de redding van zijn politieke leven, framing; de campagne van 2010, natuurtalent, een extra bijdrage is geen verhoging, humor, verhouding tot de tegenstander, helder of vaag, klein of groot, kreten droppen, kreten kapen, tot in mijn diepste vezels, rekenschap, pandemie, de overtuigingsreflex, functie elders: het debat, functie elders: biechten bij Tweebeeke, Rutte en de pers.

Het boek is bedoeld als een (populair-) wetenschappelijke studie en dan ook voorzien van noten, inclusief bronnen en een index. Wie minder theoretisch, maar meer op de praktijk is gericht, zoals collega-politici (hoe flikt-ie het weer?), journalisten of gewoon de geïnteresseerde leek, zal zich door de nodige ‘ballast’ hen moeten worstelen om vooral bij de per hoofdstuk gerangschikte voorbeelden uit te komen. Maar ook voor de laatste categorie blijven er nog voldoende lekkere brokken over.

Het boek, volgens de uitgever een blauwdruk van Ruttes overtuigingsmiddelen, sluit af met een gefingeerde epiloog.

Robbert Wigt – Supergaaf. De overtuigende taal van Mark Rutte. ISBN 978-94-6249-974-4, 199 pagina’s, € 19,99. Zutphen: Mazirel Pers.

Geplaatst in Alle Boeken, Politiek, Taal | Reacties uitgeschakeld voor Supergaaf

De doden moeten hun getal hebben

Geplaatst op 30 juni 2023 door Marianne Janssen

Drie vrouwen verbonden door mysterieus cijferwerk

Wat zoekt Leuven in Madrid?

Thomas Berg bereikt de leeftijd dat de tijd gaat vliegen, maar gedurende de negentien maanden van de voorbije corona-epidemie leek het erop dat de tijd stilstond. Het is al twee jaar geleden dat hij met vakantie ging, de corona had hem in België gedwongen. Maar nu, belooft hij zichzelf, gaat hij écht een reis plannen. Naar Rome, de eeuwige stad waar hij al zó lang heen wil. Als tien minuten later zijn telefoon gaat en een agent hem meldt dat er een lijk gevonden is zucht hij diep. Hij kan die Rome-reis weer vergeten.

Verstoppertje-spelende kinderen hebben een wel heel naargeestige ontdekking gedaan. Toen een van hen zich in het Van Dalepark in een van de drie oude bassins wilde verstoppen, vond ze het lichaam van een dode, geheel ontklede jonge vrouw. Het lijk was gruwelijk toegetakeld, vooral haar gezicht was zo zwaar beschadigd dat herkenning onmogelijk was. Het rechercheteam en de politiearts zijn ontdaan, en die zijn toch heel wat gewend geraakt in hun werk. De naakte vrouw is voorzien van een merkwaardig attribuut en in haar hand heeft zij een afdruk van een foto waar achterop een vreemd, onrustbarend zinnetje is gezet. De tekst is kort, maar suggereert dat de moordenaar het niet bij deze ene dode wil laten.

Thomas Berg tracht de diepere betekenis van de woorden te ontcijferen, misschien kan hij volgende moorden voorkomen. De politie betracht uiterste geheimhouding over de details, maar dat blijkt de moordenaar niet te zinnen. Hij wil aandacht. Hij stuurt een foto van zijn slachtoffer naar het plaatselijk tv-station ROB-journaal. De hoofdredacteur, Freya Bonen, besluit niet haar primeur te pakken, maar neemt contact op met Thomas Berg. Berg ontmoet haar en weet haar te weerhouden van plaatsing. Freya Bonen zelf komt daarbij met een verhaal dat Berg aan het denken zet. Want als dat verhaal klopt wijst ze hem ongewild de weg naar de moordenaar. En die moet dringend gestopt, want er wordt een tweede slachtoffer gevonden. De tekst achterop de foto van de eerste vrouw sluit niet écht aan, maar gaat wel in de richting. Thomas Berg gaat, zoals zijn aard is, aan de gang met symbolen, oude verhalen, opmerkelijke Madrileense oudejaarsgebruiken, doden en levenden. Volgens zijn superieuren en collega’s verliest hij de weg uit het oog, maar als ze hem schoorvoetend volgen blijkt Berg zoals vaker rechtlijnig. Hij bereikt zijn doel.

Auteur

Jo Claes (1955) werkte van 1984 tot zijn pensionering als docent Nederlands en Engels. Hij debuteerde in 1985 met de verhalenbundel De Stenen Toren. Dat leverde hem meteen de Beste-debuut prijs op. Hij publiceerde bestsellers over mythologie, hagiografie en iconografie. Alle misdaadromans van Claes – de Thomas Berg boeken, inmiddels zeventien stuks – spelen in Leuven. Hij won eerder de Hercule Poirot Publieksprijs 2014, de Gouden Strop 2015 en de Hercule Poirotprijs 2017.

Claes’ deskundigheid op onderwerpen als mythologie, iconografie en hagiografie komt ook duidelijk naar voren in de Berg-boeken. Ook treedt er een Leuven-deskundige in zijn boeken op, die de geschiedenis van deze stad tot in de diepste nerven en kieren kent. De intelligente moordenaars die oude stadssymbolen gebruiken om hun gram en wreedheid te halen, stuiten op ’s mans kennis omdat Berg hem graag consulteert.

De misdaadromans van Jo Claes zijn de beste in hun soort. Ook ditmaal ontrolt zich een geschiedenis die alle facetten van het leven raakt. En: dit keer wordt Thomas Berg zelfs geraakt door de pijlen van de Eros, maar Libertas gaat de strijd met hem aan. Wie van de goden wint?

Van de boeken over Bergs schreden op het speurderspad werden er inmiddels 185.000 verkocht. Met lenen en doorgeven komen Thomas Berg en Jo Claes daarmee op een trouwe lezersschare tenminste een half miljoen. Zeer verdiend. Dat mag meer worden.

Een geweldig boek. Een echte Jo Claes, en dat zegt genoeg voor de fijnproevers.

Jo Claes – De doden moeten hun getal hebben. ISBN 9-789-052-4009-76, 398 pagina’s, € 24,99. Antwerpen: Houtekiet Uitgeverij 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Detective / Thriller | Reacties uitgeschakeld voor De doden moeten hun getal hebben

Singulariteiten

Geplaatst op 28 juni 2023 door Piet Windhorst

Ex-gevangene keert terug in de maatschappij

Wie was de wereldberoemde wiskundige Adam Godley?

Na 25 jaar mag Freddie Montgomery de gevangenis verlaten. Hij gebruikt een valse naam: Felix Mordaunt. Een voormalig celgenoot laat hem afhalen en geeft hem een auto. Als vanzelf wordt hij geleid naar zijn geboortegrond: het landgoed Arden House. Tegenwoordig wordt het bewoond door de familie Godley. De beroemde geleerde Adam Godley is overleden. Zijn bejaarde weduwe leeft nog en woont er met haar kinderen Adam jr. en Helen. Daarnaast is er nog de huishoudster Ivy en de geleerde William Jaybey. Deze hoogleraar werkt in het archief van Adam Godley. Jaybey maakt een biografie over hem. Helen nodigt Felix uit te blijven. Wat later duikt ineens een vroegere geliefde van Felix op, de beeldschone Anna Behrens.

Auteur

John Banville (1945) is een Ierse schrijver bekend van romans als De zee, De onsterfelijken en De blauwe gitaar. Deze boeken behoren stilistisch gezien tot de wereldtop. Hij schreef tussendoor ook misdaadromans. Onder andere Sneeuw en April in Spanje. Singulariteiten sluit aan op zijn literaire werk.

Singulariteiten is in vele opzichten een bijzondere roman. De stijl is uitzonderlijk goed. Zijn zinnen staan barstensvol metaforen. In zijn beschrijvingen gaat hij eindeloos door. Vooral bij een vrouw kan zoiets gemakkelijk een halve bladzijde beslaan. De schrijver zelf heeft het een keer over een stamppot van metaforen.

William Jaybey is verliefd op Helen, de schrijver brengt zijn gevoelens zeer uitgebreid onder woorden. Die eerste aanblik van haar bracht me innerlijk aan het wankelen, alsof ik recht door het hart was geschoten met een zachte, stille kogel. Wat haalde de trekker over? Het blauw van haar ogen, de glans van haar haar, het kleine stukje huid op de plek waar de bovenkant van haar blote arm overloopt in haar blote schouder? Was het de vorm van haar enkels Alles, alles.

Het boek is geschreven vanuit twee perspectieven. Om te beginnen vanuit een alwetende verteller die zich op de eerste bladzijde voorstelt: Wie is hier aan het woord? Ik, een kleine god; de grote goden zijn met de noorderzon vertrokken. Soms wendt de verteller zich rechtstreeks tot de lezer: U zult wel benieuwd zijn. De tweede verteller is de academicus Jaybey. Jaybey bevat de klanken J.B. die verwijzen naar de schrijver John Banville.

De roman is soms lastig qua inhoud. Dat begint al met de titel. Gelukkig wordt deze door de schrijver zelf uitgelegd. Lastiger wordt het als over de wiskundige Adam Godley gezegd wordt dat hij de Brahmatheorie heeft ontworpen en spreekt over multiversums. Daarover  wordt verder niets verklaard. We zien wel enkele kenmerken van een ander toekomstig universum: auto’s rijden op zeewater en de Nederlanders zijn De Verenigde Staten binnengevallen en New York heet Nie Ams. Deze wonderlijke fantasie wordt slechts genoemd in enkele zinnen. Soms lijkt de roman een wetenschappelijk werk met uitgebreide voetnoten over Adam Godley en andere geleerden.

Wat dit ontoegankelijke boek nog ingewikkelder maakt zijn de talloze verwijzingen naar vorige romans waarin veel personages van Singulariteiten al voorkomen. De roman moet het ook niet hebben van een boeiende plot. De schrijver zelf zei ooit dat een plot voor hem niet belangrijk is. De roman moet het hebben van de superieure stijl, de indrukwekkende beschrijvingen en de ironie.

Een literaire roman die dwingt tot langzaam lezen.

John Banville – Singulariteiten. Vertaald uit het Engels (The Singularities) door Arie Storm. ISBN 978-90-214-7043-6, 381 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Uitgeverij Querido 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Fictie | Reacties uitgeschakeld voor Singulariteiten

Het zal nooit meer kaviaar zijn

Geplaatst op 26 juni 2023 door Marianne Janssen

Een misdadige epicurist

Appetijtelijke thriller.

Sofia Vermeer heeft in 1975 in Breukelen met succes haar studie aan de Nijenrode University afgerond. Maar in New York werkt ze op kantoor, een redelijk eenvoudige baan. Ze zit daar onder valse voorwendsels, het is haar bedoeling er achter te komen waarmee de maffia zich bezig houdt. De Italiaanse maffia zogezegd. En Sofia, met haar Italiaanse moeder Elena Lombardi, spreekt Italiaans als de beste. En is dus ook in staat de maffiose gesprekken te volgen. Als ze in de bank een klant bewusteloos bij de bankkluisjes in de kelder vindt, graait ze papieren mee uit zijn kluis. En daarmee begint een avontuur dat haar levenslang blijft achtervolgen.

Op dat moment weet ze dat nog niet. Ze treedt in dienst van het maffia-opperhoofd als huishoudster en kokkin en bereidt de Siciliaan de verrukkelijkste gerechten. Ze wordt onmisbaar voor de oude baas, hij kan geen kwaad woord over haar horen. Zelfs als zijn medecriminelen hun achterdocht uiten over Sofia, neemt hij het voor haar op. Op die manier komt Sofia meer te weten dan de criminelen weten, want ze houdt vol dat ze geen Italiaans spreekt. Maar als de kwade zaken uitkomen moet Sofia de benen nemen en ze wendt zich tot de FBI. Moet ze haar prille liefde Jake voor de maffia in de steek laten?

Auteurs

Dit boek is een moeder-dochter project. Marja West (rechts op de foto, ook bekend als Anna Thomas) schrijft thrillers, maar ook audioseries, feelgoodromans en non-fictie. Haar dochter Anna Bontekoe is kok: ‘chef Bontekoe’.  Ze kookt voornamelijk vegetarisch, maar vooral zo duurzaam en lokaal mogelijk.

Dochter en moeder werden voor dit boek geïnspireerd door het wereldberoemde boek Het kan niet altijd kaviaar zijn’ van de Oostenrijkse auteur Johannes Mario Simmel. In dit boek raakt een bankier betrokken bij activiteiten van geheime diensten. Door spionnen heerlijke maaltijden voor te zetten weet hij hen loslippig te maken. De kokende bankier werd wereldberoemd, Simmel zette zijn recepten in het beroemde boek.

Moeder en dochter zagen zo’n boek met hun beider beroepen ook wel zitten. Ieder zou zijn specialiteit benutten en zo zouden ze samen een vergelijkbaar boek maken. Het was aan Maria het verhaal te bedenken, aan Anna om te koken. Geweldige recepten, ik heb ze smullend gelezen!

Het werd op deze manier een luchthartig verrukkelijk boek. Zelfs niet-kokende lezers zal het water in de mond lopen. De manier waarop de maffia geniet van Sofia’s kookkunst wordt vol verve besproken. Als al dit heerlijks zó geweldig smaakt, moet je meteen zelf gaan koken!

Een heerlijk boek, letterlijk en figuurlijk. Geef het aan lezende koks, aan kokende lezers cadeau.

Maria West en Anna Bontekoe – Het zal nooit meer kaviaar zijn. ISBN 9-789-461-0973-78, 275  pagina’s, € 21,99. Laren: De Crime Compagnie 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Detective / Thriller, Eten en drinken | Reacties uitgeschakeld voor Het zal nooit meer kaviaar zijn

De Afscheiding

Geplaatst op 24 juni 2023 door Piet Windhorst

Het ontstaan van de Gereformeerde Kerk

De strijd van Hendrik de Cock voor ‘het ware geloof’.

De Afscheiding is een historische roman die zich afspeelt in het jaar 1834. In dat jaar verliet ds. Hendrik de Cock de Nederlands Hervormde Kerk en stichtte een nieuwe kerk. Hij doet dat nadat hij door de synode uit zijn ambt is gezet. De Cock en zijn volgelingen noemen zich de ware Gereformeerden. De afscheiding wordt bekend gemaakt door middel van de Akte tot Afscheiding of Wederkeering. Deze gebeurtenissen worden beschreven in romanvorm. De schrijver heeft goede research verricht. Door de romanvorm kun je nu van dichtbij meevoelen hoe bruut en vernederend De Cock en zijn volgers werden behandeld. Als lezer leef je zo mee dat je je verontwaardigd gaat voelen over al dat onrecht.

Auteur

Marcel de Jong (1965) is schrijver en journalist. Hij schreef eerder de romans Tropenkolder, Geen les meer en Coma.

Als De Cock als predikant begint in het dorp Ulrum als een ‘normale ’dominee zitten er slechts zo’n twintig mensen in de kerk. Door bakker Beukema en veengraver Dijkstra veranderen zijn theologische opvattingen. Hij leest de Statenbijbel, de geschriften van Calvijn en de belijdenisgeschriften, de Dordtse leerregels. Hij komt tot het inzicht dat de mens tot niets in staat is. God bepaalt alles. Als hij deze elementen in zijn preken verwerkt stroomt zijn kerk vol. Dit willen deze arme arbeiders horen. Zijn collega’s waren niet orthodox genoeg en ze keken neer op de dagloners.

Eigenlijk is onrecht het centrale thema. Naast de troebelen met de kerk gaat het ook over het lot van de veenarbeiders. Als arbeider Dijkstra niet hard genoeg werkt komt Veldman, zijn werkgever, als een slavendrijver op hem af. Zijn zoon mag hem aftuigen: een vuistslag op de neus en een trap in zijn rug. Dijkstra ondergaat alles in lijdzame gehoorzaamheid. De schrijver heeft veel aandacht voor de toestand van de arme veenarbeiders. De elite keek neer op hen. De aandacht van de schrijver voor het lot van de dagloners maakt dit boek tevens tot een sociale roman.

Ook de overheid bemoeide zich met de kwestie. De burgemeester oordeelde dat De Cock de mensen opruiend toesprak en dat hij collega’s beledigde met kwalificaties als woordvoerders van de duivel, wolven in schaapskleren, dwaalleraren. Op den duur werden samenkomsten buiten de kerk verboden als er meer dan twintig deelnemers waren. Ze werden door de veldwachters, zo nu en dan vergezeld van militairen, op soms brute wijze beëindigd. De Cock kwam zelfs voor de rechter en belandde voor enige tijd in de gevangenis. In zijn wanhoop wendde hij zich tot de koning, hij bezocht hem zelfs. Tevergeefs.

Niet veel beter verloopt de communicatie met de kerk. Hij krijgt met alle geledingen te maken tot aan de synode. De discussies verlopen uiterst onvriendelijk. Gezegd moet worden dat De Cock ook wel irritant overkomt, hij heeft de waarheid in pacht. De anderen begrijpen ‘het ware geloof’ niet, het zijn huichelaars, blinde honden. Zijn tegenstanders noemen De Cock een separatist, on-Bijbels en een charlatan. Aanvankelijk wordt hij geschorst en uiteindelijk uit zijn ambt gezet. Toen restte hem en zijn geestverwanten niets anders dan zich af te scheiden en een nieuwe kerk te stichten.

Het boek heeft een merkwaardig einde. Het slot beschrijft de rechtszitting waar De Cock veroordeeld wordt tot honderdvijftig gulden boete en drie maanden gevangenisstraf. In het nawoord wordt in grote lijnen aangegeven hoe de afscheiding verder verliep. Het zou beter geweest zijn als we De Cock verder konden volgen bij het stichten van de nieuwe kerk.

Een indrukwekkend boek over heftig meningsverschil in de protestantse kerk.

Marcel de Jong – De Afscheiding. ISBN 978-90-5452-361-1, 368 pagina’s, € 20,99. Groningen: Uitgeverij Passage, 2e druk 2019.

Geplaatst in Alle Boeken, Religie | Reacties uitgeschakeld voor De Afscheiding

Groeten uit Benidorm

Geplaatst op 22 juni 2023 door Marianne Janssen

Overwinteren als zestigplusser

Vriendschappen op de proef gesteld onder de Spaanse zon.

De opgewekte zestigers Theo en Cobie zijn bevriend met de minder opgewekte Joop en Hannie. Vooral Hannie ziet het leven als een onweerswolk en weidt al haar chagrijn aan het feit dat ze nooit kinderen heeft mogen krijgen. Terwijl Cobie kind, kleinkind, de hemel op aarde heeft. Toch trekken de stellen al jaren op en als Theo en Cobie Joop en Hannie overhalen voor een overwintering in Benidorm is dat het begin van een groot avontuur. De twee zijn nooit verder geweest dan met de caravan naar de Veluwe. Maar als ze horen dat ze hun huis in Nederland kunnen verhuren en op die manier zelfs winst kunnen maken zijn ze over de streep. Voorwaarde is wel dat Hannie’s dierbare poes Basje mee moet naar Spanje, maar ook dat blijkt mogelijk.

Het wordt een avontuur met rafelrandjes. Hannie klaagt, Joop ergert zich mateloos aan zijn vrouw, Cobie tracht voor vredesengel te spelen, Theo neemt vriend Joop eens ernstig onder handen.

En dan ontdekken ze – op Hannie na – dat er ook leuke dingen aan het verblijf zitten. Theo en Joop gaan op avontuur en ondergaan voor het eerst en zeker niet voor het laatst een Thaise massage, nee, echt zonder happy end, want die leeftijd zijn de heren lang en breed te boven. Cobie geniet van avondjes karaoke en bingo en vindt twee Hollandse dames die zich aansluiten ‘aardige vrouwen’ . Maar Hannie ziet niets dan narigheid. Als poes Basje dan ook nog eens ziek wordt is het leed compleet. Of nee, bijna, want daarna wordt ze zélf ziek. Het is duidelijk Benidorm is geen oord voor haar, ze wil het liefst zo snel mogelijk naar huis. Maar ja, er zitten huurders in hun huis, Chinezen of Japanners en je zal zien dat die het huis als een bénde achterlaten. Zo brengt Hannie haar dagen door, steunend en kreunend, boos en chagrijnig. Als een van de twee vrolijke vrouwen haar oog op Joop laat vallen weet de oude dikzak niet wat hem overkomt, zó veel aandacht heeft hij nog nooit gehad.

Auteur

Hendrik Groen is het pseudoniem van Peter de Smet (1954). Deze bibliothecaris debuteerde in 2014 met Hendrik Groen 83 ¼ jaar. De lotgevallen van de opgewekte Hendrik Groen lieten zich niet in één boek vangen, zij resulteerden in een trilogie. Daarnaast schreef De Smet aparte romans Een kleine verrassing (de kinderwagen op de kaft duidt al aan waarmee De Smets bejaarden verblijd worden) en Rust en Vreugd, waarbij de ouderdom zich vermeit in de volkstuintjes.

Hendrik Groen heeft de leeftijd van de ‘Oud maar niet dood’- generatie voor dit boek iets verlaagd. Zestig plus, de tachtig nog lang niet voorbij. Maar als ik dit boek lees krijg ik ook een bijna-doodervaring, want de oude Hendrik Groen uit de trilogie én zijn vrolijke vrienden uit het tehuis komen een stuk jonger op mij over dan dit viertal dat op reis gaat. Af en toe krijg je er kippenvel van: mijn hemel, wat een stelletjes zeiksnorren zeg! Doe wat! Wees niet zo gruwelijk bekrompen, ga eens lekker aan het pierewaaien en aan het drinken zonder bij elke slok te vragen wat het kost en vooral: lách eens! Heb eens echt plezier. Wees niet zo godsgruwelijk chagrijnig.

Groen neemt zijn viertal – naar mijn idee – té serieus. Wat meer spot had best gemogen.

Iedereen die zichzelf in veel situaties uit dit boek herkent moet maar eens flink leren lachen. Om zichzelf en om de wereld.

Hendrik Groen – Groeten uit Benidorm. ISBN 0 -789-029-098-038, 220 pagina’s, € 20,99, Amsterdam – Meulenhoff 2023.

Geplaatst in Alle Boeken, Fictie | Reacties uitgeschakeld voor Groeten uit Benidorm