Wie het laatst lacht

Geplaatst op 18 november 2009 door Adrianus

Peter Middendorp – De lachende derde. ISBN 978-90-444-1507-4, 167 pagina’s, € 17,95. Amsterdam: Prometheus 2009.

Met de lachende derde bedoelt de auteur, onze premier Jan-Peter Balkenende. Toen Marnix van Rij het (in 2001; AK) Jaap de Hoop Scheffer onmogelijk maakte om lijsttrekker van het CDA te worden was daar opeens Jan Peter Balkenende, de financieel specialist die partijleider werd, toekeek hoe anderen Pim Fortuyn bevochten en de verkiezingen met grote overmacht won.   

Het boekje bestaat uit een aantal columns, waarvan een aantal zelfs helemaal niet over Balkenende gaan. De meeste zijn al eens gepubliceerd in een gratis dagblad. Telkens weer wordt de lezer geconfronteerd met een azijnpisserige kijk op de man die op dit moment nog onze premier is. Zelfs het feit dat er veel gelachen wordt bij het CDA leidt tot veel gemiep van de auteur. Ook de inrichting van het Torentje, de werkkamer van de premier, mishaagt de schrijver: conservatisme van de middelmaat. Hoezo vorm en inhoud? De stukjes over Biezelinge, de geboorteplaats van Balkenende, doen wat voyeuristisch aan. Ronduit stuitend zijn de insinuaties over aanrakingen van vrouwen, die Middendorp weliswaar niet hard kan maken, maar hem aanleiding geeft in nog eens in drie stukjes verongelijkt te constateren dat andere journalisten hier niet op door gaan. Een kwaadaardig boekje.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 18 november 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Columns, Politiek | Reacties uitgeschakeld voor Wie het laatst lacht

Controversieel

Geplaatst op 18 november 2009 door Adrianus

Robert Vuijsje – Alleen maar nette mensen. ISBN 978-90-388-9287-0, 286 pagina’s, € 12,50. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar, zestiende druk 2009.

De hoofdpersoon van dit boek is David, een joodse jongen uit Amsterdam Oud-Zuid, die eruit ziet als een Marokkaan en na zijn eindexamen gymnasium in een identiteitscrisis terecht komt. Hij heeft het gehad met zijn milieu, waarin zijn ouders van hem verwachten dat hij psychologie gaat studeren en met zijn schoolvriendinnetje gaat trouwen. David raakt gefascineerd door zware vrouwen met grote borsten en dikke billen. Maar dat is niet genoeg: David deelt zwarte vrouwen in in drie categorieën. Bounties, zwarte vrouwen die eigenlijk wit van binnen zijn en voor blanke mannen kiezen. Die zijn voor hem volstrekt oninteressant. Switch-hitters met gemengde blanke en zwarte vriendenkringen, bieden mogelijkheden, maar als ze teveel aan blanke mannen zijn blootgesteld raken ze besmet en worden ze saai. David kiest bij voorbaat voor vrouwen met een gouden ketting om hun nek waaraan in gouden krulletters de naam Sherida hangt. Deze vrouwen zijn bijna onmogelijk te krijgen voor blanke mannen. En dan heeft David nog het liefst een intellectuele negerin, maar hij beseft wel dat die uiteindelijk switchhitter of bounty wordt. Eigenlijk een onmogelijk ideaal. Op zoek naar, je zou bijna zeggen de heilige graal maakt David soms heel intiem kennis met vrouwen én mannen uit verschillende subculturen in de Bijlmer en later in Memphis, Amerika. Hoe het afloopt verklap ik niet, dat moet u zelf lezen.

Voor mij als cultureel antropoloog valt veel te leren uit zijn beschrijving van die subculturen. Daarnaast was ik gefascineerd door zijn soms vrolijke beschrijving van het truttige ouderlijk milieu, ‘alleen maar nette mensen’, in Oud-Zuid codetaal voor geen allochtonen en vooral geen Marokkanen. Davids vader was baas van een actualiteitenrubriek bij de publieke omroep, zijn moeder werkte op een advocatenkantoor. De vriendenkring bestond uit de hoofdredacteur van een kwaliteitskrant en een beroemde columnist. De prachtige beschrijving van dit clubje mensen wordt gecompleteerd met opmerkingen over bijvoorbeeld de grote witte vierkante Jan des Bouvrie-tafel in de eetkamer.

‘Ontluisterend en genadeloos, en tegelijk zeer geestig. Het swingt als een zwarte tiet’ becommentarieerde de jury deze roman bij het verlenen van De Gouden Uil. Maar Vuijsje kreeg niet alleen maar lof. Met name niet-blanke vrouwen voelden zich beledigd door dit boek, dat ook koloniaal seksistisch, racistisch en discriminerend werd genoemd. De kracht van Vuijsje is juist dat hij alle niet-blanke vrouwen niet over één kam scheert en een mijns inziens redelijk waarheidsgetrouwe en tevens hilarische beschrijving geeft van een deel van de sociale werkelijkheid. Dat mag hij toch doen als romanschrijver? Het boek is wel degelijk confronterend, maar controversieel?Oordeelt u zelf. Ik heb er in ieder geval van genoten en er nog wat van opgestoken ook, evenals de jury van de Gouden Uil en veel, heel veel lezers.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 18 november 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Cultuur, Fictie | Reacties uitgeschakeld voor Controversieel

Dodelijk saai

Geplaatst op 11 november 2009 door Adrianus

Heleen van Royen – De mannentester. ISBN 978-90-499-5117-7, 303 pagina’s, € 19,95. Amsterdam: FMB uitgevers 2009.

Heleen van Royens nieuwste chicklit? Het lijkt een niemandalletje, maar zelfs dat is te veel eer. Thema: Een 27-jarige mannenverslindster die zich laat inhuren door vrouwen om de trouw van hun geliefdes op de proef te stellen. Ze doet dat zonder enige scrupule. Het gegeven is aardig, maar de uitwerking is bedroevend. Een onwaarschijnlijk en dodelijk saai plot, slechte persiflages op het ijsbeertje Knut en Bokito en een saai en ongeloffwaardig robotverhaal. Een en ander is doorspekt met passages die kennelijk moeten choqueren omdat dames normaliter niet spreken over ‘jetsers’en ‘hem erin hangen’. Eén ding weet ik inmiddels zeker: Heleen van Royen is geen dame. Ik heb me door dit boek heen moeten worstelen. Zonde van mijn tijd.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 11 november 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Fictie | Reacties uitgeschakeld voor Dodelijk saai

De krant van wakker Nederland

Geplaatst op 4 november 2009 door Adrianus

Mariëtte Wolf – Het geheim van De Telegraaf. Geschiedenis van een krant. ISBN 978-90-8506-765-8, 565 pagina’s, € 39,95. Amsterdam: Boom 2009.

De geschiedenis van de grootste krant van Nederland in een kloek boek, geschreven door de mediahistoricus Mariëtte Wolf, oud-directeur van het Persmuseum. U leest over het allereerste begin. Jonkheer Henry Tindal stichtte de Telegraaf op in 1893 om de alleenheerschappij van het Algemeen Handelsblad te doorbreken. Oorspronkelijk was De Telegraaf een politiek zeer vooruitstrevende krant voor de Amsterdamse elite. Maar toen al was het een sensatiekrant. Vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw richt de steeds conservatievere krant zich op de massa. Interessant is te lezen dat de directie na de capitulatie op 15 mei 1940 besloot de verschijning te staken. Kort daarna komt de krant echter weer uit om confiscatie van de persen door de bezetters te voorkomen. Echter wel ‘onder controle van den Duitschen militairen bevelhebber in Nederland’. Redacteur Mr. G.B.J. Hiltermann, na de oorlog bekend als eigenaar-directeur van het opinieblad de Haagse Post en jarenlang radiocommentator voor de AVRO van De Toestand in de Wereld blijkt uitgesproken pro-Duits te zijn geweest. In 1942 wordt de SS-er Hakkie Holdert, zoon van de eigenaar, directeur. In oktober 1944 valt de krant definitief in handen van de nazi’s. De auteur nuanceert overigens het imago van De Telegraaf als een bij uitstek collaborerende krant, althans tot oktober 1944. Ze legt uit waarom de krant uiteindelijk pas weer in september 1949 mag verschijnen. Daarna volgt een gestage opmars met als journalistieke hoogtepunten onder andere de eerste foto van Beatrix en Claus in 1962, het wereldkampioenschap voetbal in 1974 en de polarisatie tussen Den Uyl, Van Agt en Wiegel, waarbij de Telegraaf enthousiast Wiegel hielp met ‘kabinetje pesten’. Ik mis hierbij wel de historische foto van het etentje van Wiegel en Van Agt, waarmee de kabinetsformatie van 1977 een dramatische wending kreeg.

Het boek is prachtig in krantenstijl, dus in kolommen opgemaakt. Veel illustraties, foto’s en cartoons, zijn overgenomen uit de oorspronkelijke kranten. Veel volledig afgedrukte krantenpagina’s geven een schitterend tijdsbeeld.

Voor- en tegenstanders van De Telegraaf (ik herinner me een discussie met een oude tante. ‘Kind, het is waar, want het staat in de krant’. ‘Nee tante, niet in de krant, maar in De Telegraaf, dus het is niet waar’) ze zijn er nog steeds, zullen in dit aantrekkelijke boek veel van hun gading vinden.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 4 november 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Cultuur, Geschiedenis | Reacties uitgeschakeld voor De krant van wakker Nederland

Klassiek fotoboek

Geplaatst op 4 november 2009 door Adrianus

Geert Stadeus (redactie) – Snoecks 2010. ISBN 978-90-7788-515-4, 958 pagina’s, € 14,90. Schiedam: Scriptum publishers 2009.

De nieuwe Snoecks. Wie kent hem niet?

 Snoecks 2009 is meer dan een klassiek fotoboek. Het biedt korte recensies van de door de redactie geselecteerde ‘beste 100 boeken’, necrologieën van onlangs overleden schrijvers, waaronder Martin Bril, Ankie Peypers, Harold Pinter en John Updike en een drietal verhalen. Ook leert u het nodige over architectuur en over de Vlaamse striptekenaar Jan Bosschaert. Maar het gaat natuurlijk om de reportages van topfotografen over onder meer religieuze minderheden in Iran, de troosteloosheid van Congo, de mooie kanten van Ethiopië en heel veel mensen, vooral vrouwen, gekleed en ongekleed. De rapportage over gangs in San Salvador is de laatste van de in datzelfde land vermoorde fotograaf Christian Poveda. De Russische kunstschilder Max Sauco kreeg olieverfallergie. Hij zat echter niet bij de pakken neer en ging fotograferen. De in dit boek gepubliceerde foto’s laten het verbluffende resultaat zien.  

Volgens het voorwoord van hoofdredacteur en uitgever bent u met Snoecks 2010 vast een tijdje zoet. Inderdaad! 

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 4 november 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Cultuur, Fotografie | Reacties uitgeschakeld voor Klassiek fotoboek

Het begon met Kan

Geplaatst op 4 november 2009 door Adrianus

Peter Voskuil – De koning is dood, leve de koning! Geschiedenis van de oudejaarsconferences. Met een voorwoord van Youp van ’t Hek. ISBN 978-94-90478-01-8, 196 pagina’s, € 24,99. Beinsdorp: Uitgeverij Vierkant 2009.

Er is een tijd geweest dat heel Nederland op Oudejaarsavond gekluisterd was aan de radio, ook toen de televisie allang een prominente plaats in de huiskamer had gekregen. Maar op Oudejaarsavond luisterde je, en later keek je, naar Wim Kan. Dat begon in 1954 en duurde tot 1982, een jaar voor Kan’s overlijden. Voordat Kan de overstap naar de televisie maakte was Seth Gaaikema hem op dat medium voorgegaan. Later volgden Freek de Jonge, Youp van ’t Hek en nog een groot aantal andere cabaretiers. Dit prachtig vormgegeven boek biedt een schitterend overzicht van alle 40 oudejaarsconferences tot heden en plaatst ze in hun historische context. Het bevat veel inside information. Zo leest u bijvoorbeeld dat Wim kan ƒ 1.000,- kreeg voor zijn eerste oudejaarsconference en ƒ 22.000,- voor zijn laatste, dat Jan Wassenberg Kan van een groot aantal oneliners voorzag. Ook het Buckler-incident van Youp van ’t Hek wordt uitvoerig uit de doeken gedaan. Het boek wordt afgesloten met een groot aantal bijlagen met daarin aandacht voor andere gelegenheidsconferences, zoals de verkiezingsconferences van Freek de Jonge. U ziet de ranglijst van oudejaarsconferences in absolute kijkcijfers, op basis van kijkdichtheid en waarderingscijfers. Het geheel wordt afgesloten met een aantal gevleugelde gezegden. Youp van ’t Hek schrijft in zijn voorwoord: ‘De oudejaarsconference is een zachte dood gestorven. Ik maak ze nog wel, met plezier trouwens, maar weet dat ze niet meer de impact hebben die ze ooit hadden. Het is voorbij. Je verdwijnt in de zee aan cabaretprogramma’s die ronde de feestdagen op de buis gekwakt worden. Maar een kleine twee miljoen mensen maak ik graag nog aan het lachen. Je speelt alleen niet meer voor het hele land’.

Een prachtig, maar weemoedig stemmend boek, maar ook een feest der herkenning.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 4 november 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Cultuur, Humor, Overig | Reacties uitgeschakeld voor Het begon met Kan

Kafka is nog altijd onder ons

Geplaatst op 21 oktober 2009 door Adrianus

Jorrit de Jong, Anne Zuurmond, Joeri van den Steenhoven en Lobke van der Meulen – Kafka in de polder. Handboek van het opsporen en oplossen van overbodige bureaucratie. ISBN 978-90-12-13070-7, 71 pagina’s, € 15,50. Den Haag: SDU Uitgevers, tweede druk 2009.

De Kafkabrigade is een onafhankelijke groep onderzoekers die zich toelegt op het doorgronden en doorbreken van overbodige bureaucratie. Het is een samenwerkingsproject van de Stichting Nederland Kennisland en het particuliere onderzoeks- en adviesbureau Zenc, dat gevestigd is in Den Haag en bij wil dragen aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken door met innovatieve oplossingen de werkwijzen van organisaties in het publiek domein te verbeteren.

De groep bestaat uit zo’n twintig bestuurskundigen die de publieke dienstverlening willen helpen te verbeteren. Elke (semi-) publieke organisatie die te maken heeft met medewerkers, burgers of ondernemers, die tegen problemen door onnodige bureaucratie aanlopen, kan de Kafkabrigade inschakelen.

Samen met politici, ambtenaren en gedupeerde burgers legt de groep aan de hand van concrete cases de oorzaken van Kafkaëske toestanden bloot. Om vervolgens praktische acties en lessen te formuleren voor alle betrokkenen.

De methode Kafka heeft een viertal uitgangspunten:

  1. Het gebruik van de praktijk als toetssteen voor het functioneren van de bureaucratie, waarbij het perspectief van de burger of ondernemer leidend is. Voor hen zijn beleid en bureaucratie immers bedoeld.
  2. Alle betrokkenen moeten in het proces worden meegenomen, dus naast de burger of de ondernemer ook de beleidsmakers en bestuurders.
  3. Om echte openheid van zaken te krijgen dient het onderzoek in beslotenheid plaats te vinden.
  4. Er wordt ingezet op verbetering.

In dit boekje vindt u naast deze uitgangspunten van de methode Kafka een gedetailleerde beschrijving van de toepassing ervan: verkennend onderzoek, casusonderzoek, contra-expertise, ‘functioneringsgesprek’ van alle betrokkenen, actieplan en ‘beoordelingsgesprek’, waarin na afloop van het onderzoek wordt gecheckt of de verbeteringen inderdaad zijn uitgevoerd. Het werken met deze methode wordt toegelicht aan de hand van vijf praktijkvoorbeelden over het gebrek aan samenwerking tussen verschillende uitkeringsinstanties, het web van vergunningen, problemen tussen de burgerlijke stand en de Gemeentelijke Basisadministratie, perikelen met bouwprocedures en medische verklaringen die volkomen overbodig steeds opnieuw worden gevraagd voor chronisch zieken.

Een en ander leidt tot interessante lessen in het (dis)functioneren van de overheid. Daarom vind ik het verplichte kost voor beleidsambtenaren en politici, maar tevens interessante informatie voor iedereen die in het reilen en zeilen van de overheid geïnteresseerd is.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 21 oktober 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Overig | Reacties uitgeschakeld voor Kafka is nog altijd onder ons

De Tour van 1989

Geplaatst op 21 oktober 2009 door Adrianus

Mart Smeets – Het laatste geel. ISBN 978-90-468-0632-6, 285 pagina’s, € 14,95. Amsterdam: Nieuw Amsterdam 2009.

De Tour de France van 1989 was ongelooflijk spannend. Het was tevens de laatste tour waarin de Nederlanders van zich deden spreken, met name Erik Breukink, Gert-Jan Theunisse en Steven Rooks. In het land heerste een ware Tourkoorts. Mart Smeets neemt de hoofdpersonen mee naar deze hoogtijdagen van het Nederlandse wielrennen. Smeets tekent de authentieke persoonlijke verhalen van alle Nederlandse deelnemers en de belangrijkste deelnemers op.

Maar is de doorsnee fan van Smeets, waartoe ik mezelf ook reken, echt geïnteresseerd in het wel en wee van modale en inmiddels lang vergeten renners als, ik doe een willekeurige greep Gert Jacobs, Rob Kleinsman en Eddy Schurer. Ik luister elk jaar naar Radio Tour de France en hun namen zeggen mij niets (meer?). En wat moet ik ermee om van bijna iedereen uitgebreid te lezen dat hij nooit epo gebruikte. Dat kan dan net zo goed weggelaten worden. Het wordt pas interessant als Steven Rooks toegeeft wel epo te hebben gebruikt. Het conflict tussen de ploegleiders Post en Raas wordt wel enkele malen genoemd, maar wie niet meer precies weet waarover het eigenlijk ging komt dat in dit boek niet te weten. Het boek had wat mij betreft zeker 100 bladzijden korter en wat meer to the point kunnen zijn en daardoor aan leesbaarheid gewonnen.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 21 oktober 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Sport | Reacties uitgeschakeld voor De Tour van 1989

Bijzonder boek

Geplaatst op 7 oktober 2009 door Adrianus

Pirkei Avos – Spreuken der Vaderen. Een nieuwe vertaling het klassieke commentaren. Vertaald uit het Hebreeuws en uit het Engels (Pirkei Avos: A new translation and Anthology of its classical commentaries by Rabbi Avrohom Davis) door Rabbijn R. Evers onder redactie van Yda van Oosten-Smets. ISBN 978-9085-06-7313, 196 pagina’s, € 49,50. Amsterdam: Stichting Salomon / Boom 2009. 

De Pirkei Avos, de Spreuken der Vaderen, zijn uitspraken en gezegden van grote Rabbijnen, die de Avos, (letterlijk Vaders) van de Joodse traditie, worden genoemd. Avos betekent ook ‘hoofdprincipes’, zo lezen we in het voorwoord van Rabbijn Evers. Volgens hem slaat het woord Avos hier op de leraren van het Jodendom. Deze Wijzen, rabbinale patriarchen, leefden gedurende het bestaan van de Tweede Tempel (vanaf de vierde eeuw voor de gewone jaartelling tot het einde van de tweede eeuw).

De Spreuken der Vaderen is de Joodse moraal en ethiek, waarin de traditionele waarden en normen worden behandeld. In de Spreuken der Vaderen worden in korte en bondige uitspraken de basisbeginselen van het Jodendom verwoord.

In de verklaringen worden zowel de inhoud als de strekking van de woorden voor een breed publiek duidelijk gemaakt. Het zijn wijze levenslessen die wijzen op het belang van een ‘éducation permanente’. Dat maakt dit goed ingeleide boek ook uitermate geschikt om er een stukje (spreuk en/of verklaring) uit te halen voor een moment van reflectie, zowel privé of in een kleine groep of bijvoorbeeld aan het begin van een vergadering.

Het boek is naast een interessante inleiding en een verklarend perspectief voorzien van een geannoteerde bibliografie en een verklarende woordenlijst waardoor het toegankelijk wordt voor wie zich enigszins wil verdiepen in het gedachtengoed van het Jodendom in de Oudheid. Niet alleen een bijzonder, maar ook een bijzonder interessant boek.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek Puur Cultuur op MeerRadio, woensdag 7 oktober 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Cultuur, Religie | Reacties uitgeschakeld voor Bijzonder boek

Bent u het ook zo zat?

Geplaatst op 7 oktober 2009 door Adrianus

Ben van Balen – Irritaal. Goeiemoggel, toppiejoppie & andere irritante taal. ISBN 978-90-5831-497-0, 191 pagina’s, € 12,50. Amsterdam: Sirene 2009.

Wie ergert zich niet aan kreten als mensenmens, absoluut en je ding doen? Ben van Balen stelt ze aan de kaak in zijn weblog www.irritaal.nl. Een aantal van deze stukje met reacties van lezers daarop treft in dit leuke boekje aan. Van Balen geeft daarbij de woorden of de termen waaraan hij zich ergert een cijfer van 1 tot 10 op de door hemzelf bedachte irrischaal. Een 1 is niet zo heel erg, maar als de schrijver een 10 toekent gaat hij volledig over zijn nek, zoals bij de groeten hallootjes en toedeledokie, het fijn dat ik u tref van telemarketiers en dat zou zomaar kunnen. Tijdens het lezen bekruipt me overigens wel het gevoel dat de auteur een stuk (mag dat wel?) minder tolerant is dan ik zelf. Ik sluit daarbij niet uit dat mijn eigen creatieve taalgebruik regelmatig Van Balen in het verkeerde keelgat schiet. Al met al heb ik het, wel gedoseerd (op de wc), met veel plezier uitgelezen.

Dit boek is eveneens besproken in de rubriek PuurCultuur op MeerRadio, woensdag 7 oktober 2009.

Geplaatst in Alle Boeken, Taal | Reacties uitgeschakeld voor Bent u het ook zo zat?