Emily treft een lijk aan bij haar balkon, gekleed als Vrouwe Justitia. Welke bedoeling zit daar achter? Moet ze zich zorgen maken om haar eigen veiligheid?
De jonge rechercheur Emily Gagliardi wil de dag beginnen met een kop thee op haar balkon. Ze schrikt zich echter het ongans als ze op het afdakje van de bijkeuken van haar onderbuurvrouw het levenloze lichaam van een geblinddoekte vrouw ziet die een weegschaal vasthoudt. Met dit ongewone en opmerkelijke tafereel begint deze misdaadroman.
Als de mens bomen wil vernietigen komt de natuur zelf in verzet.
Met De boom hebben we met een uniek en heel afwijkend boek te maken. Wie denkt dat het gaat om een roman waarin een boeiend verhaal zich ontwikkelt heeft het mis. Van één verhaal is geen sprake. Het is meer een grote verzameling van verhaaltjes met ontelbaar veel personages. Dat geldt althans voor vier van de zeven hoofdstukken. Twee hoofdstukken bestaan louter uit poëzie en er is ook nog een hoofdstuk, genaamd Symposium, dat bestaat uit een aantal toespraken van beroemdheden uit het verleden zoals Theophrastus, Hildegard van Bingen en Chico Mendes. Er is dus geen eenheid van verhaal of vorm. De thematiek is wel gelijk.
Hoewel het niet zijn taak is, gaat Jan de Reuver, de kersverse minister van Economische Zaken, een confrontatie aan met dierenrechtenactivisten als zij een varkensstal in Markelosebroek bezetten. Hij gaat in gesprek met een delegatie van Meat is Murder en weet een einde te maken aan de actie. Zijn daadkrachtige optreden wordt meer dan gewaardeerd, ook in politiek Den Haag.
Carlo is docent creatief schrijven aan de universiteit in Milaan. Hij heeft een kortdurende relatie met Sofia, een studente. Als de affaire bekend wordt vlucht Sofia naar haar vader in Rimini. Margherita, de echtgenote van Carlo, komt achter het overspel van haar man. Zelf is ze erg gecharmeerd van haar fysiotherapeut Andrea. Dat blijft bij een eenmalige vrijpartij, want Andrea is homo. Het echtpaar heeft over het vermeende overspel geen grote conflicten. Na acht jaar probeert Sofia weer contact te leggen met Carlo. De moeder van Margherita, Anna, speelt ook een belangrijke rol in het verhaal. De schrijver gebruikt met vijf perspectieven: het echtpaar, hun minnaars en Anna..
Vanaf het cover glimlacht een jonge vrouw ons toe. Ze heeft een witte fietshelm op haar hoofd en draagt een modderig oranje shirtje. Ook haar nek en gezicht zitten onder de modder. Helemaal geen glamour. Maar het is wel een Olympische kampioene die ons aankijkt, een vrouw die op de fiets zowat alles gewonnen heeft wat er te winnen viel. En, dat blijkt ook wel uit bovengenoemde foto, iemand zonder kapsones.
Auteur(s)
Het betreft hier de autobiografie van de topwielrenster Anna van der Breggen (Zwolle, 1990). Het is geschreven in de ik-vorm en het aandeel in dit boek van ghostwriter Marion van Es is niet duidelijk. Wel stelt de journaliste op haar website dat ze ‘ook’ Anna’s familieleden, vriendinnen en collega’s interviewde. Die stukjes hadden wat mij betreft beter in de hoofdtekst kunnen worden geïntegreerd.
Anna heeft een fantastische wielerloopbaan achter de rug. Ze won in totaal 21 medailles, tijdens grote evenementen, waaronder goud op de Olympische Zomerspelen, de Europese kampioenschappen (twee maal) en de wereldkampioenschappen (drie maal). Zeven maal won de Waalse Pijl, twee keer Luik-Bastenaken-Luik en ook nog de Ronde van Vlaanderen en de Amstel Gold Race. De etappekoers Giro Rossa schreef ze vier keer op haar naam, ze behaalde er tevens vier etappezeges.
Anna van der Breggen komt uit een fietsmilieu. Als zevenjarige won ze al van jongetjes in een dikke-bandenrace. Ze zag trainingen als een vorm van buitenspelen, maar dan op de fiets. Haar oom Jaap, een oud-wielrenner, was haar eerste trainer.
Anna met haar man Sierk Jan de Haan
In dit boek vertelt Anna niet alleen over haar imposante wielerloopbaan, maar ook over haar vriendschappen, de wielerploegen waarvan ze deel uitmaakte, de relatie met haar trainer die uitmondde in hun huwelijk, haar omgang met concurrenten, haar afschuw voor doping, de zorg voor haar lichaam, de omgang met menstruatie en nog veel meer. Zo leer je haar als lezer steeds beter kennen. Anna wil graag winnen, maar gunt de andere meiden ook hun victorie.
Zo krijgen we het beeld voorgeschoteld van een aardige meid zonder kapsones die, niet toevallig, wereldprestaties heeft verricht op de fiets. Een vrouw die zichzelf graag nieuwe uitdagingen stelt, daarom ging ze bijvoorbeeld ook veldrijden en mountainbiken, maar die precies weet wat ze wil. Een vrouw ook die samen met haar man thuis gelukkig is.
De lezer raakt niet alleen onder de indruk van Anna’s indrukwekkende erelijst, maar gaat na lezing van dit sympathieke en goed geïllustreerde boek ook een beetje van Anna houden.
Echt zin om helemaal naar Frankrijk te gaan voor de bruiloft van presentatrice Leila en zanger Bram heeft Nadia Schutte niet. Maar de BN’ers hebben flink uitgepakt en het feest afzeggen zou weleens gevolgen kunnen hebben voor haar werk als topvisagiste. Samen met haar dochtertje Romée rijdt ze naar de Provence.
Bij aankomst kan ze haar ogen bijna niet geloven: een oprijlaan, aan weerszijden geflankeerd door glooiende lavendelvelden, brengt haar naar een majestueus eeuwenoud kasteel vol pracht en praal. Ondanks de peperdure jurk die ze speciaal voor de gelegenheid heeft aangeschaft voelt ze zich underdressed. Want ook de gasten hebben werkelijk alles uit de kast gehaald voor het celebrity-huwelijk van het jaar.
Nadia geeft zich over en laat zich de drank goed smaken. Want ze weet, het is niet al goud wat er blinkt. En die twee dagen in zo’n luxe hotel zijn toch zo voorbij. Ze begint er eigenlijk de lol wel van in te zien. Zoals de waaier met het logo van de bruid en bruidegom erop, die iedere gast kreeg. Misschien kon Leila die gebruiken om zichzelf op te lappen zodra ze ontdekte wat Bram allemaal had uitgespookt? Want zijn escapades liegen er niet om. En nog steeds vertrouwt ze hem niet…
Auteur
Van de thrillers van Linda van Rijn (1974) zijn inmiddels meer dan 1 miljoen exemplaren verkocht en vrijwel allemaal hebben ze in Bestseller60 gestaan. Wie zich achter dit pseudoniem verschuilt, is nog steeds onbekend. Wat we wel weten, is dat ze na haar studie Literatuurwetenschappen in de reisbranche is gaan werken en dat ze op Curaçao woont. In 2011 debuteerde Van Rijn met Last minute, nog datzelfde jaar volgde Piste alarm. Sindsdien is ze fulltime schrijfster en publiceert ze jaarlijks minimaal twee vakantiethrillers.
Nadia spreekt zichzelf in gedachten toe niet zo bitter te zijn. Leila en Bram maakten een gelukkige indruk en bovendien: dat van Bram en haar was ook al weer een tijdje geleden. Twee jaar, rekende ze uit. Althans, de laatste keer.
Ze probeert te genieten van het feest, maar kijkt al weer uit naar de volgende dag: samen met Romée gezellig 1.200 kilometer naar huis rijden. Maar als ze zich ’s morgens klaarmaakt voor vertrek is iedereen in rep en roer: waar is de kersverse bruidegom?
Leila is in alle staten. En veel herinnert ze zich niet meer haar huwelijksnacht, vertelt ze de politie. Ik denk dat we allebei in slaap zijn gevallen. Heel vaag staat me daar iets van bij. Ik heb een beeld in mijn hoofd dat ik Bram in zijn trouwpak inbed zie liggen met zijn ogen dicht. Maar ik weet niet precies waar ik dat moet plaatsen… Sorry, ik was echt heel dronken.
Nadia wil zo snel mogelijk weg. Want ook zij maakt zich grote zorgen. Niet zo zeer om Bram, maar om zichzelf: wat als uitkomt dat zij Bram die nacht nog heeft gezien?
Van Rijn staat erom bekend alleen te schrijven over vakantiebestemmingen waar ze zelf is geweest. Maar kennelijk heeft de prachtige Provence in het zuidoosten van Frankrijk haar niet genoeg inspiratie opgeleverd voor een echt spannende thriller, zoals we die doorgaans van haar zijn gewend. Jammer, de personages zijn vlak, het verhaal voorspelbaar. Maar altijd aardig voor een avondje op de bank.
De hoofdpersoon van Sloop is de componiste Alice Augustus. Het verhaal speelt zich af in twee perioden. Het begint met Alice als student aan het conservatorium. Ze volgt als enige vrouw de opleiding voor componist. Haar medestudenten laten haar links liggen. Met de docenten kan ze goed overweg, met een van hen krijgt ze zelfs een verhouding.
Twintig jaar later is ze een geslaagde componiste die een eervolle opdracht krijgt van een bekend symfonieorkest. Naast het serieuze componeren maakt ze onder pseudoniem reclamejingles. Ze doet dat in het geheim en verdient daar veel geld mee. Alice is bijna veertig en heeft een knellende kinderwens. De grote vraag is of het moederschap wel te combineren valt met het componeren. Voor haar kinderwens heeft ze verscheidene motieven. Ten eerste haar leeftijd, de tijd gaat dringen. Ook haar jeugd in een kil gezin speelt een rol. Zij wil een betere moeder zijn. Tenslotte de vraag of je als vrouw iets waard bent als je geen kind hebt.
Auteur
Anna Enquist (1954) studeerde psychologie en volgde later de opleiding voor psychoanalyse. Aan het conservatorium in Den Haag studeerde ze piano. Haar literaire carrière begon ze als dichteres. De eerste bundel verscheen in 1991. Haar eerste roman Het Meesterstuk werd bekroond met de Debutantenprijs. Beide ambities uit haar leven, muziek en psychoanalyse zijn terug te vinden in haar literaire werk. Ze schreef over voetbal in Hard gras, Feyenoord is haar club. In 2001 verongelukte haar dochter. In de roman Contrapunt schreef ze over dit tragische verlies. Ze was stadsdichter in Amsterdam en zat in talrijke jury’s voor literaire prijzen.
In deze psychologische roman wordt de hoofdpersoon Alice Augustus diepgaand besproken. Haar jeugd met kille ouders, die haar niet waardeerden, heeft haar terughoudend en onzeker gemaakt. Dat weerhield haar niet om een uitgebreid liefdesleven te hebben. Haar moeder noemde haar een keer stoephoer. Op het conservatorium ontwikkelt ze zich tot een zelfverzekerde componiste. Ze is uitzonderlijk goed in het componeren. Op die manier dwingt ze respect af in de uitsluitend uit mannen bestaande compositieafdeling. Het is een vooroordeel dat vrouwen niet kunnen componeren. Als ze afstudeert wordt haar examenstuk gewaardeerd met een tien. Haar ouders hebben zelfs bij deze gelegenheid alleen maar kritiek: ‘wij houden niet van dit soort muziek’ en ‘we kennen hier niemand’. Haar werk als componiste wordt vrij gedetailleerd beschreven, compleet met veel vakjargon.
Naast muziek gaat de roman over de kinderwens van Alice. In haar studietijd raakt Alice zwanger. Dit kwam haar toen niet uit. Het kind zou haar studie en carrière als componiste danig in de weg staan. Het kind was dus ongewenst. Gelukkig komt de natuur haar te hulp. Een reeds afgesproken abortus kan worden afgezegd omdat ze een miskraam krijgt. In deze moeilijke tijd krijgt ze geen steun van haar moeder, de relatie is verbroken. Haar vriendin Svea staat haar bij.
Twintig jaar later leeft ze samen met Mark. Ze hebben een uitstekende relatie. Beiden willen wel een kind. Ze raakt echter niet zwanger. Voor Mark is het geen probleem: we hebben het toch goed zo. Voor Alice is het een heilig moeten. Mark noemt het een monomane zwangerschapsdrang. Als het op de normale manier niet lukt wendt Alice zich tot een fertiliteitskliniek voor een vruchtbaarheidsbehandeling. Ze volgt een heel traject dat erg belastend is. Mark tolereert het en werkt met tegenzin mee. De schrijfster geeft van het hele proces een uitgebreid en gedetailleerd verslag. Dit is niet het prettigste gedeelte van het boek.
Alice’s lievelingscomponist is Joseph Haydn, hij is haar grote voorbeeld. In de eerste plaats bestudeert ze zijn muziek en neemt ze elementen van zijn werk over. Maar ze is ook geïnteresseerd in hem als persoon. Als ze zich depressief voelt raadpleegt ze literatuur over hem en laat ze zich daardoor bemoedigen. Ze voelt zich ook verwant met de vrouw van Haydn. Die bleef kinderloos, zou dat ook voor Alice gelden? Deze gedeelten over Haydn bevatten een groot stuk van zijn levensverhaal. Ze vormen steeds interessante intermezzo’s in de tekst.
De afbeelding op het omslag speelt een belangrijke rol in het boek. We zien een meisje op de rug. Ze is aan het schommelen. In hoofdstuk één vertelt Enquist hierover. Het gaat om een groot reliëf op een muur, die met een sloopkogel wordt afgebroken. Er zijn veel kijkers bij deze gebeurtenis. Dan stoot de kogel met kracht tegen de rechterschouder van het kind. De mensen in de straat slaan een hand voor hun mond. De schrijfster komt nog enkele keren terug op deze gebeurtenis. In haar fantasie ziet ze in het meisje, haar kind, haar dochter. Ze gebruikt het beeld ook bij het componeren: Nu denkt ze over haar opdracht, hoe ze het meisje met het springtouw tot leven kan brengen – slagwerk, met een slagwerker overleggen hoe je het geluid van touwtjesspringen kan weergeven.
Een indrukwekkende roman
Anna Enquist – Sloop. ISBN 978-90-295-4513-6, 296 pagina’s, € 22,50. Amsterdam: De Arbeiderspers 2021.
Zo aan het eind van je leven zit je vol herinneringen. En de zich Madeleine noemende vrouw heeft er heel wat en ze weet alles nog. Er is altijd goed voor haar gezorgd. Door haar familie, door vrienden en vriendinnen, door haar minnaars en door God.
De herinneringen aan haar broer worden als in een filmscript beschreven. Geboren met een hartafwijking is hij het zorgenkind van moeder Nelly. Maar voor zijn zus staat hij altijd klaar: hij plakt haar fietsband, ze gaan samen op de fiets van Bussum naar Hilversum om te gaan dansen en hij gaat in opdracht van hun moeder haar gangen na als ze achter de jongens aan zit. Echt goed heeft hij zich niet van die taak gekweten: Madeleine blijkt op haar veertiende zwanger te zijn, waarop moeder beslist dat daar iets aan gedaan moet worden. Haar broer overlijdt nog vóór zijn eenentwintigste.
De band met haar moeder is een stuk minder goed. Om diverse redenen verbreekt Madeleine het contact; zij is veertig, moeder Nelly zestig. Toch krijgt het leven van Nelly de nodige aandacht in dit werk.
Auteur
Helen Knopper (Bussum, 1934) is schrijfster van ruim twintig titels, waaronder romans, korte verhalen, poëzie en een drieluik over de jaren negentig.
Madeleines jeugdvriendinnetje Mandy is ze uit het oog verloren, maar als ze haar na jaren weer ontmoet is de klik weer daar, zoals dat met sommige vriendschappen gaat. Toch is er wel het nodige veranderd. Mandy is zuster Clara geworden; ze heeft God in haar leven toegelaten.
Hoewel Madeleine zelf niets met God heeft is ze hem in zekere zin toch dankbaar: hij heeft ervoor gezorgd dat er heel wat minnaars in de loop der jaren langs zijn gekomen. Deze relaties herinnert ze uitermate goed: van hoe ze begonnen tot hoe ze eindigden. En daar vertelt de auteur graag over. En over de kroegen in Amsterdam waar ze heel vaak geweest is.
Of deze herinneringen echt interessant voor de lezer zijn is nog maar de vraag. Haar terugdenken aan juffrouw Moes uit Bussum die in Madeleines jeugd de huishouding verzorgde is echter ontroerend. Van juffrouw Moes en haar Joodse moeder is na de oorlog niets meer vernomen.
Nu Madeleine 86 is, sukkelt ze achter haar rollator, maar lastig is ze nog steeds, zoals ze zelf zegt. Als ik zie dat jij tegenover me zit te liegen dat je barst, laat ik dat niet overmijn kant gaan, dan zeg ik daar iets van.
Dat ze haar mondje tot het einde zal blijven roeren, staat buiten kijf. Niet alleen haar leven, maar ook haar schrijfstijl doet daar gewag van. Zoals op de achterflap staat: Madeleine neemt afscheid van alles wat haar dierbaar was. Het is mooi geweest. Boven verwachting.
Helen Knopper – En dan nog de liedjes. ISBN 978-94-93214-54-9, 174 pagina’s, € 17,50.Haarlem: In de Knipscheer 2021.
Geplaatst inAlle Boeken, Diversen|Reacties uitgeschakeld voor En dan nog de liedjes
Verhalen over een huis waar gemoord wordt en mensen verdwijnen.
Centraal staat een huis: Stationsstraat 13. Het verhaal begint in 1929 en eindigt omstreeks 1990. Het eerste deel kent nogal wat tijdsprongen. De hoofdstukken worden steeds aangeduid met jaartallen. Het gaat om verschillende personen. Steeds hebben ze iets met het huis te maken. Pas in 1970 spitst het verhaal zich toe tot de persoon Willem Jansen, nu blijft het doorlopen.
De broers Pieter en Willem gaan stiekem naar het dan leegstaande huis in Stationsstraat. Bewoners van het dorp Houthalen beweren dat het er spookt. Grote onrust ontstaat als Pieter verdwijnt. Op dezelfde tijd verdwijnt ook zijn vriendin Letje. Pas veel later wordt dit raadsel opgelost. Het is niet het enige raadsel. Bij Willem thuis woonde tanteke. Zij moet ineens weg, Waarom? Ook dit raadsel wordt ontrafeld.
Auteur
Camille Jacobs begon pas laat serieus werk te maken van zijn hobby: het schrijven van verhalen. Hij begon in 2019 met het boek Wraak. In 2020 volgde Dodelijke afrekening en in 2021 De waarheid. In hetzelfde jaar verscheen zijn vierde thriller Moedermoord. Hij is dus heel productief, want zijn vijfde boek wordt al weer aangekondigd: Zeventien. Jacobs zegt van zichzelf dat hij geen literaire schrijver is, maar een volksschrijver. Zijn stijl is inderdaad vrij simpel en heel toegankelijk.
Met deze misdaadroman hebben we niet te maken met speurende politiemensen of gangsters. Het gaat om heel gewone mensen. Die zijn door omstandigheden wel in staat tot moord en doodslag. Reeds in het tweede hoofdstuk hebben we te maken met een gruwelijke gebeurtenis. Een brave smid vermoordt met een pikhouweel zijn vrouw en de pastoor. Hij betrapt hen als ze liggen te vrijen en slaat toe. De pastoor herkende hij niet, maar wel zijn zwarte soutane, die hing over een stoel. Een lijkwitte kont was naar hem gericht. Hij gooide de deur open, hief het pikhouweel omhoog en hakte verschillende keren in op de naakte rug. Dit is slechts één voorbeeld van de vele gewelddadige soms gruwelijke gebeurtenissen.
Na 1970 hebben we vooral met Willem te maken. Veel aandacht is er voor zijn huwelijksleven. Hij trouwt met Maria, een onaantrekkelijke vrouw die zich erg opdringt. Tegen beter weten in trouwt hij met haar. Later komt hij er achter dat ze uit de inrichting wilde waar ze toen woonde. Ze had een sterke kinderwens. Op den duur voelde Willem zich gebruikt, hij diende slechts als dekhengst. De huwelijksmisère wordt pas echt groot als ze geen kinderen kunnen krijgen. Heel ontroerend de omgang met zijn hond. De schrijver beschrijft uitvoerig hoe baas en hond met elkaar omgaan, erg fijn om dat te lezen.
Moedermoord is een spannend boek waar heel veel in gebeurt, misschien wel te veel. De gebeurtenissen spelen zich af in een snel tempo en worden vaak niet afgehandeld. Een paar voorbeelden. Een echtpaar dat op de boerderij woont wil naar hun huis in Houthalen. De huurders worden eruit gezet en plegen zelfmoord. Hoe loopt dit af? Gaan Albert en Liza er wonen? Pieter is verdwenen en de notaris gaat regelen dat hij doodverklaard wordt. Gelukt dit en wat zijn de consequenties? Willem heeft een hechte band met zijn hond. Er wordt veel over verteld, maar plotseling bestaat de hond niet meer.
Veel lezers zullen genieten van dit toegankelijke vlot geschreven boek. Voor zijn volgende boeken doet de schrijver er wel goed aan te letten op een goed uitgewerkte verhaallijn met minder zijwegen of incidentjes.
Gerard Stroband is zestig en man alleen. Hij zou graag een vrouw om zich heen hebben, maar zijn pogingen tot contact blijven steken bij schapen, aalscholvers, katten en zelfs ooievaars, zeldzaam in het Zeeuwse land. Hij verhuist vanuit zijn ouderlijk huis om een nieuwe start te maken. Hij schrijft graag, wie weet zit daar toekomst in. En dan leest hij in de krant een interview met een historicus die zich heeft verdiept in de extreem hoge kindersterfte in de Bevelanden tussen 1850 en 1900. De man vertelt: ‘Vier op de tien kinderen stierven voor hun eerste verjaardag, zes op de tien voor hun vijfde’. Dat zinnetje roept bij Gerard de herinnering aan zijn grootmoeder op. Hij was dol op haar, zij woonde in zijn ouderlijk huis nadat zij kinds werd. Ze werd geboren in 1874 en stierf toen ze 94 was. Grootmoeder was dus een taaie geweest, zij overleefde die tijd dat zoveel leeftijdgenootjes stierven.
Gerard Stroband besluit zich te gaan verdiepen in de tijd waarin zijn oma werd geboren en dan met name in de wijze waarop toen de geboortes plaatsvonden. Een echte studie! Hij knapt er van op. Bezoekt bibliotheken, verdiept zich in de onooglijkste boekjes en medische verslagen. Uiteindelijk besluit hij in de huid te kruipen van een Vroedmeester uit die tijd, de man die bevallingen begeleidde die niet van een leien dakje verliepen, want daarvoor was er de vroedvrouw. Zijn persoonlijke vroedmeester heet Jacob Smallegange. Gerard Stroband bedenkt zijn leven en blaast hem kennis en mensenliefde in, al schrijvend over ’s mans bestaan, over zijn opleiding bij de Geneeskundige School, over zijn vroede praktijken als hulp bij de barende Zeeuwse vrouw die haar zoveelste kind ging krijgen, maar waar het dít keer zo moeizaam verliep dat de vroedmeester zélf moest komen. Jacob Smallegange maakt alle soorten bevallingen mee, Gerard Stroband verslaat ze menslievend. En dan is het klaar, het manuscript. Het kan uitgetikt worden… Hij neemt een typiste aan. En leest haar voor wat hij heeft geschreven. Niet alles kan haar bekoren.
Auteur
Rinus Spruit (1946) was verpleegkundige. Na afloop van zijn werkzame leven begon hij een leven als succesvol schrijver. Hij debuteerde in 2009 met De rietdekker, een kleine roman diebreeduit geprezen werd, onder meer door Maarten ’t Hart. Ook Spruits volgende romans oogstten veel lof. Hij ontving de Prijs van de Zeeuwse Boekhandel en de Zeeland Refinery Cultuurprijs. In 2019 verscheen De wonderdokter, naar het dagboek van de Zeeuwse plattelandsarts Albert Willem van Renterghem, de man die de hypnose en psychoanalyse in Nederland introduceerde.
Spruit bezit de gave in weinig woorden veel sfeer te scheppen, een weids landschap te schetsen met enkele potloodstreken, een gemoedstoestand te beschrijven in enkele ademtochten. Een schitterende taalbeheersing, ontroerend en mooi.
Een ingetogen boek om te herlezen.
Rinus Spruit – De verlossing van Jacob Smallegange. ISBN 978-90-5936-986-3, 155 pagina’s, €21,99. Amsterdam: Uitgeverij Cossee 2021.
Geplaatst inAlle Boeken, Geschiedenis|Reacties uitgeschakeld voor De verlossing van Jacob Smallegange
