LeesKost

Herinneringen van een gynaecoloog 1960 – 2023

Van jong broekie tot patiënt op leeftijd.

Zo ging het vroeger vaak: de zoon van de dokter werd ook dokter en volgde zijn vader op in de praktijk. Willem Brouwer ging als zoon van een huisarts ook medicijnen studeren. Toen hij in zijn preklinische jaren was ging hij soms mee als zijn vader visite reed, om wat van het vak en het contact met de mensen te leren. Van dat eerste geval, een kind met meningitis, weet hij nog goed hoe vader zijn diagnose stelde. Willem Brouwer bleef leren en koos ervoor gynaecoloog te worden, terwijl broer Gerard vaders praktijk overnam. Vaders medische netwerk kwam te pas toen hij solliciteerde in Amsterdam: Een vriend schreef een aanbevelingsbrief en de baas schreef op: ‘Nette vent, komt uit goed nest’ en daarmee was hij aangenomen.

Een gynaecoloog begon op chirurgie in die tijd, want hij moest onderbuikoperaties kunnen uitvoeren. In die leertijd kwam Willem Brouwer weinig verder dan een blindedarm. Maar hij leerde er wel een andere heel belangrijke les. En wel van de bejaarde anesthesioloog, het specialisme waarin ook Brouwers echtgenote Tineke verder wilde gaan. ‘Denk eraan collega Brouwer’ zei de anesthesioloog ‘voor alles is een operatie bedacht. Heel heilzaam, maar soms heb ik mijn twijfels bij die ingreep. (…) Maar bedenk, een patiënt heeft op zeker moment ook het recht te sterven, het recht op een waardig einde, dus als een volwaardig mens dood te gaan.’ Het is een les die Brouwer nooit zou vergeten.

Willem Brouwer haalt allerlei herinneringen op. Zoals aan zijn promotie, als hij de bul wil gaan tekenen en een van de paranimfen hem zijn ballpoint aanreikt. De hoogleraar komt ertussen, overhandigt hem zijn eigen vulpen met de woorden: ‘Ho, ho, dit soort documenten onderteken je toch niet met zoiets banaals.’ Brouwers tienjarige oudste zoon die zich de hele plechtigheid keurig heeft gedragen, heeft een andere belangrijke vraag: ‘Papa, Papa, wat heb je voor cijfer?’

En zo vertelt Willem voort, kriskras door de tijd.    Anekdotes, treurige en vrolijke gebeurtenissen waarbij hij als gynaecoloog aanwezig was. Blij, troostend, begripvol, luid lachend en in diep medeleven. Wát een vak heeft hij toch,

Auteur

Willem Brouwer (1941) studeerde geneeskunde aan de toenmalige Rijksuniversiteit van Groningen. Hij specialiseerde zich in obstetrie en gynaecologie aan het OLVG in Amsterdam. Van 1976 tot 2007 werkte hij als gynaecoloog in het Medisch Centrum Leeuwarden. Na zijn pensionering was hij tot 2019 aan het ziekenhuis verbonden als kwaliteitsfunctionaris.

Tineke, Willems vrouw, werkte aan hetzelfde ziekenhuis als anesthesioloog. Vrij snel na haar pensioen begon haar geheugen achteruit te gaan. Willem verzorgde haar tot haar dood in 2020 en schreef twee boeken over de treurige geschiedenis waarin Tineke en hij, door de kwaadaardige ziekte Alzheimer van elkaar vervreemdden. In 2018 verscheen Gooi me niet weg en in 2020 Ken je me nog. Willen leerde zijn Tineke kennen toen hij de zware Elfstedentocht van januari 1963 schaatste. Zij was toeschouwer, na die tocht leerden zij elkaar nader kennen. Ook hierover schreef hij een prachtig boek De eenzame schaatser  (2023).

Gelieve u te ontdoen..(het ouderwetse bordje op het omslag hing ooit in een praktijk van een gynaecoloog, vér voordat Willem Brouwer praktijk voerde) staat vol verhalen die het reproduceren waard zijn.

Brouwer schrijft schitterend. Doe uzelf het genoegen dit boek van A tot Z te lezen. Herkenning, verre geschiedenis, empathie en liefde voor een heel bijzonder vak vormen de hoofdmoten, wat wil een lezer meer? Prachtig taalgebruik. Ook dat vloeit uit de pen van Willem Brouwer.

Willem Brouwer – Gelieve u te ontdoen van hoed, korset en directoire. Herinneringen van een gynaecoloog 1960 – 2023. ISBN 9-7890-7890-50-73. 175 pagina’s, € 20,99. Maassluis: Uitgeverij De Brouwerij 2024.

Zoektocht naar vriendschap en liefde

Opgroeien zonder moeder.

In deze autobiografische roman beschrijft Sanne van Rij haar leven. Ze heeft een gelukkige jeugd met liefhebbende ouders. Het keerpunt komt als haar moeder depressief wordt en in een psychose raakt. Het wordt nog zwaarder als haar ouders gaan scheiden. Als vijftienjarige leeft ze samen met haar gestoorde moeder. Een onmogelijke taak. Het absolute dieptepunt is de zelfdoding van haar moeder. Haar vader bekommert zich nauwelijks om zijn dochter, alleen als ze een beroep op hem doet is hij liefdevol en goedwillend voor haar. Dan is er ook nog haar broer die ook psychotisch wordt. Het boek is de lange zoektocht van Sanne naar vriendschap en liefde.

Auteur

Sanne van Rij (1996) studeerde aan de School voor Journalistiek. Ze schreef voor De Correspondent, Volkskrant Magazine en Elle over de menselijke psyche, rouw en relatie.

De verwerking van Sannes moeders dood verliep ogenschijnlijk goed. Ze concentreerde zich op haar studie en vermeed te rouwen, ze durfde niet stil te staan bij de betekenis ervan voor haarzelf. Voor de buitenwereld was ze een meisje in een ‘overwinnaarsjas’. Acht jaar daarna krijgt haar broertje een psychose en komt bij Sanne het besef dat het eigenlijk niet zo goed met haar ging. Ze accepteert dan uiteindelijk hulp. In haar vriendschappen zoekt ze iemand bij wie ze kapot mag zijn en dat haar verleden tragisch mag zijn.

Sanne heeft grote behoefte aan een vriendin. In het boek worden maar liefst acht vriendschappen beschreven. Die vriendschappen spelen zich af in de studentenwereld met veel feesten, concerten en vakanties. Ze vraagt zich wel steeds af of het om een echte vriendschap gaat. Sanne was steeds bang voor afwijzing en verlies. Een vriendin als Jip was wel een echte vriendin die niet alleen de juiste vragen stelde, maar die ook het juiste antwoord gaf. Ook Jules leek een goede vriendin die van dezelfde feesten hield en die ook empathisch en fijngevoelig was.

Met de liefde ging het nog moeizamer dan met de vriendschap. Sanne beschrijft verscheidene relaties. Ze wil graag een vaste relatie waarin sprake is van liefde. Sanne wordt vaak benaderd door jongens en het komt dan al gauw aan op kussen. Vaak volgt ook een logeerpartij met seks. Die lijkt zo iets vanzelfsprekends, het hoort er gewoon bij. Hoe en wanneer ontstaat er liefde? Ze vraagt zich af wat je moet voelen als je verliefd bent. Na een intense vrijpartij denkt ze dat dit toch wel liefde moet zijn. Ze blijft onzeker tot ze Jonah ontmoet. De contacten met hem zijn veelvuldig en blijvend. Ze vraagt hem of hij officieel haar vriend wil zijn. Een wonderlijke zaak. Aan de ene kant is het geëmancipeerd om dat als vrouw te vragen, aan de andere kant is dat vragen om verkering toch wel ouderwets.

Dit boek wijkt nogal af van een ‘normale’ roman. Er is geen sprake van een vloeiend doorlopend verhaal. Het gaat vaak om een zakelijk verslag, een beetje in dagboekstijl. Sanne reflecteert vaak over dingen die ze heeft meegemaakt. Van zaken die ze moet doen of waaraan ze moet denken maakt ze lijstjes. Het boek telt er vele. Het is bijzonder dat ze zo openhartig is. De lezer kan zo echt met haar meeleven.

Een indrukwekkend levensverhaal.

Sanne van Rij – Ik weet zeker dat het liefde was. ISBN 978-90-446-5187-4, 224 pagina’s, € 22,50. Amsterdam: Uitgeverij Prometheus 2023.

Van redactiebediende tot journalist

Gezelligheid kent tijd.

Als Han van der Meer, oudste uit een Amsterdams arbeidersgezin met elf kinderen, in 1955 op zestienjarige leeftijd van de hbs wordt gestuurd wegens ‘onvoldoende resultaat op bijna alle punten’, doet zijn vader nog een goed woordje voor hem, maar dat mag niet baten. Han moet een baan gaan zoeken. En omdat hij graag stukjes schrijft oppert zijn moeder dat hij misschien journalist kan worden. Bij de Echo wellicht of De Tijd. Maar De Tijd, zo krijgt hij op zijn sollicitatiebrief te horen, vereist van zijn journalisten minimaal een afgeronde opleiding aan de middelbare school. Han trekt de stoute schoenen aan en besluit persoonlijk een bezoek te gaan brengen aan de heer Lücker, de hoofdredacteur van de Volkskrant. Misschien wil die hem wel hebben. En zowaar, hij maakt een goede indruk, Lücker neemt hem aan als bediende op de redactie. En daarmee neemt Hans’ carrière in de journalistiek een aanvang. Han werkt zowel op de redactie als op het archief en overal kijkt hij zijn ogen uit en wil hij leergierig het naadje van de kous weten. Hij leert allerlei nieuwe woorden: de krant moet zakken, een eenkolommer, een hoerenjong, een tweekoloms zak, achtpunts op een tienpunts voet, matrijs, een cursiefje en niet te vergeten de prachtige namen die de lettertypes droegen: Bedoni, Stellar, Garamund, Futura, Helvetica, Times, de schreefloze letter… Er gaat een wereld voor Han van der Meer open die hij de rest van zijn leven niet meer zal en wil verlaten. En al die redacteuren die daar op hun grote Remingtons stukjes zaten te schrijven… En dan plotseling, in februari 1957, is daar de dag dat chef buitenland Daan van Rosmalen hem zegt dat hij een telexbericht mag bewerken tot een ‘stukkie voor de krant’ een bericht over de Trans Europa Expres. ‘En Han, hooguit driehonderd woorden’. Han schrijft, wordt verbeterd, leert schrijvenderwijs. En zo zet hij zijn eerste schreden op het pad van de journalistiek.

Auteur

Han van der Meer (1939) begon op 16-jarige leeftijd voor de Volkskrant te werken. Daar leerde hij het vak van journalist. Na zijn diensttijd ging hij als tweede correspondent naar Londen. Hij maakte spraakmakende reportages en interviewde als eerste the Beatles. Na zijn terugkomst uit Londen werkt hij op de kunstredactie van de krant. Hij stapt in 1967 over naar KRO-magazine en vandaaruit gaat hij werken voor de televisie. Van der Meer werkte zes jaar voor KRO’s Brandpunt en werkte als documentairemaker. Hij maakte en presenteerde De ver van mijn bed show, In Therapie, Hou Nou Toch op en Spoorloos. Dit is zijn eerste boek.

Deze autobiografie gaat vooral over Van der Meers eerste jaren in de schrijvende journalistiek, de jaren bij de katholieke Volkskrant, toen de kranten nog niet waren opgeslokt door grote buitenlandse concerns, de tijd waarin alle kranten immens groeiden, waarin ‘alles kon’ en de techniek van kranten bijna kunstwerken maakte toen de vierkleurendruk zijn intrede deed.

Naast deze geschiedenis gaat dit boek over de emancipatie van het naoorlogse arbeidersgezin waarin Han van der Meer werd geboren. De jaren vijftig waren niet altijd eenvoudig, maar wie karakter had klom naar boven, dat blijkt uit de verhalen in dit boek.

Van der Meer liet zijn manuscript door enkele coryfeeën van vroeger en nu lezen. Zij waren zonder uitzondering enthousiast. Het tijdsbeeld van toen is kleurrijk beschreven en oude collega’s werden bekropen door heimwee naar vroeger tijden. Zó was het in die jaren en wat is er veel veranderd!

Die kranten-nostalgie lijkt mij gereserveerd voor journalisten van toen, ik vraag mij af of jeugdiger lezers – zelfs als het vakgenoten zijn – nog gegrepen zullen worden door dit verhaal. Van der Meer schrijft goed maar erg wijdlopig, bij mij kwam regelmatig de uitdrukking ‘opa-vertelt’ naar boven. Was er echt zóveel omhaal van woorden nodig voor dit verhaal?

Vriendelijke histoire contemporaine voor tijdgenoten van de schrijver en liefhebbers van jonge geschiedenis.

Han van der Meer – Ach, zeik niet. ISBN 9-789-493-30660-8, 328 pagina’s, €30,-. Noorderwijk: Willems Uitgevers 2023.