LeesKost

Van de werkelijkheid naar de fantasie

Een sprong in het diepe.

Dit is geen ‘gewone’ roman. Een groot deel bestaat uit het reisverhaal van Suzanne. Ze gaat op weg naar Chateau Chinon in het Franse Bourgondië om daar de cursus Thuiskomen te volgen. Bij de autoreis laat ze zich leiden door een interactief navigatiesysteem. De reisverhalen worden onderbroken door sprookjes, waarin de fantasie alle kanten opgaat. Deze verhalen staan vol droge humor, maar er is ook plaats voor filosofie.

Auteur

Neel Karstanje (1947) is beeldend kunstenaar en schrijver. Ze werkte tien jaar als assistent uitgever en daarna als correspondent voor een lokale krant. Na haar studie psycho-sociale therapie werd ze trainer bij het Belevingstheater. Ze schreef gedichten en korte verhalen. Het twijfelgebied is haar eerste roman.

Suzanne is 61 jaar en woont alleen in een stacaravan. Haar leven lijkt mislukt. Ze is ontslagen en haar huwelijk is gestrand. Ook de psychotherapeute Mia kan haar niet helpen. Wonderlijk genoeg gaat ze in op het voorstel om een therapeutische, vage cursus in Frankrijk te gaan volgen. Ze gaat op reis met een bijzonder navigatiesysteem. Ze kan niet alleen een stem kiezen, maar een persoon: man of vrouw, met stem en uiterlijk. Ze komt uit bij Frank, die geheel naar haar smaak is, een groot contrast met haar ex-echtgenoot die haar op den duur zwaar teleurstelde.

Ze kan gesprekken met Frank voeren. Tijdens de lange rit vertelt ze hem sprookjes. Centraal in deze verhaaltjes staan kippen en poezen. Zij reizen Suzanne na. Ook zij zijn ontsnapt en op zoek naar een beter leven.

Het element ontsnapping komt het sterkst naar voren in het artikel uit de krant ‘De Waarheid’ waarin beschreven wordt hoe honderden witte kippen uit een vrachtwagen ontsnapten. Suzanne las het artikel. De drang naar vrijheid trok haar aan. Ze wilde vrij zijn, een vogel, een kip of desnoods een zwerfpoes. In het hoofdstuk Kip 8A, volgen we een van de ontsnapte kippen. Ze komt in aanraking met het socialisme. Bij een huis wordt een rode vlag opgehangen. De vogels begonnen te zingen: Ontwaak, verworpenen der aarde. Ontwaak. De kip voelt een grote drang om weg te vliegen de wereld in, het leven te zoeken. Een voorbeeld hoe de schrijfster maatschappelijke toestanden in haar verhalen verwerkt. Een ander voorbeeld gaat over een poes die moet inburgeren. Jij wilt bij ons horen? Dan moet poesje iemand worden en dat is geen kattenpis. Je moet onze taal en manieren leren begrijpen. Eerst moet je je onderwerpen aan een uitgebreide intake om te kijken of je wat in je mars hebt. Dan maak ik een soort inburgeringsplan voor je met als afsluiting een examen.

In de latere verhalen raken kip en poes bevriend. Het begint met ruzie en het wordt vriendschap. Hun gesprekken zijn kostelijk. De kip noemt de kat ordinaire schootkat met punt-oren. De kat reageert met het zinnetje. Volgens mij bent u in een gracht verzopen. Er is zelfs plaats voor filosofie. Zo worden begrippen als tijd en werkelijkheid door besproken. De verhalen over de reis van deze dieren zijn buitengewoon geestig.

Het reisverhaal geeft een nostalgisch beeld van Frankrijk met de leuke dorpjes. Voor mij was het, ook door de gevolgde route, als oud-Frankrijkganger een feest der herkenning. Ze beschrijft een typisch Frans dorp: een kerk, een bakker, een wijnboer en een kruidenierswinkel. Een huisje met van die luiken. Iedere ochtend een vers stokbroodje, koffie, een krantje en een glaasje wijn om vijf uur.

De reis verloopt niet voorspoedig. Ze worden bedreigd door motorrijders, ze verdwalen en Suzanne krijgt ruzie met Frank. Dan belandt ze in een spookachtig dorp. Kat en kip waren daar al aangekomen. Hiermee begint een verhaal met absurde niet te volgen fantasieën. Als ze ‘s ochtends wakker wordt ziet ze een normaal dorp. We zijn weer terug in de werkelijkheid. Er volgt een prachtige beschrijving van een ontwakend dorp. Suzanne gaat naar de auto. Frank vraagt of ze naar huis zou willen. Ze antwoordt met een nuchtere zin, helemaal weer weg uit de fantasiewereld: ‘Doen,’ zei ze en startte de auto. ‘Ik moet strak wel de jongens bellen, vragen of ze van de week chili bij me komen eten.’

Het boek eindigt met een aantal verhalen over de jeugd van Suzanne. Ze werd toen Zusje genoemd. De tekst staat vol opvoedkundige uitspraken van haar moeder. Fantasie speelt hier ook weer een rol. Zusje kan vliegen.

Deze roman is niet zo geschikt om achter elkaar uit te lezen. Als lezer moet je je steeds verplaatsen in andere situaties. De ‘sprookjes’ zijn vaak heel geestig, maar ook lang. Je bent blij als het reisverhaal weer verder gaat. Je kunt je met dit boek vermaken, maar soms is het moeilijk om de verregaande fantasieën van de schrijfster te volgen.

Neel Karstanje – Het twijfelgebied. ISBN 978-94-636-5752-5, 281 pagina’s, € 22,50. Leeuwarden: Uitgeverij Elikser 2025.

De kleur van het leven

‘Wat ik weet is dat ik van je hou’.

Als de relatie tussen hotel-receptioniste Carmen en hotel-klusjesman Reinout op de klippen loopt gaat Reinout op zoek naar een ander onderkomen. Hij vindt een tijdelijke plek in een appartement dat hij gaat opknappen. Er is veel werk te doen, dus de komende tijd zit hij goed. Hij ziet niet op tegen de eenzaamheid, want als fervent lezer is verveling hem vreemd. Hij heeft zijn favoriete boeken bij zich, zijn kleren en meer niet. De rest van zijn spullen ligt opgeslagen.

Als hij aankomt bij het huis ziet hij een man scharrelen bij een hoeveelheid grof vuil even verder. Als de man weg is loopt Reinout erheen. Zijn oog valt op een klein eikenhouten ladekastje. Eén lade zit op slot. Reinout neem het meubeltje mee. Thuisgekomen krijgt hij het slot niet open. Als dat later met hulp van een goede bejaarde vriend toch lukt – ‘gebruik een loper die je vooraf met bijenwas hebt ingesmeerd’ – ziet hij een boek liggen: De Gids tot Parijs. Aanvankelijk stelt hem dat teleur, Reinout had op iets bijzonders gehoopt. Maar dan valt er uit de gids een enveloppe, geadresseerd aan Johan, wonend in de Sarphatistraat 37 in Amsterdam. De envelop komt van Michelle Gan, uit Parijs. Zij stuurt Johan een aquarel van een ruïne en daarvoor een jongen en een meisje die samen, zittend op en lage muur, naar de sterren zitten te kijken. Het landschap laat heuvels in de verte zien. Het is een afbeelding die Reinout treft door de bijzondere kleuren en de tekst erbij ‘Ce que je sais c’est que je t’aime’. Het lijkt te slaan op zijn verloren liefde voor Carmen.

De aquarel fascineert hem zo dat hij besluit op zoek te gaan naar Johan en Michelle. De prent is van 1973, als de jongen en het meisje op het muurtje de echte Johan en Michelle verbeeldden, zouden ze nog kunnen leven. Hij hoopt dat hij Johan de aquarel terug kan geven, hij wil zijn verhaal horen, hij wil Michelle zien… Wie waren zij, waardoor ging hun liefde kapot of kwam het toch nog goed door Michelles verzekering die Johan waardevol genoeg vond om in zijn reisgids te bewaren?

Reinout spreekt zijn spaargeld aan en gaat naar Parijs. Als lezer komt hij al gauw bij de boekenkramen terecht en maakt daar kennis met een oude boekenhandelaar. Nadat hij de man de aquarel heeft getoond vraagt de handelaar hem later terug te komen. Bij die tweede ontmoeting wijst hij hem welke paden hij zou kunnen bewandelen om Michelle Gan of haar nazaten te vinden.

Auteur

A.G. del Prado (Alexander 1992) is geboren in Almere. Hij studeerde aan de Utrechtse Hogeschool voor de Kunsten, richting schrijven voor film en theater. Hij werkt als klusjesman in een hotel in een middelgrote stad in Nederland. Als kleinzoon van televisiemaker Hans Keller kwam hij al vroeg in aanraking met het geschreven woord. Dit boek is zijn debuut.

Reinout vindt Johan, Michelle en Carmen terug. De ruïne op de aquarel wordt het symbool van een vergane glorie die in oude schoonheid herleeft. Zo vindt Reinout niet alleen Johan, Michelle en Carmen, maar vooral ook zichzelf en de waarheid in zijn leven.

Del Prado heeft een heel poëtische stijl. Zijn beschrijving en benoeming van kleuren zijn dromen omgezet in de verre woorden van de verbeelding, het is een feest van taal.

Dit is een romantisch, dichterlijk boek waarin desondanks een duidelijke vertelling valt te lezen.

Wat een mooi debuut! Ik hoop nog veel van Del Prado te lezen.

A.G. del Prado – Het huis van Dantès. ISBN 978-94-92241-79-5. 239 pagina’s, € 22,95. Utrecht: Uitgeverij Magonia 2025.