De oorlog is voorbij
Adriaan krijgt eindelijk liefde en aandacht.
In enkele romans schreef Adriaan van Dis over zijn familie. Hij woonde met zijn ouders en zussen in Bergen. In die boeken kwam zijn vader, een oud-militair met een oorlogstrauma, naar voren als een lastig persoon. In zijn laatste roman is de situatie in Bergen onveilig voor Adriaan. Daarom gaat hij tijdelijk naar zijn grootvader, een rijke herenboer die in een groot huis woont in het dorp. Zijn vrouw is overleden en hij woont samen met zijn huishoudster. Grootvader is een strenge, deftige man met vaste gewoontes. Zijn huishoudster behandelt hij als een slaafje. Met een belletje gaf hij aan wat hij wenste. Adriaan wordt door de huishoudster die hij Ommie noemt heel liefdevol ontvangen.
Auteur
Adriaan van Dis (1946) groeide op in Bergen, te midden van halfzussen en ouders met een Indische (oorlogs-) geschiedenis. Hij debuteerde in 1983 met de novelle Nathan Sid. In het begin van de jaren negentig schreef een hij aantal reisromans. In 1994 verscheen zijn succesvolle roman Indische duinen. Van Dis woonde enige tijd in Parijs. Daarover gaat de roman Stadsliefde. Met Ik kom terug won hij de Libris Literatuurprijs. In datzelfde jaar werd hij bekroond met de Constantijn Huygensprijs voor zijn hele oeuvre.
De ontvangst die Adriaan te beurt viel was als een warm bad. Thuis in Bergen was er niemand die hem liefkoosde. Zijn moeder was afstandelijk en zijn vader sloeg hem regelmatig. Ommi is heel lief en zorgzaam voor Adriaan. Ze neemt hem zelfs op schoot en knuffelt hem. Terwijl hij in vermaakte kleren rondliep vervaardigt Ommi nieuwe kleren. Ze wil niet dat hij bezig is met de oorlog. Zij was in het verzet en had onderduikers. Adriaan ontdekt een plakboek met oorlogsherinneringen. Ommi verbiedt hem daarin te kijken, hij zou er huiduitslag van kunnen krijgen.
Adriaans grootvader Huibert is een wonderlijk persoon. Zijn boerderij bezoekt hij niet meer. Wel ontvangt hij pachters, de notaris, een paardenhandelaar en het blokhoofd van de Bescherming Bevolking (het boek speelt zich af in de jaren vijftig van de vorige eeuw). Een regelmatig bezoeker is de Kolonel, een Poolse officier. Met hem speelt Huibert dagelijks schaak.
Adriaan krijgt een verrekijker van Ommie. Het lijkt erop dat deze intensief gebruikt is. De koperen randen van de kijker zaten vol butsen en de lenzen hadden vast veel gezien en meegemaakt. Het voelde als een tweede hart. Hij streelde hem, zoende hem, sprak ermee en verdween erin. De hele dag verkent hij zijn omgeving en de mensen. Hij noemde hem MARESCH. Dit woord stond in het foedraal. In het dorp liep een manke vrouw met een houten been. Ze had een invalide zoon die in een rolstoel zat. Zo waren er wel meer ‘zielige’ mensen in het dorp. Ze werden vaak door Ommie ontvangen en verwend.
Naar zachtheid en een warm omhelzen is een zeer geslaagde roman. De markante Huibert en Ommi worden goed getypeerd. Veel aandacht is er voor de gedachten van Adriaan. De lezer kan zo goed meeleven met de hoofdpersoon. Het is genietend lezen en puur literatuur
Adriaan van Dis – Naar zachtheid en een warm omhelzen. ISBN 978-90-254-7338-9, 224 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Atlas Contact 2023.