Een levensverhaal vol muziek
Tranen van frustratie op de kinderviool.
Topviolist en sterdirigent Jaap van Zweden was zes jaar oud toen hij een grammofoonplaat hoorde van een vioolconcert van Beethoven. Hij was opgevoed met muziek, vader Daniël voorzag aanvankelijk in zijn onderhoud door piano te spelen in cafés, later werd hij ontdekt door het zigeunerorkest Roma Lajos Veres en ging hen begeleiden. Ook werden er thuis veel grammofoonplaten gedraaid. Maar het is Beethoven die de kleine Jaap overdondert, die zorgt voor een zó intense ontroering dat de jongen denkt: dit wil ik ook. ‘Ik wil viool leren spelen’. Vanaf zijn zevende begint hij met vioollessen, er gaat een nieuwe wereld voor hem open. Een wereld van schoonheid, maar ook een wereld van keihard werken, van doorzetten, van frustratie soms dat het niet zo mooi klinkt als hij zou willen.
Jaaps doneert zijn tweede kinderviool aan de Stichting Instrumentendepot Leerorkest. Maar voor het dochtertje van Iraakse vluchtelingen erop kan gaan spelen, laat Jaap van Zweden het instrument restaureren. Want in de glimmende laklaag van het instrument zaten sporen van zoute tranen. Jaaps kindertranen, als hij huilde van onmacht om iets wat wéér niet goed lukte.
Het jongetje zette door. Bleek een adembenemend talent te hebben voor het spelen op de viool. Niet dat het hem allemaal kwam aanwaaien, hij studeerde uren per dag, verbeten, aangespoord door zijn vader die zag wat zijn zoon in zijn mars had. Soms mocht hij een half uurtje voetballen buiten, maar die tijd moest hij altijd verdienen. Zijn ouders zetten zich allebei voor 100% in voor het welslagen van zijn carrière, het wonderkind zou goedmaken wat hen nooit was gelukt. Toen Jaap aan concoursen begon mee te doen, altijd de jongste deelnemer, won hij prijzen: zijn ouders straalden en de kleine Jaap wilde dat ook, want zij ontzagen zich financieel veel voor hem. Dus het minste wat hij kon doen wat spelen als een Meester en alle prijzen winnen.
Auteur
Peter van Ingen (1950) werkte tot 2017 bij de VPRO. Hij was presentator, programmamaker en eindredacteur voor onder meer Buitenhof en Zomergasten. Toen Jaap van Zweden in 2009 een van de zomergasten was leerde Van Ingen hem kennen. Het contact bleef, groeide en mondde uit in deze biografie.
Het leven van Jaap van Zweden is niet alleen maar goud, succes en geluk. Hij werkt keihard, leidt een onrustig leven, ziet zijn vrouw Aaltje en zijn kinderen minder dan een doodgewone vader en echtgenoot.
Maar hij geeft de wereld het geschenk van zijn grote talent als violist en later als dirigent.
Van Ingen beschrijft het leven van Van Zweden als vriend, als bewonderaar en als journalist op afstand. Dat is een ware kunst, het boek is geweldig goed geschreven. De muziekmaker Jaap van Zweden zal zich erin kunnen vinden.
En u als lezer, muziekliefhebber, evenzeer.
Peter van Ingen – Dat is Jaap. Het buitengewone levensverhaal van topdirigent Jaap van Zweden. ISBN9-789-026-35633-9, 299 pagina’s, €25,99. Amsterdam: Ambo | Anthos 2023.