Racisme toen en nu
Aanklacht tegen de slavernij.
Dit boek bestaat uit twee verhaallijnen. De ene speelt zich af in de toenmalige Spaanse kolonie Cuba tussen 1856 en 1898, de andere in het hedendaagse Madrid. Het Cubaanse verhaal is tevens de levensloop van de tot slaafgemaakte Kaweka, een Yoruba, die als jong meisje met een slavenschip naar Cuba was gebracht. Ze belandt op een suikerrietplantage van de wrede markies de Santadoma, waar ze met veel van haar lotgenoten een mensonwaardig bestaan moet ondergaan. Mede onder invloed van de godin Yamayá ontwikkelt Kaweka zich tot een geducht vrijheidsstrijdster.
De andere verhaallijn beschrijft de emancipatiestrijd van de jonge vrouw Lita, dochter van Concepción, de levenslange bediende van de uit Cuba afkomstige en schatrijke familie Santadoma. Op voorspraak van haar moeder heeft ze een baantje gekregen bij de bank van de familie, waar ze vanwege haar zwarte kleur door sommige van haar collega’s nauwelijks wordt getolereerd.
Auteur
lldefonso Falcones (Barcelona 1959) is advocaat en schrijver de internationale bestsellers De kathedraal van de zee en De erfgenamen. Van het eerste boek maakte Netflix een succesrijke tv-serie. Ook De schilder van Barcelona was een groot verkoopsucces. In zijn werk behandelt Falcones steeds een aantal maatschappelijke thema’s, in dit boek is het de onmenselijke, wrede slavernij en de hedendaagse gevolgen daarvan.
Als Kawaka ontdekt dat ze bijzondere gaven heeft gebruikt ze die in dienst van de strijd tegen de slavernij en daar moeten ook haar persoonlijke belangen en haar dierbaren onder wijken. Ze is niet alleen keihard tegen haar tegenstanders, maar ‘als het moet’ ook tegen haar medestrijders. Ze laat zich zo veel mogelijk door de goden leiden, maar voelt zich ook vaak door hen in de steek gelaten. De markies de Santadona wordt haar fel verbeten doodsvijand.
Terwijl in het moederland Spanje de slavernij is afgeschaft is dat in de kolonie Cuba niet het geval. Een opstand in het oosten van Cuba is het begin van een jarenlange oorlog, waarin Kawaka een belangrijke rol speelt.
Om en om lezen we over de belevenissen van Kaweka en Lita. De laatste vecht in het heden haar eigen strijd tegen racisme en discriminatie. De lezer vermoedt al snel een band tussen beide vrouwen, maar blijft zich afvragen hoe het precies zit.
Over het algemeen blijft dit omvangrijke boek boeien van het begin tot het einde. De zeer uitgebreide beschrijving van de Tienjarige Oorlog op Cuba had mijns inziens wel iets korter gekund. En de moralistisch getinte woke-elementen in het verhaal van Lita voegen niets toe. De sympathie van de lezer ligt toch wel duidelijk bij deze strijdbare vrouw van kleur.
Desalniettemin kon ik dit boek niet gemakkelijk neerleggen. Je identificeert je als lezer al snel met beide sterke vrouwen en leert veel over het koloniale verleden van Cuba en Spanje. Falcone heeft zich ook nu weer een fantastisch verhalenverteller getoond.
Een geweldig boek.
Ildefonso Falcones – De vrouwen van de suikerrietplantage. Vertaald uit de Engelse vertaling van het Spaanse origineel (Esclava de la libertad) door Joke Mayer en Fennie Steenhuis. ISBN 978-90-320-3848-3, 604 pagina’s, € 27,99. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff 2023.