De explosieve mix van politiek en het WK voetbal
Oorlog zonder het schieten.
In 1930 vond de eerste editie van het Wereldkampioenschap Voetbal plaats in Uruguay. Omdat de Olympische Spelen toen nog krampachtig vasthielden aan de amateursport was er behoefte aan een apart toernooi waaraan ook de profs mee konden doen. Op dit moment vindt de 22ste editie plaats in Qatar, een schiereiland in de Perzische Golf. Ondanks het feit dat algemeen bekend is dat het recht om dit toernooi te organiseren is ‘gekocht’ en dat er in Qatar met name bij de bouw van de stadions ongelooflijke misstanden plaatsvonden is deze beslissing niet teruggedraaid en lijkt het of spelers en supporters deze WK met frisse tegenzin ondergaan.
Alle edities van het WK komen in dit boek aan de orde, waarbij de omstandigheden rondom de desbetreffende toernooien minstens een zo grote rol speelden als het voetbal zelf.
Auteur
Koen Janssen (Venlo, 1989) combineert zijn achtergrond in internationale politiek en geschiedenis met zijn passie voor voetbal. Hij werkt als tekstschrijver/redacteur bij Wageningen University & Research.
Het allereerste WK dat ik mij herinner vond in 1954 plaats. Het schokte me destijds dat niet het Hongaarse wonderteam, maar Duitsland te finale won. Sindsdien heb ik alle WK’s op de tv gevolgd, zij het de laatste jaren minder intensief.
Ik vond het interessant kennis te nemen van de WK’s voor mijn tijd. Over bijvoorbeeld de bootreizen naar Montevideo in 1930 en het touwtjespringen aan boord als training. Over de invloed van Mussolini op de arbitrage in 1934 en over zijn betrokkenheid bij het WK van 1938 in Frankrijk. Duitsland mocht niet meedoen in 1950 in Brazilië, Italië wel, het team reisde met de boot omdat veel spelers van Torino een jaar eerder bij een vliegramp om het leven waren gekomen.
Ik heb me prima geamuseerd met het toetsen van mijn eigen herinneringen aan de WK’s vanaf 1958 aan de mening van de schrijver, die daarnaast ook de nodige mij tot dan toe onbekende informatie toevoegt. Vaak zijn we het eens, bijvoorbeeld over Pele, die al in 1958 in Zweden iedereen betoverde en meehielp Brazilië wereldkampioen te maken. En over de Britse sentimenten in 1966: We got the bastards again, for the third time. Ook over de link tussen Diego Maradona’s Hand of God in 1986 en de Falkland Oorlog deel ik de visie van Janssen.
Het is echter wel te merken dat de schrijver pas lang na 1974 het levenslicht zag en de toenmalige anti-Duitse sentimenten in Nederland onvoldoende heeft meegekregen. Die sentimenten speelden al een rol bij de finale van 1966, waarbij de overwinning van Engeland ook hier op veel instemming kom rekenen. Voorafgaand aan de finale in München waren aan de bezetting gerelateerde opmerkingen als ‘ik wil mijn fiets terug’ niet van de lucht. Veel oudere Nederlanders huilden na de ‘gestolen’ nederlaag en pas, na het Europees Kampioenschap van 1988, kon door de glansrijke triomf over Duitsland (Koeman veegde onder grote instemming zijn gat af met een Duits shirt) het Nederlandse oorlogstrauma eindelijk worden verwerkt. Dat laatste viel uiteraard buiten het bestek van dit boek.
Janssen veroorlooft zich regelmatig uitstapjes, bijvoorbeeld over de rol van een voetbalelftal bestaande uit de beste Algerijnse spelers in Frankrijk bij de vrijheidsstrijd voor een land.
De relatie tussen de drugshandel onder Pablo Escobar en het voetbal in Colombia had repercussies voor het WK 1994, dat in de Verenigde Staten werd gespeeld. Een eigen goal van Andrés Escobar tegen de Amerikanen leidde de uitschakeling van Columbia in. Thuisgekomen in Medellín werd de geliefde verdediger vermoord door een bodyguard van de drugbazen.
Topvoetbal heeft alles met politiek te maken. Dit prettig leesbare en met enkele foto’s geïllustreerde boek plaatst alle Wereldkampioenschappen Voetbal in een breder perspectief. Daarom is het niet alleen voor voetballiefhebbers van belang.
Koen Janssen – 90 minuten oorlog. De explosieve mix van politiek en voetbal. ISBN 978-90-446-4778-5, 254 pagina’s, € 22,50. Amsterdam: Uitgeverij Prometheus 2022.