Lastige lichamen
Niet alleen hun sterven had de nodige voeten in aarde, maar ook werd flink gesold met de stoffelijke resten van Mussolini, Pétain en Franco.
Alle drie gingen niet zo maar eventjes dood. Benito Mussolini (1883-1945) wordt op 28 april neergemaaid aan de oever van het Comomeer. Het stikt er van de getuigen, maar toch is het niet zeker wie er geschoten heeft en waar het precies heeft plaatsgevonden. Sterker, het lijkt erop dat Mussolini en zijn vriendin tweemaal werden geëxecuteerd. Eén keer voor het echie en daarna nog eens voor de bühne. Het was trouwens toch al een hele vertoning, want Mussolini had zich als vermomming in een te ruime Duitse legerjas gehuld en een Duitse helm achterstevoren op zijn ruim bemeten hoofd gezet.
Philippe Pétain (1856-1951) zag door de inval van de Duitsers zijn kans schoon om het zuiden van Frankrijk met een aartsconservatief bewind onder zijn dictatoriale duim te houden Hij was niet kapot te krijgen. Toen ze hem uiteindelijk ter dood hadden veroordeeld, kreeg hij met zijn 89 jaar gratie. Maarschalk Pétain hield daarna nog steeds toespraken waarbij hij als dementerende teksten van medicinale bijsluiters door zijn conservatieve teksten vlocht. Hij stierf uiteindelijk in 1951.
Generalísimo Francisco Franco (1892-1975) werd ondanks ernstige kwalen in 1975 nog lang in leven gehouden voor hij op 20 november stierf. Voor het zover is zal zijn arts nog 50 liter bloed bij de Caudillo naar binnen pompen en hem blootstellen aan weerzinwekkende operaties. (…) Franco wordt naakt en bloedend in een tapijt gewikkeld en zo van zijn kamer naar het ziekenhuis een kilometer verderop gebracht. Daar is een operatiekamer ingericht. Hij laat een lang bloedspoor na (…)
De drie dictators verschillen buitengewoon van elkaar. Mussolini is de meest charismatische. Vrouwen en mannen genieten van zijn aanwezigheid en zijn stevige handdruk. Heel wat anders dan het slappe zweethandje van Hitler. Als het lijk van de Duce in Milaan op straat ligt trapt zo’n Italiaanse overigens net zo hartstochtelijk met haar hoge hak in het gezicht van de ooit aanbedene. Van liefdevolle hartstocht naar walging en wraak.
Pétain, de held van Verdun en de schande van Vichy, is een man van de eeuwige jeugd. Bij zijn proces in 1945 is hij slank, kaarsrecht, zijn huid rimpelloos en zijn blauwe ogen hebben een blik als van de zee. Hij is de eeuwig fitte militair en lijkt zich van geen kwaad bewust.
Franco is eigenlijk een min mannetje met een rare hoge stem. Hij heeft geen enkele fysieke uitstraling. Door zijn kleine gestalte lijkt hij een ‘vormeloze, vettige bol’. Het enige wat opvalt is zijn glimlach waarachter een spijkerharde conservatieve dictator schuil gaat. Hitler moest niets van hem hebben Mit diesem Kerl ist nichts zu machen zegt hij en besluit liever zonder verdoving een paar kiezen te laten trekken dan de man nogmaals te ontmoeten.
Mussolini, Pétain en Franco hebben gemeen dat ze in hun graf weinig rust kennen. Alle drie worden ze onder merkwaardige omstandigheden opgegraven. Er zal met de lichamen behoorlijk worden gezeuld. Het blijkt dan dat de drie dictators na hun dood nog buitengewoon veel invloed hebben, ondanks de souvenirjagers. Van het lijk van Mussolini blijft uiteindelijk zo weinig over dat hij past in een koffertje dat momenteel als handbagage zou hebben gegolden.
Auteur
Luc Rasson (1956) is hoogleraar emeritus Franse Letterkunde aan de Universiteit van Antwerpen. Hij is de gids door de verbijsterende historie van drie mediterrane dictators wier stoffelijke overschotten geen rust kregen.
In oktober 2019 werd het lichaam van Franco weggehaald uit het altaar van de basiliek van de Valle de los Caïdos. Onder verwensingen, toejuichingen en scheldpartijen stond Spanje 80 jaar na het einde van de burgeroorlog weer helemaal op z’n kop. Iedereen kon dat rechtstreeks op televisie volgen.
Bij de foto: La esplanada, de paradeplaats voor de basiliek van de Valle de los Caïdos waar het lichaam van Franco vorig jaar werd verwijderd. (foto Job ter Steege).
Hoe het allemaal in elkaar zit valt te lezen in dit fantastische historische werk. Het is verbijsterend om te lezen hoe Mussolini, Pétain en Franco over hun graf blijven regeren. Want na lezing is één ding heel zeker, dictators zijn nooit écht dood.
Luc Rasson – Het lijk van de dictator. ISBN 978-94-600-1828-2, 432 pagina’s, € 29,95. Antwerpen: Uitgeverij Vrijdag 2020.