Altijd indruk maken
Ewout Meyster is uitsluitend bezig indruk te maken op zijn vrienden en mensen die hij ontmoet.
Ewout leeft samen met zijn moeder. Hij is leerling op het gymnasium en trekt op met een groepje vrienden. Voortdurend is hij bezig om zijn superioriteit uit te stralen. Hij wil bewonderd worden, gezag uitstralen. In zijn vriendengroepje gelukt dat, hoewel sommigen afhaken. Hij bluft ook met zijn leeservaringen. Met een eigenaar van een jazzkelder spreekt hij over Sartre en Camus en probeert het existentialisme van Sartre toe te passen: iemand zijn. Zijn streven is een persoonlijkheid te worden. In de spiegel oefent hij zijn houding, zijn manier van lopen en zijn manier van kijken. Op den duur gaat hij jongens uitdagen. Soms wordt hij ineens dodelijk vermoeid en moet hij naar huis. De grote vraag is steeds: hoelang pikken de mensen zijn vaak irritante gedrag.
Auteur
Wessel te Gussinklo (1941) studeerde psychologie. Hij begon al vroeg te schrijven, maar was aanvankelijk niet succesvol. Voor zijn roman De verboden tuin vond hij pas na tien jaar een uitgever. Het boek werd direct bekroond met de Anton Wachterprijs. Het werd het eerste deel van een trilogie over de jongen Ewout Meyster. In het tweede deel, De opdracht, is Ewout veertien jaar. Tijdens een zomerkamp probeert hij populair te worden en indruk te maken, wat mislukt. Ook dit boek werd diverse keren bekroond en wordt gerekend tot de klassiekers in de naoorlogse literatuur. Dit boek is het derde deel van de Ewout Meyster – trilogie. Hoogstapelaar betekent leugenachtige opschepper. Naast de trilogie schreef Gussinko verscheidene andere werken, verhalen, essays en romans.
Ewout is nu zeventien jaar. Zijn vader is overleden en hij leeft samen met zijn zeer gelovige moeder. Zijn idolen zijn Rooseveld en Churchill. Dit waren mannen die door hun emotieloze, krachtige optreden een natuurlijk gezag uitstraalden. Zo wil hij ook worden. Ewout is hiermee voortdurend aan het oefenen. Zijn vrienden gebruikt hij als ‘proefobjecten’. Hij voelt zich superieur. Van hem moeten ze hun gedrag veranderen om ook persoonlijkheden te worden. Ewout zet ze op tegen hun ouders. Soms gaat hij te ver en wekt hij irritatie. Zijn handelswijze kost zoveel energie dat hij heel erg vermoeid wordt en moet afhaken. Een enkele keer belandt hij zelfs in een depressie. Daarnaast is er ook zijn geheime, verborgen kant. Als lezer worden we er tweemaal heel spaarzaam mee geconfronteerd.
Dat de schrijver psychologie heeft gestudeerd is wel duidelijk. Zeker in de eerste helft gaat het uitsluitend over gedachtes en zielenroerselen van Ewout met veel details en herhalingen. Er gebeurt niets en als lezer denken we voortdurend met de hoofdpersoon mee. Dit vraagt veel geduld. Gelukkig komt er op den duur wel enige actie. Zo gaat de vriendengroep naar een jazzkelder. Daar gebeurt veel en dat wordt levendig beschreven. Ewout observeert de andere gasten en kijkt ze uitdagend aan. Vaak vindt hij hen maar sukkels. Dit uitdagen wordt hem soms fataal. Zeker als hij tussen simpele jongens over zijn lievelingsauteurs als Sartre, Camus en Vestdijk gaat oreren. Gelukkig is er dan zijn potige vriend Meindert die hem redt als men hem wil aanvallen vanwege zijn uiterst arrogante gedrag.
Afgezien van de wat al te lange gedeelten met de gedachten van Ewout is het toch heel knap hoe je als lezer intensief gaat meeleven met de hoofdpersoon. Zeker bij zijn zwakke momenten krijg je oprecht medelijden. Een enkele keer echter gaat de schrijver te ver met het uitdagende gedrag van Ewout. Als deze een baantje heeft en in het gezelschap is van eenvoudige arbeiders verkeert, gaat hij in de schafttijd vertellen hoe Sartre de mens ziet. Slechts één collega wordt kwaad. Dit is wat ver gezocht en onlogisch. Wat de schrijver mooi uitwerkt, is de omgang met de verschillende vrienden. Elke vriend is anders en reageert anders. Het is jammer dat de schrijver bijna niets doet met het geheim van Ewout. Misschien komt dat in een vierde deel.
Dit is een bijzonder boek. Een psychologische roman met veel diepgang, geschreven in een superieure stijl. Terecht winnaar van de BookSpot Literatuurprijs 2019.
Wessel te Gussinklo – De hoogstapelaar. ISBN 978-94-923-1363-8, 372 pagina’s, € 21,50. Amsterdam: Uitgeverij Koppernik 2019.