De man achter Den Uyl
Vallen en opstaan van een kleurrijk bestuurder, politicus en auteur.
Drs. Ed van Thijn (1934) heeft een fascinerend leven achter de rug. Tijdens de oorlog kwam hij met zijn Joodse ouders in het kamp Westerbork terecht, waaruit hij wist te ontsnappen. Na een periode van onderduiken werd hij verraden en kwam hij weer in Westerbork terecht waaruit hij in 1945 werd bevrijd.
Zijn ouders overleefden de oorlog en na hun scheiding verhuisde hij van Bussum naar Amsterdam. Daar ging hij na zijn middelbare school Politieke en Sociale Wetenschappen studeren en werd lid van het Amsterdams Studentencorps. Tijdens colleges kwam hij in aanraking met Joop den Uyl en hij vond diens kijk op de samenleving ‘een openbaring.’ Hij werd lid van de PvdA en ging na zijn afstuderen werken bij de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van die partij.
Hij werd lid van de gemeenteraad van Amsterdam (1962-1971) en vervolgens lid van de Tweede Kamer. Tijdens het kabinet-Den Uyl (1973-1977) was hij fractievoorzitter en na de verkiezingen van 1977 onderhandelaar voor de PvdA. In 1981-1882 was hij minister van Binnenlandse Zaken in het tweede kabinet-Van Agt. In 1983 werd hij burgemeester van Amsterdam. Deze ‘baan van zijn leven’ gaf hij in 1994 op om wederom minister van Binnenlandse Zaken te worden in het kabinet-Lubbers III, maar moest (demissionair) ontslag nemen als gevolg van de IRT-affaire. Van 1999 tot 2007 was hij lid van de Eerste Kamer.
Van Thijn was een womanizer die het tijdens zijn drie huwelijken en zijn langdurige verhouding met de notoire feministe Hedy d’Ancona niet altijd trouw was aan zijn partner van het moment.
Auteur
Willem van Bennekom was jarenlang asieladvocaat voordat hij rechter werd in de Amsterdamse rechtbank. Hij werd gepensioneerd als vicepresident van die rechtbank. Hij schreef De jaren van Maarten van Traa. Over van Tijn heeft hij geen uitvoerige en gedetailleerde biografie geschreven, maar veeleer een portret als voorloper van een dergelijke biografie. Het boek is meer thematisch dan chronologisch. Alle ups en downs in Van Thijns leven komen uiteraard aan de aan de orde. Omdat Van Thijn nog leeft heeft Van Bennekom uitvoerig met hem en met zijn vrouw Odette Taminiau van gedachte kunnen wisselen, een situatie waarmee uw recensent niet onbekend is. Desalniettemin heeft de auteur bij verschillen van mening zijn terecht zijn eigen koers gevaren.
De schrijver vraagt zich af of Van Thijn, de een omvangrijke reeks interessante publicaties op zijn naam heeft staan, waaronder Dagboek van een onderhandelaar, Retour Den Haag. Dagboek van een minister en Kroonprinsenleed, nu eigenlijk vooral politicus of auteur is.
In dit boek komt uiteraard een veelheid aan onderwerpen aan de orde. Een selectie.
Hoe is Eddy het product van de oorlog en wat was de invloed van zijn ouders? En van zijn Joodzijn? De gecompliceerde verhouding met Joop de Uyl (en met Dries van Agt). De mislukte formatie van 1977. De ‘aftakeling’ van Den Uyl. De vriendschappen met onder andere Hans Wiegel, Geert Mak en Eberhard van der Laan. De aanstelling en het salaris van hoofdcommissaris Eric Nordholt. De Bijlmerramp (his finest hour?). De boycot van Willem Frederik Hermans. De moeizame verhouding met Wim Kok waardoor hij tot zijn verdriet niet terugkwam als minister in Paars. Zijn pleidooi tegen het uitzetten van de Turkse kleermaker Gümüs. Zijn welwillende houding ten opzichte van het feminisme. De uiteindelijke waardering door zijn partij met een buitengewone onderscheiding.
Ook de nodige petites histoires worden vermeld, waardoor het verhaal nooit saai wordt. Het schept een beeld van een mens van vlees en bloed, ijdel misschien, ambitieus. Maar toch een man om van te houden.
Een must voor wie geïnteresseerd is in de naoorlogse Nederlandse politiek, in Joop den Uyl en/of in Amsterdam.
Willem van Bennekom – Ed van Thijn. Leven als opdracht. ISBN 978-90-244-2243-2, 295 pagina’s, € 24,90. Amsterdam: Boom Uitgevers 2018.