Marianka Spanjaard- Een lekkere Suster en andere heerlijkheden. Een kookboek met recepten van vijf generaties uit één familie 1774-1920. ISBN978-90-5730-946-5, 190 pagina’s, € 34,95, Zutphen: WalburgPers.
Familiegeschiedenis én kookboek
Dit boek bevat de geschiedenis van een regentenfamilie op basis van het van generatie op generatie overgedragen, in perkament gebonden, handgeschreven kookboek. Begonnen als een huwelijksgeschenk voor zusje Louise in 1774 is het steeds doorgegeven en aangevuld met familieklassiekers. Tot het, rond 1945, vol was. Onder deze klassiekers bevonden zich ook diverse huishoudelijke middeltjes zoals een elixir dat ‘goed is voor veel ongemakken’. Wat kan het leven toch eenvoudig zijn. De tip om bij verkoudheid, voor het slapen gaan, een drijfnatte wollen dweil op de borst te leggen doet de ‘mensch’ toch ook wel een beetje twijfelen aan de waarde van het elixir-voor-alles.
Het eerste deel van het boek gaat over de huishoudelijke en maatschappelijke geschiedenis van de familie en de route die het boek afgelegd heeft, langs steden, carrières, liefdes en kindersterfte.
Het tweede deel bevat een selectie van 157 van de 500 oorspronkelijke recepten. Zoals Proust bij zijn madeleines wegzweeft naar de zondagochtenden aan de keukentafel in het Combray van zijn jeugd, zo laat dit boek je in een mijmering wegzakken over je eigen mogelijke familiegeschiedenis. Enfin… niet iedereen stamt af van een regentenfamilie, maar je vraagt je toch af of je eigen voorvaderen ook ooit aan de ‘Gierige Gerrit’ gezeten hebben (heerlijke gehaktballetjes en kastanjes met broodkruim uit de oven) of genoten hebben van een ‘citroenstruifje’.
De recepten worden simpel genoemd. Dat is dan vooral met betrekking tot het aantal ingrediënten. Tot zover redelijk overzichtelijk. Maar het is wellicht handig om er, net als de oorspronkelijke eigenaressen van het boek, een keukenmeid bij te hebben omdat de recepten, in hun originele vorm, redelijk bewerkelijk zijn. Voor het diverse gevogelte en eventueel een gewei van jong hert om een fijne gelei van te trekken is een jager misschien ook wel een aanbeveling, als u toch met personeel bezig bent. Maar gelukkig zijn er voor de hedendaagse kok ook allerlei alternatieven te bedenken voor wie met minder tijd bedeeld is.
Onder de familiehoogtepunten bevinden zich heel veel recepten met gelei, zowel hartig als zoet, tot en met een enorme gelatinepudding waar een hele kip in verstopt is. De hele paling in gelei is schitterend maar misschien wat too much voor de gemiddelde gast met gevoelige ziel.
De smaken zijn vrij simpel en puur. Het vlees wordt met peper, zout, vaak iets zuurs en wat spaarzaam gebruikte specerijen op smaak gebracht. Het vlees is veelal wild en orgaanvlees, vaak in gelatine of in pasteivorm.
Na het bereiden van een diner op basis van dit kookboek voor tien personen waren we bijna drie pakken boter en 24 eieren verder. Vooral de puree met 1 deel boter op 2 delen aardappel (en natuurlijk een eitje) viel bijzonder in de smaak. De lekkere Suster uit de titel is een cake zonder suiker waarbij het zoet afkomstig is van de gewelde rozijnen. Het gebrek aan suiker wordt ruim gecompenseerd door de hoeveelheid boter en eieren. Heerlijk, maar minder geschikt voor de calorieënteller.
Er staan een aantal interessante groentegerechten in, veel (aantrekkelijke) desserts en vleesgerechten voor de liefhebber. En natuurlijk mooie verhalen. En wie heeft nou panna cotta nodig als je ook een blanc manger op tafel kan zetten.
Een fijn boek voor wie een gecombineerde interesse heeft in persoonlijke en culinaire historie.