Kristina Sandberg – Zorgen voor het gezin. Vertaald uit het Zweeds (Sörja för de sina) door Wendy Prins. ISBN 978-90-468-2087-2. 445 pagina’s, €24,99, Amsterdam: Nieuw Amsterdam 2016.
Huishoudgetob en angst beheersen het leven van een jonge vrouw.
De 30-jarige Maj Berglund is ‘hogerop getrouwd’ en tracht te voldoen aan de eisen die het nieuwe leven aan haar stelt. Ze houdt van haar rijke man Tomas, maar weet dat hij aan een drankprobleem lijdt. Sinds hij daarvoor in behandeling is geweest en droog staat is zij permanent bang dat hij zal terugvallen in zijn oude gewoonte. En dan is er nog Anita, haar dochtertje. Ze houdt van haar, maar toch neemt ze het ’t kind ook bijna kwalijk dat zij haar veel extra werk bezorgt en geen rustig moment meer laat om met haar vriendinnen op pad te gaan.
En dan is er ook nog het huishouden, dat naoorlogse huishouden waar alle was op de hand wordt gedaan, gemangeld en gestreken moet worden, afwasmachines niet bestaan en ga zo maar door. Neem daarbij dat Maj een perfectionist is die vindt dat haar huis het toonbeeld van orde en netheid moet zijn en je krijgt het als lezer al Spaans benauwd als zich onverwachte visite aandient.
Het gaat het gezin financieel goed. Ze kunnen op vakantie in een familiehuis aan de kust, al krijgt Maj daar te maken met andere, rommel makende familieleden, ze hebben een auto, ze kunnen zich dingen permitteren waarover Maj vroeger ooit had kunnen dromen. Wat is het dan toch dat Maj zo zenuwachtig maakt? Dat ervoor zorgt dat ze twijfelt aan haar capaciteiten, dat haar steeds doet denken: papa en mama, zien jullie mij?. Maj is een wandelend brok onzekerheid. Zelfs een ‘theekransje’ met vrouwen uit de buurt brengt haar al uit haar evenwicht. Kiest ze de juiste japon, zijn haar pumps niet te hoog of te laag, moet zij een taart meenemen, is haar kapsel modern genoeg, kan zij een nette jumper aan of is dat te huiselijk. En als zij heerlijk zitten te smikkelen twijfelt ze achteraf of het gesprek wel geanimeerd was.
Kristina Sandberg (1971) is psycholoog. Zij won grote literatuurprijzen. Vorig jaar kwam in Nederland deel drie uit van de Maj-trilogie. Dit boek is deel twee.
Als Maj in verwachting raakt van haar tweede kind verloopt die zwangerschap gemakkelijker dan de eerste. En dat niet alleen, Maj verpandt na de geboorte onmiddellijk haar hart aan zoontje Lasse. Ze vindt hem veel liever, leuker en mooier dan Anita. Daarover voelt ze zich schuldig. Het kleine meisje merkt het verschil, wat leidt tot ongemakkelijke situaties. En daar is het weer, het schuldgevoel. De knagende onzekerheid. Maj wordt er regelmatig ziek van. Als Tomas zich terugtrekt, regelmatig weg moet voor het werk, komt ook de angst voor de drank weer boven.
Dit boek, zoals gezegd, speelt eind jaren 40, begin jaren 50. Een tijd die aanzienlijk trager verliep dan de onze. Dat trage wordt schitterend onder woorden gebracht. Het is niet zo dat het boek ‘sloom’ is, integendeel, het is een ware page-turner. Je leest maar door en door, bij de strot gegrepen door de spanningen in het gezin, de angsten van Maj, de onzekerheden die iedereen bevangen. Grote complimenten niet alleen voor de auteur, maar ook voor de vertaalster die het dagelijks jargon uit die tijd zo knap wist te vangen.
Zoals gezegd: dit is een tweede deel. Hiervoor las ik deel drie: Leven tot elke prijs. Ook al zo’n indrukwekkend boek. Het was heel even vreemd om ‘terug in de tijd’ te lezen, maar dat was snel voorbij.
Als over enige tijd ook deel één zou uitkomen lees ik dat ook graag. Met evenveel spanning, evenveel medeleven. Dit zijn geen feitjes-boeken, dit zijn sociologische romans over een gezin in de vorige eeuw. Met als hoofdpersoon een vrouw die veel lezers zullen herkennen. Want onzekerheid, gevoel en angst zijn tijdloos.