Lieve Joris – Op de vleugels van de draak. Reizen tussen Afrika en China. ISBN 978-90- 450-2461-5, 318 pagina’s, € 19,95. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Augustus 2013, inmiddels derde druk.
Nieuwe inzichten in het handelsverkeer van ondernemende Afrikanen en Chinezen.
De Vlaamse schrijfster van reisverhalen Lieve Joris schreef vooral over Afrika. Als Belgische was Congo haar ‘thuisbasis’. Toen ze opmerkte dat veel Afrikanen naar Azië trokken, reisde ze hen achterna. Ook in dit boek komt haar manier van werken naar voren: zich tussen de mensen begeven, rondhangen, observeren en contact maken. Voor haar geen dure hotels, maar logeeradressen bij de plaatselijke bevolking. Deze werkwijze levert interessante informatie en boeiende lectuur op.
In tien hoofdstukken beschrijft de auteur haar belevenissen. Ze begint haar reis in Dubai, precies tussen Afrika en China gelegen. Veel Afrikanen komen daar allerlei zaken kopen die ze in een container laden en dan naar Afrika verschepen. Joris komt in contact met enkele Afrikaanse commerçantes, vrouwen die handel drijven. Ze verblijven in een hotel en met z’n drieën vullen ze een container.
Na Dubai reist Joris naar China, waar ze de steden Guangzhou, Beijing, Jinhua en Shanghai bezoekt. Tenslotte gaat ze weer naar Afrika: de laatste twee hoofdstukken spelen in Zuid-Afrika en Congo.
In de miljoenenstad Guangzhou maakt Lieve kennis met Cheikhna uit Mali. Ze begeleidt hem terwijl hij inkopen doet. Als lezer krijg je zo een goed inzicht in de typische manier van handeldrijven van de Afrikanen. Later spreekt ze de stadsgeograaf Li Zhigang. Hij maakt studie van de migranten, vooral de Afrikanen. De stad telt maar liefst twintigduizend Afrikanen die voornamelijk in hun eigen wijk Chocolate City wonen. Nog eens tweehonderd duizend Afrikaanse handelaars reizen continu heen en weer tussen Afrika en Guangzhou.
Joris kun je zelden betrappen op een eigen mening. Allerlei personages komen bij haar aan het woord en zij komen met uitgesproken vooroordelen en meningen naar voren. Lieve laat wel beide kanten aan het woord: Afrikanen en Chinezen. Chinezen hebben soms de vreemdste ideeën over Afrikanen: Afrika is één land en de mensen wonen in bomen. Als Chinezen lang in Afrika verblijven, worden ze ook zwart. Als Afrikanen lang in China blijven worden ze steeds blanker. Afrikanen stinken. Over deze kwestie is ene Etienne aan het woord: Sommige Chinezen vinden dat Afrikanen stinken, terwijl ze zich zelf in de winter maandenlang niet wassen. Dan ruikt het in de bus als in een schapenhok!
Het lijkt er soms wel op dat de schrijfster haar sympathie heeft voor de Afrikanen en dat de Chinezen er soms slecht afkomen. Chinezen zijn harde zakenlui die de Afrikanen slecht betalen en slecht behandelen. In hun fabrieken moeten de arbeiders hard en lang werken en soms worden ze opgesloten. Er wordt verteld over een fabriek waar brand ontstond en waar vele arbeiders verbrandden. Arme, zieke Afrikanen die in het ziekenhuis belanden, worden niet behandeld. Men laat ze sterven en geheel verdwijnen.
Terwijl de meeste Afrikanen religieus zijn, geldt voor de Chinezen het omgekeerde. Een Chinese student aan het woord: Toch is het een probleem dat wij geen religie hebben, geen heilige dagen, wij werken de hele week door. Amoreel zijn we, alleen geld en wetenschap tellen voor ons. Mensen hebben thuis wel altaartjes voor hun voorouders, maar dat noem ik pragmatisch bijgeloof: ze dienen alleen om materiële gunsten te vragen.
Op bepaalde gebieden komen de Chinezen er niet best af. Anders ligt het als het gaat over hun werklust en handelsgeest. Dat komt naar voren in het hoofdstuk Always dreaming dat zich afspeelt in Zuid-Afrika. Over de Chinezen wordt gezegd: Een dag na hun aankomst zitten ze al in een of ander winkeltje. Ze werken zeven dagen per week, kijken nooit tv. Triest is het wel dat ze vaak beroofd worden. Soms tipt de politie misdadigers dat er een auto met Chinezen aankomt met een lucratieve buit.
Joris schrijft vooral over individuen en niet over regeringen. Ze trekt geen conclusies: de vele ontmoetingen die ze heeft leveren wel een bepaald beeld op. Wat opvalt is dat de westerse wereld buiten beeld blijft. De Chinezen zien Afrika als een veelbelovende nieuwe markt en de ondernemende Afrikanen worden in China beschouwd als serieuze zakenmensen, terwijl ze in Europa vaak gezien worden als avonturiers.
Lieve Joris heeft met dit boek een verzameling van zeer actuele en informatieve reisverhalen vervaardigd. De verhalen zijn overtuigend, omdat we duidelijk met een ooggetuige te maken hebben. Wat dit boek bijzonder aantrekkelijk maakt is de humor. Zelden is het zware leeskost, heel vaak gaat het over hilarische situaties. Het zijn wel heel veel verhalen en dat had iets minder gekund.
Boeiende en leerzame verhalen over nieuwe ontwikkelingen in Afrika en China.