Liefde, lust en bedrog in Frankrijk door de eeuwen heen
Liefdesbrieven basis voor geschiedenis van de maitresse.
Hartstocht was in vroeger eeuwen een recept voor ongeluk. In de liefde kunnen mensen het beste hun verstand gebruiken en een profijtelijk en degelijk huwelijk sluiten. Echte passie is iets voor buiten de deur, buiten het echtelijk bed. Het gevolg van deze tweespalt tussen verstand en hartstocht is dat er voortdurend dingen in het geheim moeten gebeuren. Want zíj mag dingen niet weten en zij weet bepaalde zaken wel maar ze moet blijven zwijgen. Gelukkig kan zij hem en hij haar wel liefdesbrieven sturen. En dat hebben alle verliefde Fransen door de eeuwen heen dan ook vol hartstocht gedaan. De schrijver van het boek Toujours l’ amour heeft zich voor zijn boek verdiept in duizenden liefdesbrieven en gedichten die de geliefde teder bezongen. Brieven van eeuwen her en brieven van zeer onlangs. Hij betreurt het dat er aan de cultuur van het liefdesbrieven-schrijven een einde dreigt te komen, door het social media verkeer: is een appje met een hartje en een kussend mondje nog een teken van liefde te noemen, zelfs als je daar een rode roos bij zet? Nee, dat zijn platgetreden wegen. Auteur Henk Steenhuis betreurt dat ten zeerste.
Frankrijk-kenner Henk Steenhuis wandelt door de eeuwen heen. Hij vertelt zijn lezers over de kunst van het verleiden, over intriges, hartstocht die werd uitgevochten via een duel, geld, christelijke waarden, klassenverschil en erotiek, vooral dat laatste. Want erotiek trekt zich niets van geschreven en ongeschreven regels aan, dat spat van de geliefden af en of het overspel is of niet doet daarbij niet ter zake. Romantiek, Franse vive l’amour, dat is wat de geliefden bindt. We lezen over de amoureuze avonturen van de diverse hooggeplaatste Louis’ (de koningen), over maarschalk Pétain, een notoire rokkenjager en over presidenten die volop genoten van het feit dat macht erotiseert. Bekende verschijning is Marazine, die samen met haar moeder Anne Pingeot achter de kist van Mitterand liep, zij was de toe dan toe goed verborgen 21-jarige dochter van monsieur le président die bij zijn dood haar verdriet eindelijk eens in het openbaar wilde uiten. Hetzelfde gold voor haar moeder. Steenhuis verdiepte zich in het boek Lettres à Anne, een boek van ruim duizend pagina’s met een selectie (hoeveel waren het er wel niet?) uit de liefdesbrieven van Mitterrand aan Anne. Niet alleen deze president kreeg te maken met verleidelijke en willige vrouwen, Valéry Giscard d’Estaing zei, terugkijkend op zijn ambt: ‘Tijdens mijn presidentschap was ik verliefd op zeventien miljoen Françaises.’ Een mooie herinnering die hij met andere presidenten deelde.
Van de militair De Gaulle is niets bekend over schuinsmarcheren, zijn kleine vrouw – door de Fransen vertederd ‘tante Yvonne’ genoemd – was altijd trouw aan zijn zijde. En zijn opvolger Pompidou heeft het ook rustig gehouden. Maar de andere presidenten genoten met volle teugen van hun aantrekkingskracht voor vrouwen. Wat Pompidou betreft: die rust geeft geen garantie voor een monogaam huwelijk, want voor veel Fransen schijnt overspel een pikante manier van leven te zijn.
Auteur
Henk Steenhuis (1954) werkte als journalist in Frankrijk en Nederland. Hij trouwde met de Franse Leonie, aan wie hij zijn boek opdraagt. Via haar werd hij van ‘import’-Fransman onderdeel van de Franse samenleving. Steenhuis was van 2000 tot 2009 hoofdredacteur van HP/De Tijd. Daarna was hij uitgever van welingelichtekringen.nl en maakte de televisiedocumentaire Iedereen journalist. In 2017 schreef hij samen met Roelof Bouwman Wij van de HBS. Terug naar de beste school van Nederland. Het boek werd genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs 2018. In 2018 verscheen: Volgens Proust. Leer jezelf kennen in 61 vragen, dat schreef hij samen met Bert Bukman.
Toujours l’amour staat vol historische wetenswaardigheden, maar daarbij verliest de auteur de aardige anekdotes niet uit het oog. Voorbeelden te over bij dit onderwerp. Het is van A tot Z een lezenswaardig boek, waarbij de Code Napoleon de boventoon voert. Deze wet gaat over de rolverdeling tussen man en vrouw in het huwelijk en de hiërarchie der seksen speelde daarbij de boventoon. Dit was de rolverdeling, dát was de interpretatie: de man heerste, de vrouw kon daaromheen met de nodige vindingrijkheid haar eigen leven leiden. De plicht tot geheimhouding van een verboden liefde heerste in alle standen. Tot grote vreugde van de man, en niet minder tot die van de vrouw.
Een boek vol passie, wulpse hartstocht en verleidingskunst. Schrijf eens een mooie liefdesbrief en gooi de mobieltjes met de hartjes-apps maar achter elkaar in het water. Want tegen een brief kan niemand op.
Henk Steenhuis – Toujours l’amour. Liefde, lust en bedrog in Frankrijk door de eeuwen heen. ISBN 0978-90- 290-9778-9, 432 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Meulenhoff 2023.