De aantrekkingskracht van de Bouquetreeks en aanverwante boekjes
Opmerkingen van een collega-schrijver.
Ze liggen niet in de boekhandel, maar in de supermarkt. Zogenaamde damesromannetjes, vaak uit de Bouquetreeks, of, in de ogen van velen, pulpboekjes. Op het omslag zie je twee aantrekkelijke personen afgebeeld, een man en een vrouw. De inhoud volgt een vast stramien. Bij de eerste ontmoeting irriteert hij haar door zijn arrogante of botte gedrag. Maar na een aantal verwikkelingen vallen zij aan het eind van het verhaal elkaar in de armen, wat wordt bezegeld met een liefdeskus. Het genre wordt verketterd door de ‘kenners’, literatuurwetenschappers, auteurs van ‘echte’ romans en de media. Maar deze boekjes worden wel door miljoenen mensen, veelal vrouwen maar niet uitsluitend, gelezen. De ‘serieuze schrijver’ Kees ’t Hart is één van hen. Ook uw recensent leest ze best graag.
Auteur
Kees ’t Hart (Den Haag, 1944) is schrijver, dichter en literatuurcriticus voor De Groene Amsterdammer. Hij studeerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en was onder meer studiebegeleider Cultuurwetenschappen aan de open Universiteit. Voor het voetbaltijdschrift Hard Gras stelde hij een nummer over Sportclub Heerenveen samen.
In het voorwoord geeft ’t Hart klip en klaar weer waar het hem op gaat. Ik hou van deze romans, ik lees ze nog steeds, nee, niet altijd, ik bewonder de schrijvers ervan en ik ben solidair met ze. Blijkbaar wil ik graag over verliefdheid en overgave lezen. En daar gaan deze boeken over…ik ben er al jaren van overtuigd dat deze boeken een belangrijke rol (moeten) spelen in de leescultuur. Ik vind dat ze zichtbaarder moeten zijn en dat we moeten ophouden (en wel nu!) om er in denigrerende termen over te schrijven en te praten. Het is een belangrijk en interessant genre dat meer aandacht verdient. Zonder deze ‘lectuur’ zal de leescultuur langzaam verdwijnen.
De schrijver las 50 romans uit het genre. U vindt ze aan het eind van zijn boekje vermeld, evenals de overige geraadpleegde literatuur en een lijst van veel voorkomende woorden. In de opsomming van titels trof ik bekende auteursnamen als Barbara Cartland en Nora Roberts. Hij vroeg zich af wat de fascinatie voor deze boeken uitmaakte. Wat drijft de lezeressen en wat drijft hemzelf? Er ligt hier stof voor de nodige promotieonderwerpen. De enorme lezerssite Goodreads leverde hem ook veel materiaal op. Ook las hij Writing a Romance Novel for Dummies en consulteerde hij de hoofdredacteur van Harlequin en de Bouquetreeks. Hij interviewde Martin Scherpstra, die onder het pseudonym Fleur van Ingen liefdesromans schrijft. Ook sprak hij met een veellezer van deze boeken.
Volgens ’t Hart is remarriage het grondthema van alle liefdesromans. De heldinnen hebben een eerdere, minder geslaagde relatie achter de rug. Verliefdheid en liefde zijn alleen te ondergaan en te veroveren wanneer ze herhaald worden. En met elkaar vergeleken. Eerst negatief, dan positief.
Vanaf 1975 van de vorige eeuw gingen seksscènes een belangrijker rol spelen. Seks is in romance novels altijd positief. Zwangerschap is een belangrijke trigger. De seksuele beleving is bijna religieus.
’t Hart bestrijdt dat je van het lezen van ‘hogere’ literatuur een ‘beter’, ‘knapper’ of ‘empathischer’, ‘gevoeliger’ mens wordt. Ik sluit niet uit dat een abonnement op de Bouquetreeks of op ballroomdansen of een seizoenkaart bij sc Heerenveen helpt om een beter en empathischer mens te worden. Ook moet hij niets hebben van betweterige en bestraffende commentaren in feministisch (en marxistisch) georiënteerde beschouwingen. De lezers van dit genre trekken zich er weinig tot niets van aan: laat ze maar lekker lullen.
Inmiddels zijn er in de Verenigde Staten een flink aantal Zwarte liefdesromans verschenen, waarin vaak de tegenstelling tussen agape en eros een belangrijke rol speelt. Ook komen er tegenwoordig homo-erotische boeken in dit genre uit.
De schrijver eindigt, hoe kan het ook anders, met een vorm van vergeving, die uiteindelijk wordt bezegeld met de allesbeslissende eindkus. Dat gebeurt ook in het verwante feelgood genre en de Hallmark kerstfilms, waarop RTL8 ons de afgelopen maand december op vergastte en waarvan ik tot diep in januari heb genoten. En dan hebben we het nog niet over de Bollywoodfilms. Wist u trouwens dat de genoemde Nora Roberts onder het pseudoniem J.D. Robb een aantal ongewone thrillers en humoristische schreef die zich in de verre toekomst afspeelden? Wij bespraken er verschillende van met groot genoegen.
Wie deze boekjes graag leest, al dan niet als guilty pleasure, zal het betoog van ’t Hart met grote. instemming lezen.
Kees ’t Hart – Pleidooi voor pulp. ISBN 978-90-214-7068-9, 128 pagina’s, € 12,50. Amsterdam: Querido 2022.