Zoektocht naar een wederzijdse liefde
Verdwijnen in de duinen, op weg naar de zee.
‘Daar zit je dan. Misschien ben je wel thuis. En weet je precies wat er links en rechts van je is. (…) Misschien zijn er al een tijdje niet veel mensen om je heen. Is er een afstand.’ Stilte, omringd door vier muren. Een huis met levenloze dingen. Dit zou het moment van de gemiste kansen kunnen zijn, tenzij je in actie komt natuurlijk. Tenzij je opstaat, gaat wandelen en de natuur opzoekt, in de hoop dat de natuur zich blootgeeft. En zowaar, dat gebeurt.
Fotograaf Jaap Scheeren voelde zich uitgedaagd door een foto, die een vriend hem stuurde. Daarop waren bloeiende dennenbomen te zien en de vriend schreef erbij ‘Fuck you’. Dat was niet onaardig bedoeld, nee, het was net of die bomen allemaal middelvingers de lucht in staken. Scheeren, altijd gespitst op het ‘vreemde in het normale’, besloot op zoek te gaan naar meer van die merkwaardige uitwassen in de natuur. Hij trok de duinen in. En werd al fotograferend door het landschap verzwolgen. Het resulteerde in dit boek.
Flipping The Bird is een verhalende fotoroman van een lange wandeling in de duinen waarin de wandelaar dieper en dieper de natuur in gaat. Hij loopt de bossen in, ondergaat de duisternis van een naaldbos, de lichtende verte achter dunne stammen, ziet poppen in struiken, een horde nijvere mieren, slakken, de eenzaamheid van een jonge, opgeschoten twijg. Hij ervaart de woeste maar ook de ragfijne structuur van hout als hij de fotolens op de nerven richt, hij fotografeert de eksterholen in stammen, schijnbaar bewegingloos leven. Tot hij de herten in de duinen ontmoet, rechtop in hun strijd met een rivaal, hij snapt een eekhoorn die hem lijkt te wenken. Hij volgt hem, en neemt de kijker mee. Van beeld naar beeld, en waar de stilte lijkt te regeren, realiseer je je als kijker dat de beelden niet in stilte zijn gemaakt. Niet voor niets staat voorop het boek een grote kauw. Niet voor niets heet het boek Flipping The Bird. Deze uitdrukking is al afkomstig uit het oude Griekenland. Later, in het oude Rome hield het gebaar van de opgestoken middelvinger een bedreiging in, weer later was het meer bedoeld als spot, als uitdaging: kom maar op. In Amerika is het ‘one finger salute’ dusdanig normaal dat het bijna dagelijks te zien is. De middelvinger als vogel is al jaren ingeburgerd. En daarmee ook Flipping The Bird, waarmee we terug zijn bij de speurtocht die Jaap Scheeren – tekstueel begeleid door Rik van den Bos – tot de natuur bracht. Hij wandelde vier jaar lang met zijn camera in de duinen, ging van de natuur houden, en vroeg zich af of die liefde wederzijds was. De groet van de zee op de achtergrond ruist door de duinfoto’s heen.
Fotograaf
Jaap Scheeren (1979) studeerde aan de St. Joost Academie (School of Art & Design, Avans) in Breda. In 2006 maakte hij met Anouk Kruithof en dichter Leon van den Langenbergh het boek Het Zwarte Gat. Scheeren werkt als autonoom fotograaf. Hij had diverse exposities, onder andere in Museum Moti en in het CODA museum in Apeldoorn. Hij won in 2018 de felbegeerde Somfy Photography Aword.
Scheeren koos voor de duinen als wandelgebied omdat daar de voortdurende dreiging van de zee nabij is. Hij verklaart: ‘Ik begon met wandelen en fotograferen in het bos en later in de duinen en vond de ultieme urgentie om van de wandelen een project te maken in De Watersnoodramp van 1953, vooral toen ik het gelijknamige boek in de boekenkast van mijn grootvader tegenkwam. Het was een ramp die ver weg lijkt, maar ik wilde hem vastleggen in het collectieve geheugen om herhaling te voorkomen. Voor mij was dit verhaal het sleutelmoment om dit project voort te zetten.’
Wandel mee in Flipping The Bird en kom thuis als natuurverwonderaar, het boek geurt naar zee, naar bos en naar duinen en gaat een indringend gesprek met de kijker aan: houd rekening met de natuur want we zijn tot elkaar veroordeeld.
Indrukwekkend.
Jaap Scheeren – Flipping The Bird. ISBN 9-789-083-225-13-5, 216 pagina’s, €25,00. Amsterdam: Fw:Books 2022.