Het chaotische leven van een kind dat om liefde schreeuwde
Vechten tegen de wereld die je uitkotst.
Het was halverwege de jaren zeventig. Yvonne Keuls werkte als vrijwilliger in een opvanghuis in de duinen, bij Den Haag. Ze schreef over jongeren in nood. Hoopte dat ze met haar boeken hun wereld zou kunnen verbeteren. In dat huis kwam ze Gemmetje tegen. Nou ja, tegenkomen.
Gemmetje overviel haar bijna, schreeuwde dat ze koffie wilde, want ze was moe, ze had de hele dag buitengelopen. ‘En sta niet zo stom te kijken!’ voegde ze daaraan toe. De twee keken elkaar aan: Yvonne en Gemmetje. ‘Hoe heet je? vroeg Yvonne. Gemmetje Victoria. Dat Victoria was eraan vastgeplakt omdat ze haar naam niet wisten en omdat zij, schreeuwlelijk als ze was, altijd won en kwam bovendrijven.
Het kind wees Yvonne op een dikke stapel rapporten: ‘Lees maar, daar staat alles over mij in.’ Yvonne zag dat elk rapport was voorzien van een stempel ‘Onhandelbaar’. ‘Ik lees geen rapporten, zei Yvonne. ‘Ik leer je vanzelf wel kennen.’ En zo was het. Yvonne Keuls en Gemmetje Victoria kregen een band voor het leven. Letterlijk. Want Gemmetje leefde voor tien, voor honderd, voor duizend en brandde op alsof ze een kerstkaars was. Toen zij stierf was zij oud en jong tegelijk. Het leven had haar vermorzeld.
Wat valt er te vertellen van een onstuimig, een gruwelijk, een ongelukkig en avontuurlijk leven? Een leven waarin iedereen van Gemmetje hield en waarin ze desondanks het gevoel had dood-alleen te zijn. Behalve als ze even kon uitrusten bij Yvonne. Die schrijfster, die misschien wel eens een boek over haar zou schrijven. Misschien werd ze dan wel wereldberoemd, zij, dat meisje uit de Haagse Schilderswijk. Dat bij een pleeggezin kwam – haar achtste al na zeventien kindertehuizen – en door de zoon des huizes werd zwanger gemaakt. Ook dat nog. Kreeg ze Dicky, een kleine schreeuwlelijk die altijd maar wilde eten en altijd maar aan het poepen was. Ze wílde geen moeder wezen! Ze wist immers niet hoe ze dat moest zijn? Had nooit geleerd hoe dat moest. Ze wilde vrij zijn, uit jatten gaan, lol maken, met haar vriendin Priscilla op stap gaan, niet van dat serieuze. Weg met dat kind! Maar toen vader Guus berouwvol terugkeerde en zich om zijn zoon bekommerde, was het ook niet goed. Stel dat dat mormel hém papa ging noemen en háár niet als mama zag!
Auteur
Yvonne Keuls (1931) werd in het toenmalige Batavia (Djakarta, Indonesië) geboren. Na de oorlog kwam zij met haar ouders naar Den Haag. Haar moeder, van oorsprong Indonesisch, kon hier niet aarden. Yvonne volgde een opleiding tot onderwijzeres en kreeg haar eerste baan in de Schilderswijk, een achterstandswijk in Den Haag. Ze maakte daar kennis met de jongeren die later in haar boeken figureerden, Floortje Bloem, David S., Jan Rap en nu ook Gemmetje. Hun problemen grepen haar aan.
Keuls heeft inmiddels zo’n negentig publicaties op haar naam staan, variërend van toneelbewerkingen (Couperus, Vestdijk en Marnix Gijsen bijvoorbeeld), tot toneel en proza. Zij schreef ‘Indische boeken’ over haar moeders heimwee en over de Indische ‘tantes’ die haar moeder omringden. Haar aangrijpende boeken over jongeren als David S. waren een groot succes. Yvonne Keuls ontving diverse literaire prijzen. Haar werk werd in acht talen vertaald.
Yvonne hield van Gemmetje met haar rare streken, haar hartverscheurende werkelijkheid, haar humor en haar krankzinnige ideeën. En omdat er over Gemmetje nog altijd geen boek geschreven was, heeft Keuls dat nu gedaan. ‘Ik dacht: nu kom je er niet meer onderuit. Je bent bijna negentig, wat denk je eigenlijk, dat je honderdtien wordt? Je moet het nú doen. Je bent helder. Je weet alles nog.’
En daar is Gemmetje dan. Een aanklacht van Yvonne Keuls tegen de jeugdzorg, waarin niets veranderd is sinds Gemmetje jong was. ‘Soms zwerven er veertig hulpverleners om een kind heen. Casemanagement is dat. Ik hoop dat de jeugdzorg zich gaat schamen. Want zoals het toen ging, gaat het nog steeds.’
Een aanklacht zoals alleen Yvonne Keuls die kan schrijven. Ontroerend, humoristisch, fel van toon, en doordrenkt van liefde voor Gemmetje en via Gemmetje voor alle kinderen in nood. Schreeuwende onhandelbare kinderen die allemaal snakken naar liefde en aandacht maar die in de dossiers niet deugen.
Een gouden boek!
Yvonne Keuls – Gemmetje Victoria. ISBN 97-890-2635-803-6, 239 pagina’s, €21,99. Amsterdam: Ambo | Anthos 2021.