Verhalen om nooit te vergeten.
Doorvertelde oorlogsverhalen, gedichten en kunstwerken.
Wegens de coronacrisis staan ook dit jaar de herdenking van 4 mei en de viering van 5 mei op een lager pitje dan gewoonlijk. Dit boek helpt ons er toch bij stil te staan.
Vanwege de 75ste viering van de Bevrijding van Nederland verscheen een bijzondere bundel met verhalen, herinneringen, gedichten en afbeeldingen van kunstwerken. De verhalen en gedichten zijn samengesteld door de Stichting Schrijfgenootschap Barneveld. Ook kunstenaars en scholieren werkte mee aan dit project.
De doorvertelde verhalen van ooggetuigen werden met zo veel inlevingsvermogen opgetekend dat de lezer als het ware de oorlogstijd wordt ingetrokken. Je kunt niet ontsnappen aan de beklemmende en vaak levensgevaarlijke sfeer waarin je dierbaren probeerden te overleven.
Zo werden beide ouders van de latere fotograaf en filmer Ton Lokker door de Duitsers opgepakt. Een collega-tandarts van Tons vader trok bij hen in om voor de kinderen te zorgen. Jarenlang hing hij op 17 april, de dag die Barneveld werd bevrijd, de vlag uit.
Het schrijnende verhaal van Maria Boonzaaijer over de weggevoerde Joodse studente Rifka snijdt je door de ziel, net zoals het verdriet van de oma van Gerard Eijk over het opgepakte jochie Hans, dat nooit terugkwam.
In Schoutensteeg 1 lezen we hoe een dapper meisje van zestien de discussie met een Duitse officier aanging en met succes eiste dat hij zijn commandant zou bellen. Tante Jacq en tante Net runden een kindertehuis, waarin ze Joodse onderduikkinderen verborgen. Ze werden verraden en tante Jacq werd opgepakt.
De Indonesiër Raden Mas Said Rachmad Koesoembroto studeerde in Nederland toen de bezetting begon. Hij zette zich in voor de redding van Joodse kinderen en moest onderduiken. Na de oorlog ging hij terug naar Indonesië, waar hij zich tegen de koloniale machthebbers keerde. Zijn loyaliteit aan Soekarno werd hem na de staatsgreep van 1965 fataal.
De Tsjech van Italiaanse afkomst Matous Lorenzini werd na de annexatie van Sudetenland gedwongen dienst te nemen in het Duitse leger. In Nederland deserteerde hij en sloot zich aan bij het verzet.
De vader van drie kleine zoontjes verloor zijn gehoor tijdens een ‘hongertocht’ op zoek naar eten voor zijn gezin. De Utrechtse bakker Karel Boonzaaijer nam er geen genoegen mee dat één van zijn medewerkers door een razzia was opgepikt en trotseerde de Duitsers.
Het bovenstaande is slechts een selectie uit de vele lezenswaardige verhalen. In Vluchten voor vrijheid vertelt een 14-jarige scholieren het (verzonnen?) verhaal van de vlucht uit Noord-Korea van de 10-jarige Sara.
De bundel wordt afgesloten met het ooggetuigenverslag van de inmiddels 86-jarige Gerrit de Graaff.
De verhalen worden afgewisseld met gedichten en foto’s van kunstwerken. Van alle schrijvers, dichters en beeldend kunstenaars is achterin deze bijzonder fraaie bundel een kort cv met een foto opgenomen onder de titel Personalia.
Een waardevolle herinnering om te hebben, te lezen en door te bladeren.
Gerard Eijk en Maria Boonzaaijer (redactie) – Nooit meer spertijd. Verhalen om nooit te vergeten. ISBN 978-94-920-5565-1, 139 pagina’s, € 17,50. Nijkerk: Nabij Producties 2020.