Pact met de duivel
Hitler en zijn generaals weten na de Slag om Stalingrad dat ze de oorlog zullen verliezen, Sommigen kunnen het toch nog niet geloven, maar anderen nemen hun maatregelen..
Eind november 1943 hielden Stalin, Roosevelt en Churchill in Teheran een topconferentie in Teheran, de hoofdstad van Iran. Het doel van de besprekingen was om een geallieerde strategie te bepalen tegen het Duitsland van Hitler. Als inzet gold de kwestie of er in het westen van Europa een tweede front moest worden geopend. Daarnaast was het belangrijk om de steun van Stalin te behouden, ook al zou het westen daarmee de staten in oostelijk Europa opofferen.
Het zou de eerste keer zijn dat Stalin bij zo’n conferentie aanwezig was. De dictator eiste een veilige plek van samenkomst. Die was lastig te vinden, want Stalin leed aan vliegangst. Het werd de Engelse ambassade in Teheran. Stalin accepteerde dit omdat hij het grootste deel van de reis kon afleggen in zijn gepantserde trein en maar een klein stukje hoefde te vliegen. Met een fles wodka onder handbereik moest dat lukken.
Duidelijk is dat alle drie partijen hun belangen hebben. De nazi’s vrezen een tweede front in Frankrijk. Hun oostfront in Rusland is bezig in te storten en ook in het zuiden verloopt de oorlog voor Hitler ongunstig.
Stalin wil graag de oorlogsdruk verminderen, want hij vreest een opstand van zijn soldaten zoals hij zich dat in 1917 herinnerde.
President Roosevelt en Churchill maken zich zorgen over de afloop van de oorlog wanneer ze oog in oog zullen komen te staan met een nieuwe levensgevaarlijke vijand: Rusland. Moeten ze het misschien met Hitler op een akkoordje gooien? Stalin was toch schuldig aan de massamoord op duizenden Polen bij Katyn? Hij is toch geen haar beter dan Hitler!
Binnen de partijen zijn er bovendien allerlei stromingen en machtsbeluste personen die hun eigen ambities najagen. Vooral in de geledingen onder Hitler gist het. Sommigen willen de Führer liever kwijt dan rijk. Echter ook bij de geallieerden lopen er allerlei haantjes rond die de oorlog zien als een mogelijkheid om er zelf beter uit te komen.
Auteur
Philip Kerr (1956-2018) werd beroemd door zijn thrillers waarin Bernie Gunther als privédetective zijn weg vond in het Derde Rijk. Met name zijn Berlijnse trilogie is een gerespecteerd meesterwerk.
Hitlers vrede is een magistrale roman waarin zonder Bernie Gunther, maar nu met andere kleurrijke figuren de Tweede Wereldoorlog in een onverwacht licht wordt gezet.
Centraal staat een persoonlijke assistent van president Roosevelt, Willard Mayer. Hij is professor in de filosofie, kent Europa goed en spreekt vloeiend Duits. Hij blijkt voldoende eigenschappen te hebben om het gemis van Gunther te doen vergeten.
Daarnaast is er de schitterende rol van Walter Schellenberg. Hij is toegevoegd aan de staf van Himmler. Heinrich Himmler ziet de bui van Hitlers nederlaag hangen en wil de conferentie in Teheran aangrijpen om de Führer uit de weg te ruimen.
Zoals we van Kerr gewend zijn blijft hij heel scherp bij de waar gebeurde feiten. Daarbij maakt hij dankbaar gebruik van raadsels die nooit helemaal zijn opgelost of historische ruimte die domweg nooit werd ingevuld.
Hoogtepunten zijn de conversaties van Schellenberg met Hitler en de aanslagen op Willard Mayer. De spanning spat daarbij van de pagina’s.
Donker en gruwelijk zijn de verhoren van Beria, het hoofd van de Russische geheime dienst. Hij wordt door Stalin tamelijk cynisch ‘onze Himmler’ genoemd. Wanneer Beria in Teheran een Oekraïner aan de tand voelt schiet hij gemakshalve eerst iemand van zijn eigen staf door het hoofd om te laten zien dat het ernst is. Zowel Duitsers als Russen sidderen voor deze beul.
Verder dartelen er door deze roman de nodige Mata Hari’s, waardoor het gezegde Cherchez la femme weer eens aan waarachtigheid wint.
Deze ijzingwekkende oorlogsthriller en tevens inktzwarte komedie verschijnt voor het eerst in Nederland als een waardig afscheid van een groot schrijver.
Philip Kerr – Hitlers vrede Vertaald uit het Engels (Hitlers Peace) door Jan Pott. ISBN 978-90-225-9276-2, 496 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Boekerij 2021.