Schetsen over een boekenfanaat
Aanstekelijk enthousiasme voor boeken.
Als ik naar lovende toespraken op een uitvaart luister is vaak mijn eerste gedachte ‘Heb je die waardering ook ooit zelf aan de overledene laten weten?’ Eigenlijk maar wrang wanneer dat niet het geval is. Soms is het gelukkig wel degelijk gebeurd, bijvoorbeeld bij een afscheidsfeest uit de een of andere functie.
In academische en literaire kringen willen collega’s en vrienden nog wel eens een liber amicorum of vriendenboek samenstellen, met persoonlijke teksten over de persoon aan wie het wordt aangeboden. Een mooie gelegenheid om iemand die nog leeft publiekelijk te eren. Ook Martin Ros heeft, terecht, dit genoegen mogen smaken. Zijn recente overlijden was niet alleen aanleiding tot publiciteit in de media, maar ook een mooie gelegenheid om aandacht te besteden aan dit boekje, waarin de verschillende facetten van deze boekengigant worden geschetst en dat nog steeds verkrijgbaar is.
Redactie en medewerkers
De historicus Perry Pierik (1965) stelde dit boekje samen. Hij werkte veel samen met Martin en beschrijft in een vermakelijk verhaal hoe zij samen jarenlang de Frankfurter Messe afstruinden, Martin gewapend met een karretje dat al snel uitpuilde van de aangeschafte en gescoorde boeken. Het boekje bevat verder bijdragen van Boudewijn van Houten, Maarten ’t Hart, Thomas Leeflang, Robert Lemm, J. Mikkers, Ewald Vanvugt, Jeroen Wielaert, Hans Kooger, Wim Huijser, Wim Meulenkamp, Pieter Jan Verstraete, Wim Hazeu, Ton Luiting en Hans Renders.
Martin Ros (1937-2020), afkomstig uit een rooms-katholieke Hilversumse arbeiderswijk, kreeg als jongen de raad om te gaan fietsen om zijn ‘zondige lusten’ te onderdrukken. Als redacteur van Uitgeverij De Arbeiderspers ontdekte en stimuleerde hij een groot aantal auteurs, waaronder Maarten ’t Hart en Boudewijn Büch. Hij was ook redacteur van het literaire tijdschrift Maatstaf en jarenlang boekrecensent op de radio bij de Tros Nieuwsshow. Ros ondersteunde Perry Pierik bij de samenstelling van het fonds van Uitgeverij Aspekt en schreef ook zelf verschillende boeken. Hij overleed in een verpleeghuis als gevolg van corona.
Martin Ros was een veelzijdig mens. Bij de Arbeiderspers stond hij aan de wieg van de prestigieuze serie Privé-Domein en wist deze uit te bouwen. Via De Arbeiderspers en het tijdschrift Maatstaf wist hij veel beginnende auteurs aan zich te binden. Hij bleef dit later doen bij Aspekt. Daarnaast heeft hij zelf ook een groot aantal boeken geschreven, onder meer over de Oostenrijkse keizerin Elizabeth, voor wie hij een levenslange fascinatie had, over de Italiaanse wielrenners Fausto Coppi en Gino Bartali en over de ‘vergeten’ oorlog van 1920 tussen Polen en Rusland. Hij zat boordevol plannen voor boeken van anderen en van hemself, waarvan zelfs verschillende in uitgeversbrochures vermelde titels helaas nooit zijn verschenen. Hij had daarbij een zekere hang naar curiosa op verschillende terreinen. Zo moet de lezer het doen zonder de nooit geschreven gids van Nederlandse bordelen. Een boek over Ros moet natuurlijk regelmatig ‘Het Hele Erge’ vermelden.
Ross werd bekend bij een groot publiek door de boekbesprekingen die hij tussen 1985 en 2007 elke zaterdag met zijn onmiskenbare stemgeluid de ether inslingerde, vaak tot ongenoegen van de presentatrice van gereformeerden huize, ‘een kinderloze fröbelschooljuffrouw’ die hem ‘als een kakelende kippetje’ helaas veelvuldig onderbrak. Veel van de 600.000 (!) luisteraars spoedden zich na afloop naar de boekhandel om één of meer door Ros aanbevolen titels, vaak reeds door de attente handelaar snel in de etalage neergelegd, te kopen.
Door de verdergaande vertrutting van de Tros kwam hier helaas een nog steeds door velen betreurd einde aan (de presentatrice waarvan de houdbaarheid reeds jaren verstreken is verhuisde met het programma naar Omroep Max, waar men het niet zo nauw neemt). Een en ander wordt in dit boek uitgebreid belicht.
Wie Ros bezocht, bijvoorbeeld op zolder bij de Arbeiderspers, moest waden door de stapels boeken op de grond. De omslagfoto is typerend. Ros was ook een geroutineerde bezoeker van boekenmarkten waarvan hij met plastictassen vol boeken terugkeerde. Behalve in zijn huis vonden die boeken hun plaats in een voormalige vliegtuighangar te Soesterberg.
Martin Ros was fysiek niet groot, maar hij was wel een boekengigant. Velen zijn aan hem schatplichtig. Hij enthousiasmeerde menigeen, waaronder uw recensent.. Het was een plezier dit aan hem gewijde boek te lezen.
Perry Pierik (red). – Martin Ros vijftig jaar op wacht: schetsen over een boekenfanaat. ISBN 978-90-5911-720-4, 146 pagina’s, € 16,95. Soesterberg: Uitgeverij Aspekt.