Meester voyeur
Sir Alfred Joseph Hitchcock is een van de beste filmregisseurs ooit. Zijn overrompelende carrière omspande meer dan 50 jaar en verdient een volledig vuistdik naslagwerk.
Hitchcock (1899-1980) was de meester van de suspense. Hij bouwde zijn opus op de meest fundamentele emotie van de mens, zijn angst. Het zijn vaak gewone mensen en onverdachte omstandigheden die zijn films laten zien.
Zo stuurt Hitchcock acteur Gary Grant in de film North by Northwest dwars door een maïsveld. Hij wordt achtervolgd door een sproeivliegtuig. Hitchcock breekt met een filmcliché, namelijk dat gevaar alleen uit het nachtelijk duister komt en begeleid wordt door griezelige muziek. Hij zoekt juist een verlaten vlakte, de volle zon, geen muziek, geen zwarte kat en geen geheimzinnig gezicht achter de ramen. Plaats van handeling is Noord Californië bij 40 graden Celsius. De film wordt beschouwd als een van de meesterwerken van de beroemde regisseur.
Een ander voorbeeld van een onconventionele thriller is een kaskraker uit 1962. In The Birds jagen honderden vogels gewone mensen op tot heftige angsten. Het zal Hitchcocks hoogste filmbudget tot dan toe zijn, namelijk 3.300.000 dollar. Opmerkelijk is dat deze suspensefilm geen griezelige muziek in de traditionele zin bevat. Ongebruikelijk, want muziek kan in hoge mate bijdragen aan de spanning. Bernard Herrmann, de vaste componist en dirigent van Hitchcock’s films van 1955 tot 1966, bewees dit keer op keer. Muziek lijkt onmisbaar.
In The Birds wordt slechts gebruik gemaakt van een elektronisch muziekinstrument, een trautonium, dat de gewenste geluidseffecten maakt bij de woeste vogels als raven, mussen en meeuwen. Het is een voorloper van een synthesizer die in 1929 in Berlijn was ontwikkeld.
Zijn gehele carrière is doordesemd van angst. In 1927 kwam zijn derde film The Lodger uit. Het verhaal was gebaseerd op de verschrikkelijke daden van Jack the Ripper. Vijftig speelfilms later keert Alfred Hitchcock als oude man terug naar Londen en draait zijn voorlaatste film: Frenzy, het verhaal van een psychopaat die zijn slachtoffers wurgt met een stropdas. Zijn carrière is als een kaarsrechte lijn.
Hitchcock is constant in zijn voorliefde voor het macabere waarbij ware menselijke passies worden bloot gelegd. Daarbij pleegt hij plagiaat op zijn eigen werk waardoor autoplagiaat als een soort stijl lijkt te ontstaan. De regisseur maakte zelfs twee keer dezelfde film, The Man Who Knew Too Much (1934 en 1955), waarbij de eerste versie iets meer dan een uur duurt en de tweede bijna twee keer zo lang is.
De film Psycho zal het grootste commerciële succes worden. Het zullen 78 shots en 45 seconden zijn, de beroemde moord onder de douche, die de bioscoopbezoekers op hun stoelen deden en doen sidderen.. Het is een scene die in 1960 ondenkbaar was in een Amerikaanse film. Immers, de hoofdpersoon, degene met wie de kijker zich identificeert en met wie wordt meegevoeld, verdwijnt na 46 minuten door een brute moord. Ook de muziek is schokkend. Violen die doorgaans rust en een goede afloop aankondigen, spelen hier een staccato gespeelde melodie met schrille strijkersriffs die op de zenuwen werken. Hitchcock was zo tevreden over het werk van componist Herrmann, dat hij zijn salaris verdubbelde.
Auteur
Bernard Benoliel (1965) is een Franse filmcriticus en thans directeur van de culturele en educatieve Cinémathèque Française. Onder zijn redactie ontstond Hitchcock Compleet.
Dit indrukwekkende boek is voor liefhebbers van het werk van Hitchcock het ultieme naslagwerk.
Al zijn 57 films en 20 tv-films worden uitputtend behandeld en zijn voorzien van talloze foto’s en commentaren. Opvallend is dat de journalistieke aanpak ervoor zorgt dat we niet te maken hebben met een vervelend naslagwerk dat je om een of ander weetje uit de kast trekt of waarschijnlijker snel op je computer opzoekt. Hitchcock Compleet is een heerlijk leesboek dat door zijn opzet de aandacht er probleemloos bijhoudt.
Juist dat rechtvaardigt in deze tijd van beeldschermen een dergelijk vuistdik papieren document dat iedereen, ook wie misschien maar een enkele film van Hitchcock heeft gezien, met grote nieuwsgierigheid ter hand zal willen nemen.
Bernard Benoliel, Giles Esposito, Murielle Joudet en Jean-François Rauger – Hitchcock Compleet. Het verhaal van de 57 films en 20 tv-films. Vertaald uit het Frans (Hitchcock La Totale) door Vitataal. ISBN 978-94-625-8397-9, 647 pagina’s, € 59,95. Zwolle: Uitgeverij WBOOKS 2020.