Zoektocht naar vaders oorlogsverleden
Nooit sprak haar vader over de oorlog. Na zijn dood bezoekt Anna haar familie in Zeeuws-Vlaanderen en krijgt een heel andere kijk op hem.
Anne en Cas wonen met hun gezin in Vlaardingen. Anne bezoekt regelmatig haar demente moeder. Tijdens zo’n bezoek bekijkt ze fotoalbums met familiefoto’s. Van haar vader bestaan weinig foto’s. Ze realiseert zich dat ze weinig weet van zijn jeugd in Zeeuws-Vlaanderen. Hij was daar heel zwijgzaam over. Voor zijn dood vertrouwde hij haar nog wel toe dat er in zijn woonplaats Biervliet een harde strijd werd gestreden tussen Canadezen en Duitsers. Een onbekende veldslag om de Schelde, de toegang naar Antwerpen. Anne besluit naar Zeeuws-Vlaanderen te gaan om familie te ontmoeten en zo hopelijk meer te horen over haar vader.
Auteur
Annemieke de Schepper is docent, trainer, coach aan het instituut voor communicatie, de Hogeschool Utrecht. Zij schreef een roman die voor een groot deel autobiografisch is. Haar ouders werden geboren in Zeeuws-Vlaanderen en in haar jeugd ging ze vaak met haar ouders een weekend naar haar familie in Zeeland.
Op de cover zien we de pont op de Schelde die van Kruiningen naar Perkpolder voer. Ze beschrijft heel fraai hoe ze de overtocht heeft ervaren: de prachtige Schelde en het thuiskomen in Zeeland. In de kantine van de boot een broodje kroket en dan als ‘De Overkant’ was bereikt naar Terhole, waar de ouders van haar moeder woonden. Anne heeft daar mooie herinneringen aan. De andere grootouders, de ouders van haar vader werden zelden bezocht. Later wordt duidelijk waarom.
De verhaallijn die in 2000 speelt, gaat over het gezin van Anne. Ze bezoekt regelmatig haar moeder die steeds dementer wordt. Het moment dat haar moeder niet meer weet wie haar dochter is slaat in als een bom. De schrijfster beschrijft dat op aangrijpende wijze. Voor het eerst voel ik me onverbonden met de vrouw tegenover me die mij ter wereld heeft gebracht. Het lijkt alsof mijn moeder nu pas de navelstreng echt heeft doorgeknipt. Het komt extra hard aan omdat ze altijd een hele hechte relatie hadden. Tegelijkertijd komt er een groot verlangen in haar om haar vader die vijf jaar geleden overleed beter te leren kennen. Hij zweeg altijd over zijn verleden.
Anne gaat op 11 februari 2000 alleen naar Zeeuws-Vlaanderen. Haar belangrijkste doel is de as van haar vader te verstrooien en plaatsen te bezoeken waar hij heeft gewoond. Als de boot onderweg is naar Perkpolder moet deze wegens dichte mist stoppen. Er volgt een oponthoud van vier uur. Ze ontmoet aan boord haar tante Lieve, een zuster van haar vader. Haar tante vertelt uitvoerig over Anna’s vader. Ze vertelt ook over de oorlog en de verschrikkingen die het gezin met tien kinderen meemaakte in Biervliet. Tijdens de hevige gevechten uit oktober 1944 werd het huis waar haar vader met het gezin van tien kinderen woonde compleet verwoest en moest het gezin evacueren naar Hulst. Toen de kinderen geteld werden, waren er negen. Zoon Piet, de vader van Anne, werd vermist. Het is jammer dat in het boek niet duidelijk wordt verteld wat er precies met Piet is gebeurd.
Anne slaapt in een B & B en gaat de volgende dag naar Biervliet. Ze bezoekt de kelder van de pastorie waarin het gezin schuilde. Ze gaat ook naar het dorpje Patrijzenhoek waar het gezin woonde. Haar tante had verteld dat haar vader ineens weer opdook. Hij bleef een vreemde in het gezin, omdat hij de beschietingen in Biervliet niet had meegemaakt. Zijn moeder dacht dat hij dood was en raakte daar geestelijk van in de war. Ze werd enige tijd verpleegd in een inrichting in Vlissingen. Ook na zijn thuiskomst knapte ze niet op. Met zijn vader had Piet een heel slechte relatie, hij moest al zijn geld afstaan. Hij verlaat het gezin en gaat in Vlaardingen wonen.
In Patrijzenhoek, het dorpje waar het gezin woonde, ontmoet Anne de vroegere buurjongen van haar vader. Hij bleek de boezemvriend van Piet te zijn. Hij kan haar veel over haar vader vertellen. ’s Avonds gaat ze terug naar Rotterdam, maar ze stelt haar vertrek steeds uit. Ze neemt de laatste boot van half twaalf. Aan boord verstrooit ze haar vaders as. Ik open de tabaksdoos. Houdt hem ver voor me uit. Een windvlaag neemt de inhoud mee. Het waait over het water van de Westerschelde. ‘Dag pap’, fluister ik.
Het boek bevat vele ontroerende passages, bijvoorbeeld de bezoeken aan haar demente moeder. Aangrijpend is ook de ziektegeschiedenis van Anna’s oma. Haar tante Lieve vertelde over het bezoek dat ze bracht aan haar moeder in de inrichting in Vlissingen. Hartverscheurend zijn de gebeurtenissen in Biervliet. Veel emotie, maar nooit overdreven of sentimenteel. Het wordt heel natuurlijk verteld in een fraaie stijl.
Een geslaagd debuut
Annemieke de Schepper – De stille oorlog van mijn vader. ISBN 978-94-6345-765-1, 264 pagina’s, € 17,95. Uitgeverij Mare 2019.