Waar bleef Joodse baby uit 1942?
De twaalf jaar oudere Eddy ontsnapt aan de gaskamers. Na de oorlog gaat hij op zoek naar zijn broertje.
Eddy is de oudste zoon van Flory Goudeket en Maurits Gezang. Hij werd geboren in 1930. Zijn vader is dan bedrijfsleider in een ijzerwarenzaak. Hij beleeft een gelukkige jeugd in Amsterdam, Overveen en uiteindelijk in Kijkduin bij Den Haag waar zijn vader in 1938 afdelingshoofd van een warenhuis wordt. Met name aan zijn grootouders van moeders kant bewaart hij plezierige herinneringen. Leuke uitstapjes, een groot huis en goed contact met zijn opa zullen hem zijn hele leven blijven heugen. Dat leven krijgt een onverwachte loop als op 10 mei 1940 de oorlog uitbreekt en de inwoners van Kijkduin ruw gewekt worden door explosies uit de richting van vliegveld Ypenburg.
Talloze malen is al beschreven hoe tijdens de eerste oorlogsjaren het de Joden steeds lastiger wordt gemaakt. Eddy en zijn hele familie is Joods dus ook zij maken mee hoe het leven hun steeds onmogelijker wordt gemaakt. Wanneer uiteindelijk duidelijk wordt dat alle Joden gevaar lopen opgepakt te worden om vervolgens op transport naar het oosten te gaan, beginnen ook Eddy ’s ouders maatregelen te nemen. In eerste instantie proberen ze te vluchten, maar als dat mislukt, blijft eigenlijk alleen onderduiken over.
Dat zal niet gemakkelijk zijn want in januari 1942 bevalt moeder Flory van een tweede zoon. Het is Koenraad Huub die Koentje wordt genoemd. In de loop van dat jaar wordt de Jodenster ingevoerd en beginnen de Duitsers de Joden van hun bezittingen te beroven. Niet veel later volgt de beroving van hun leven.
Maurits, Flory en hun twee kinderen duiken onder bij verschillenden adressen. Koentje wordt te vondeling gelegd en opgevangen. Het baby’tje krijgt van adoptieouders de naam Remi, de hoofdpersoon uit het boek Alleen op de wereld. Toepasselijker kan haast niet.
Tot zover een familiegeschiedenis zoals veel Joodse onderduikers die kunnen vertellen. Vader Maurits vindt een slimme manier om door de Duitsers te werk te worden gesteld in Normandië en weet uiteindelijk ook Eddy daar ook te krijgen. Het zal een bloedspannende reis zijn naar het vreemde Frankrijk. Zijn vader en hij zullen er in 1944 de bevrijding meemaken.
Getraumatiseerd door de oorlog, zeker als blijkt dat zijn moeder en zijn grootouders deze niet hebben overleefd, komt Eddy er pas naar jaren toe onderzoek te doen naar wat zijn broer Koentje is overkomen. Van de andere familieleden is het zeker dat ze zijn omgekomen, maar wat betreft Koentje staat dat niet vast.
Auteur
Frank van Kolfschooten (1959) is journalist van het NRC Handelsblad en schreef boeken over misstanden in de wetenschap zoals Valse vooruitgang en Ontspoorde wetenschap.
In de dubbelbiografie Remi is de levensgeschiedenis van Eddy de aanloop tot die van zijn broer Koentje. Uiteraard confronteert de schrijver zijn lezers met de pijn en verslagenheid van de oorlogsjaren. Daarnaast vormen de periode die Eddy en zijn vader in Frankrijk tijdens de oorlogsjaren doorbrengen en een halve eeuw later de zoektocht naar een jongere broer die mogelijk in den vreemde een glanzende carrière beleefde, de spectaculairste gedeelten van dit historisch onderzoek. Samen met de gesprekken met overlevenden is dit oorlogsboek ook een hartstochtelijk na-oorlogsboek.
De onderste steen dient steeds boven te komen.
Frank van Kolfschooten – Remi. De oorlogsgeschiedenis van twee broers. ISBN 978-94-6297-160-8, 236 pagina’s, € 21,50. Amsterdam: Uitgeverij De Kring 2020.