Bedwelmend Berlijn
De opkomst en ondergang van een populaire zanger begeleidt de nadering van een catastrofe.
Het is begin 1929. Met de lente in het vooruitzicht is Berlijn verbijsterd door de opkomst van een megaster, de volkszanger Georg Käsebier.
Op de redactie van de Berliner Rundschau ligt al enige tijd een artikel te wachten over de onvermijdelijke hinderlijke modder die met het invallen van de dooi en het wegsmelten van de sneeuw de straten van de Duitse hoofdstad zullen ontsieren. Omdat dit jaarlijkse verschijnsel nog even op zich laat wachten plaatst hoofdredacteur Miermann een artikel over een zekere Käsebier. Een jonge redacteur van de krant heeft in een variétéshow een zanger ontdekt die volgens hem gehoord moet worden. Het verhaal over de ongekunstelde Käsebier slaat aan en blijkt de start van een flitsende carrière. In korte tijd ontwikkelt de zanger zich als een megaster. Toegangskaarten voor zijn shows zijn nauwelijks te krijgen. Men verdringt zich om ze te bemachtigen.
Rijke makelaars en speculanten, samen met hun vaak verveelde verwende dames, laten zich meeslepen door de hype en proberen een flink graantje mee te pikken. Zeker als Käsebier in de prestigieuze Wintertuin gaat optreden en zijn stralende carrière niet te stoppen lijkt, steken grondspeculanten en projectontwikkelaars de koppen bij elkaar. Er ligt immers nog een stuk grond braak aan de Kurfürstendam. In Berlijn is nog steeds groot tekort aan appartementen en wat zou winstgevender zijn dan op zo’n plek niet alleen vermogende huurders onder te brengen, maar bovendien een fraai ‘Käsebier-theater’ te bouwen. Nadat de speculanten elkaar contractueel hebben trachten af te troeven, wordt overgegaan tot de bouw.
Niemand weet dan nog dat Käsebier een kortstondige hype zal blijken te zijn en dat in het najaar duizenden kilometers verderop de Amerikaanse beurskrach Duitsland extra hard zal treffen omdat het land nog steeds opgezadeld zit met de enorme herstelbetalingen van de Eerste Wereldoorlog.
Wat wij wel weten, maar de Joodse schrijfster Gabrielle Tergit (1894-1982, pseudoniem van Elise Hirschmann) die met deze satirische roman in 1931 debuteerde ook niet wist, was dat de werkelijke ramp nog moest komen. Van de spetterende, schitterende en soms adembenemende metropool Berlijn zou uiteindelijk slechts een rokende puinhoop overblijven.
Hoofdpersoon van deze roman is Berlijn zelf. Dat levert voor de lezer in het begin mogelijk wat verwarring op. Niet Käsebier, niet de journalisten, niet de bankiers, de architecten, de projectontwikkelaars of andere graaiers, nee, Berlijn heeft de hoofdrol.
De stad uit 1929 bestaat niet meer. Het is als een ouderlijk huis dat is afgebroken, maar waar je in gedachten nog wel doorheen kan dwalen. Je kent alle hoeken en gaten.
Auteur
Gabriele Tergit 91894-1982) werd geboren in Berlijn als lid van een welgestelde Joodse familie. Ze moest in 1933 voor de nazi’s vluchten en kwam uiteindelijk in Engeland terecht. Ze kon in 1931 nog niet voorzien wat Hitler zou aanrichten. Toch had ze destijds wel oog voor het optreden van een zekere Goebbels van het ministerie voor Reclame (officieel Volksvoorlichting en Propaganda) die in het romanpersonage Frächter een omineuze rol speelt. Dit is haar eerste roman. Later kreeg ze veel succes met De Effingers, waarvan binnenkort een Nederlandse vertaling verschijnt.
Deze roman is een huiveringwekkende vertelling over de vulkaan Berlijn waar de inwoners dansen op zijn randen. Het zal nooit meer zijn als het was.
Gabriele Tergit – Käsebier verovert de Kurfürstendam. Vertaald uit het Duits (Käsebier erobert den Kurfürstendam) door Kees van Hage. ISBN 978-90-8300-760-1, 318 pagina’s, € 22,99. Den Haag: Uitgeverij Van Maaskant Haun 2019.