Kind tijdens de Grote Depressie
Onder soms lastige omstandigheden probeert een tienjarig meisje het beste ervan te maken.
Tussen 1934 en 1936 krijgen de prairievlakten van de Verenigde Staten te maken met het verschijnsel Dust Bowl. Door een combinatie van extreme droogte, intensieve landbouw zonder vruchtwisseling en te diep ploegen leidt winderosie op grote schaal tot onbeheersbare stofstormen. Oogsten mislukken omdat het land volslagen droog en kaal is. Vooral de staat Oklahoma wordt zwaar getroffen. Honderdduizenden bewoners laden hun have en goed op een oude truck en volgen vaak de beroemde Route 66 naar Californië.
Het geadopteerde meisje Pearl woont met haar ouders en zwakbegaafde zus in Oklahoma. Beide kinderen en een vriendje komen terecht in zo’n beruchte Dust Bowl. Haar zusje komt daarbij om het leven. Pearl zelf wordt gered, maar haar longen zijn ernstig aangetast door het stof. Ze overleeft de stofstorm ter nauwer nood. Ook moeder Mary is er ernstig aan toe.
Nadat velen hen al voorgingen zit er voor de ouders van Pearl niets anders op dan weg te trekken. Vader Tom is politieman en kan in Michigan een nieuwe baan vinden in een stadje waar zijn broer en schoonzuster wonen. Vriendje Ray, één jaar ouder dan Pearl, is beide ouders kwijtgeraakt. De ouders van Pearl nemen de jongen op in hun gezin en ze reizen met de spreekwoordelijke aftandse Amerikaanse truck richting het groene Michigan. Niet alleen Pearl, maar ook haar moeder Mary hopen daar genezing te vinden in de gezonde frisse lucht.
Auteur
Dit boek van Susie Finkbeiner (‘echtgenote, moeder, schrijfster’) is het vervolg op haar roman En verlos ons van het stof, maar kan probleemloos los van het eerste boek worden gelezen. De schrijfster neemt ons mee naar een decor van eigen jeugdherinneringen zonder overigens in autobiografie te vervallen. Uiteraard zijn de geschetste maatschappelijke omstandigheden wel geënt op de realiteit van de jaren dertig.
Het hoeft nauwelijks betoog dat het bestaan in het midden westen van de VS destijds buitengewoon hard was. De armoede was vaak diep en de werkloosheidscijfers hoog. De tienjarige Pearl slaat zich er zo goed en zo kwaad als dat kan doorheen. Ze hecht zich aan hoopgevende Bijbelse verhalen en aan de zekerheid dat zowel haar vader als haar moeder zielsveel van haar houden. Ze probeert de maatschappelijke narigheid om haar heen zoveel mogelijk een plaats te geven via de destijds gebruikelijke regels van Christelijke moraliteit. Dat leidt soms tot innerlijke conflicten, bijvoorbeeld wanneer haar moeder verbiedt dat hun gekleurde huishoudster bij hen aan tafel mag mee-eten.
Echter, er ontstaat bij Pearl ondragelijke innerlijke strijd als moeder Mary één van de Tien Geboden overtreedt. Het tamelijk inschikkelijke karakter van de dochter krijgt het zwaar te verduren.
Dit boek schetst indringend een traumatische jeugd door de ogen van een kind.
Susie Finkbeiner – Het spoor naar huis. Vertaald uit het Engels (A tail of crumbs) door Gerda Lok-Bijzet. ISBN 978-90-239-5207-7, 352 pagina’s, € 19,99. Utrecht: Uitgeverij Mozaïk 2018.