Henk Spaan – De binnentuin. ISBN 978-90-254-5031-1. 271 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Atlas Contact 2017.
Satire en liefdesroman ineen over yuppen en jetset op jaren.
Sam en Marjolein gaan al aardig richting gouden huwelijksfeest als er, via een boek van een vriend, een twintig jaar oude affaire van Sam boven tafel komt. Nu vertoonde het goud al wat slijtageplekken en krassen, dus voor Marjolein is de maat vol. Marjolein vestigt zich in Amsterdam Oud-Zuid tussen generatiegenoten, Sam betrekt een flatje in Amsterdam-Oost. Maar Sam kan zich niet bij de haastige scheiding neerleggen, hij wil koste wat kost Marjolein terug. Intussen gaat om hen heen het moderne, haastige leven van de grote stad door. Jongeren hebben geen boodschap meer aan de babyboomers die zich hun hele leven lang op de borst klopten omdat ze vol idealisme deelnamen aan de Maagdenhuisbezetting. De babyboomers leven in hun eigen comfortabele wereld waar je pas meetelt als je een Weber (barbecue) hebt en Green Eggs alweer ouderwets zijn, waar rosé in plastic bekertjes wordt geschonken op de binnentuinbarbecues en waar geld de dienst uitmaakt. De wereld is veranderd, Marjolein doet aardig mee, Sam staat aan de kant en kijkt enigszins mokkend toe.
Sam kan slecht verdragen dat hij niet meer het lichaam van een jonge god heeft, zoals vroeger. Sterker nog, hij begint aan oude-mannen-kwalen te lijden. Hart, longen, prostaat, ooit werkten ze naar behoren, nu slaat het verval meedogenloos toe. Hij voelt zich kwaad en verraden. Liefst zou hij zijn vaste slagzin debiteren: Daar schuilt een levensles in, maar bij de laatste ruzies met Marjolein heeft zij hem toegevoegd dat die eeuwige herhaling van zetten al lange tijd een bron van irritatie was geworden. En nu hij Marjolein terug wil veroveren moet hij dus zijn mond leren houden. Gelukkig hoeft dat niet in het contact met zijn vrienden. Als één van hen (Willem, de man die ‘op beroemd valt’) met het lumineuze plan komt een tv-programma te gaan maken met een verkiezing voor de Asielzoeker van het Jaar worden zij gegrepen, dat is goud! De stad zit immers vol vluchtelingen? Daar moet brood uit te halen zijn! Vervolgens breken zij zich het hoofd hoe dusdanig in te spelen op de intolerantie van het publieke dat zij correct blijven maar wel alles zeggen. Dolle pret bij voorbaat.
Henk Spaan (1948) heeft altijd gewerkt als sportjournalist, tv-presentator en columnist. In 2014 debuteerde hij met he boek Oude vrienden. Dit is zijn tweede roman.
Satire is altijd een sterke kant geweest in Spaans werk. Dat geldt ook hier. Hij zet de babyboomers, de chaos in de stad, de opportunisten en de ‘stand-ophouders’ genadeloos in de hoek. Niet grof maar vilein, niet bot maar subtiel. Heel aangenaam om te lezen. Af en toe bekruipt je als (babyboom-)lezer de behoefte aan haastig zelfonderzoek te doen: ben ik ook zo of ken ik zulke mensen? Je krijgt het recept voor zelfspot op een dienblaadje aangeboden.
Neem bijvoorbeeld het ‘eten dat in elkaar gepunnikt lijkt’ als gevolg van broodnodige moderne attributen die niet lekker maar wel modern zijn, want glutenintolerantie is in de mode en wie niet koken kan koopt het duurste gasfornuis en denkt dat alles dan goed komt. En kent u de mamils? Vroeger kocht een babyboomer die 50 jaar werd een motor, in dit milieu is het een racefiets met alle toebehoren: helm, raceschoentjes, glimmende broek, shirt in de kleuren van de Spaanse klimmersploeg Vista, alles voor duizenden euro’s. Daaruit komt de mamil (middle aged men in lycra).
Wie zin heeft in een hilarisch boek met een vleug nostalgie en een lichte treurnis over de vergankelijkheid van de jeugd mag zichzelf dit boek niet onthouden.
Tip: mooi cadeau voor een babyboomer die 50 of 50-plus wordt. Ter lering ende vermaak.