Stefan Hertmans – De bekeerlinge. ISBN 978-90-234-9962-6, 314 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: De Bezige Bij 2016.
Verboden liefde van een christelijke jonkvrouw en een Joodse jongen.
In zijn vakantiehuis in het Zuidfranse plaatsje Monieux hoorde Stefan Hertmans verhalen over een christelijke vrouw die daar woonde met haar Joodse man. Ze hielden zich schuil in dit afgelegen bergdorp. Als er een grote groep kruisvaarders langskomt gebeuren er gruwelijke dingen. Haar man wordt vermoord en haar twee oudste kinderen worden ontvoerd. De vrouw vlucht met haar baby naar haar schoonouders en later gaat ze op zoek naar haar kinderen. Ze reist zelfs naar Egypte. Dit verhaal is gebaseerd op twee oude documenten.
Stefan Hertmans (1951) is een gerenommeerd Belgisch schrijver van romans, verhalenbundels, gedichten en essays. Groot succes had hij met de roman Oorlog en terpentijn, waar hij de AKO-literatuurprijs mee won. Dat boek berustte op dagboeken van zijn grootvader. Ook bij De bekeerlinge ging hij uit van historische bronnen. Daarnaast bestudeerde hij de geschiedenis van de kruistochten en reisde hij de mogelijke route die de hoofdpersoon had gevolgd na.
Het is 1085. In Rouen woont de blonde Vigdis Adelaïs, dochter van een rijke christelijke familie. De familie heeft als voorouders de Vikingen. Ze wordt verliefd op David Todros, een Joodse student uit Narbonne, waar zijn vader opperrabbijn is. Het is een onmogelijke liefde. Ze gaan samen op de vlucht en gaan naar Narbonne. Vigdis bekeert zich tot het Joodse geloof en het stel trouwt. Ondertussen zijn ridders door Vigdis vader gestuurd op zoek naar haar. Als ze in Narbonne opduiken moeten ze vluchten.
Vigdis die nu Sarah heet, maar door David Hamoutal genoemd wordt, is hoogzwanger. Ze gaan op weg naar een bergdorpje in de Vaucluse, vlak bij de Mont Ventoux. Ze zijn te gast van de bevriende rabbijn Obadiah. Al spoedig wordt een zoontje geboren. Ze krijgen een eigen huis. Hier zien we de opdracht van het boek terug: Voor de vrouw die het huis kuste. Ze is zo blij dat ze inderdaad het huis kust. Een gelukkige tijd breekt aan. Ze krijgen nog twee kinderen.
Het geluk is betrekkelijk kort omdat rond 1100 een menigte kruisvaarders passeert. Het is verschrikkelijk wat die in dit vredige dorpje aanrichten. Als ze ontdekken dat er een Joodse gemeenschap is wordt deze bijna geheel uitgemoord, een ware pogrom. Ook David wordt omgebracht. De twee oudste kinderen worden meegenomen. Hamoutal gaat op pad om haar kinderen terug te vinden. Ze wil naar Jeruzalem, het doel van de kruistocht. Een barre tocht begint. Via Narbonne gaat ze naar Caïro. Uiteindelijk komt ze weer terug in Monieux.
Veel aandacht besteedt de schrijver aan de bekering van Vigdis. Heel uitgebreid worden alle rituele handelingen beschreven: haar reiniging en wederdoop, het huwelijk. Van de Joodse gemeenschap krijgt ze onderweg steeds de nodige zorg, ook in Egypte.
Opvallend is dat het aspect vluchten zo uitgebreid aan de orde komt. Het is wel duidelijk dat zoiets in de Middeleeuwen nog veel moeilijker en gevaarlijker was. De tocht van Hamoutal lijkt wel, als je het vergelijkt met de reizen van de hedendaagse vluchtelingen, op een omgekeerde vlucht. Van Europa naar Afrika, zelfs als bootvluchteling. Naast het bekeren van Hamoutal en de kruistochten is het vluchten één van de thema’s thema in dit boek. Hertmans denkt dat de kruistochten een oorzaak zijn geweest voor de jihad van de islam. Hij laat ook een overeenkomst zien tussen de moslimterreur met de kreet allahu akbar en de terreur van de kruisvaarders die 900 jaar geleden deus lo volt (God wil het) scandeerden.
De manier van vertellen is soms wat ingewikkeld. Er is het verhaal van Hamoutal. Regelmatig wordt dat onderbroken door het verhaal van de schrijver die haar route volgt. Ook de sprongen in de tijd maken het wat moeilijk voor de lezer. De schrijver schakelt gewoon binnen een hoofdstuk. Het verhaal is zeker meeslepend, boeiend en interessant. In de beschrijvingen van landschappen, dorpen en steden wijdt hij nogal uit, maar zijn schrijfkunst is puur literatuur.
Een indrukwekkende roman die je lang bijblijft.