Timur Vermes – Daar is hij weer. Vertaald uit het Duits (Er ist wieder da) door Liesbeth van Nes. ISBN 978-90-854-2627-1, 320 pagina’s, € 12,50. Amsterdam: De Bezige Bij 2014.
Hoe zou het zijn als Hitler nu zou leven? Wat zouden we dan doen? Journalist en auteur Timur Vermes (1967) heeft zich hierin verdiept.
Zomer 2011 Adolf Hitler wordt wakker. In eerste instantie lijkt hij in een vreemd onbekend land terecht te zijn gekomen. Hij ziet dingen die hij kent, zoals de vele Volkswagens, en beseft dat hij in Berlijn is. Als hij aan een groepje spelende kinderen vraagt hoe waar Martin Bormann is, reageren ze op hem als op een willekeurige voorbijganger.
Al snel komt hij erachter dat dit niet het Berlijn is wat hij heeft achtergelaten. Bij een krantenkiosk ziet hij dat hij in 2011 terecht is gekomen. De krantenverkoper neemt hem onder zijn hoede en denkt dat hij een acteur is. Een hele goede, altijd rolvaste acteur. Niet alleen zijn kennis van het Derde Rijk en de Duitse geschiedenis is enorm. De wijze van reageren en messcherpe analyses zorgen dat iedereen die hij tegenkomt zeer onder indruk is van zijn acteertalent.
Dankzij de krantenverkoper komt hij in contact met vertegenwoordigers van Flashlight, een tv-productiebedrijf. Hij mag als gast optreden in een talkshow en dit optreden is zo’n groot succes dat hij al snel een dagelijks talkshow krijgt. En zo kan Hitler wederom zijn boodschap aan een groot publiek kwijt. Tegelijk komt hij er langzaam maar zeker achter hoe de wereld nu in elkaar zit. Een vrouw aan de macht in Duitsland. Veel goedkope Poolse arbeidskrachten en een grote groep Turken. Een vrijwillig verenigd Europa, waarop hij zich afvraagt of hij wellicht geen oorlog had hoeven voeren.
Dit boek is zeer scherp en doordacht geschreven. In dit boek wordt Hitler teruggebracht naar menselijke proporties. We zien hem aan de ene kant worstelen met de uitdagingen van de moderne samenleving zoals de telefoon en e-mail, maar aan de andere kant ook vlijmscherpe analyses en standpunten over vele onderwerpen, waaronder de Joden. Doordat het ook een charismatische man met veel humor is die veel van kinderen houdt, is hij immens populair en wordt hij op televisie goed bekeken.
En dat is dan ook precies hetgeen waar dit boek ons dwingt om over na te denken. Als Hitler nu had geleefd, met dezelfde denkbeelden als 70 jaar geleden, zouden hem weer de gelegenheid geven om de machtigste man in Duitsland en Europa te worden? Een charismatische man met een goed verhaal, die dit verbaal en schriftelijk uitstekend kan verwoorden. Die een groep mensen om hen heen verzamelt die hem helpt en ondersteund. Zouden we dan weer hetzelfde doen?
Een boek om over na te denken.
Het verschijnen van de film ‘Er ist Wieder Da’ is een aanleiding dit al wat oudere boek alsnog te recenseren.