Jacob Bergsma (samenstelling) – Verhaal halen. The Best of Mart Smeets. ISBN 978-90-488-2610-0, 576 pagina’s, € 22,50. Amsterdam: Carrera 2015.
Omvangrijke selectie uit de nog veel omvangrijkere geschriften van Mart Smeets.
De samensteller vindt het geen prestatie The Best of Mart Smeets samen te stellen. ‘Het is een prestatie The Rest of Mart Smeets compleet te krijgen. Dat lukt niemand. Zelfs de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag niet.’
Zijn productie grenst aan het onwaarschijnlijke (zie onder meer https://www.leeskost.nl/?p=4056, https://www.leeskost.nl/?p=2752 en https://www.leeskost.nl/?p=4916). De verklaring voor zijn discipline is eenvoudig, vindt hijzelf. ‘Je kent het gezegde: Wie schrijf die blijft. Dus zeg ik: Wie schreef die bleef. Schrijven is in al die jaren nooit een opgave geweest.’
Samensteller Jacob Bergsma was sportverslaggever voor onder meer Trouw, de Telegraaf, Sport International en Langs de Lijn. Hij is (mede) auteur van een aantal sportboeken en is tegenwoordig werkzaam bij Topsport Amsterdam.
Bergsma: ‘Toen ik vijf was, wilde ik Theo Koomen worden, toen ik 13 was Mart Smeets.’ Hij wilde basketbaljournalist worden en Mart hielp hem. ‘Ik wilde dat die man van de foto op mijn slaapkamer ook van mij hield. Dat deed hij wel, maar hij overdreef niet… Onze paden, die van Smeets en mij, kruisten elkaar bij voortduring. Op ons vakgebied, in vrijwel alles, vonden en vinden wij elkaar.’
Bergsma nam ‘slechts een paar promille’ van de totale productie van Smeets op. Zijn selectie was puur subjectief, stukken die hijzelf met plezier las en die bij hem zoveel jaar na dato nog tot de verbeelding spraken. Hij wilde vóór alles de verteller en chroniqueur Mart Smeets recht doen en beleefde daar zelf veel genoegen aan.
Het omvangrijke boek bestaat uit vijf delen.
Het eerste deel Mart & ontmoetingen stamt uit de tijd dat lange verhalen nog niet taboe waren. Het zijn prachtige en soms ontroerende portretten geworden van onder meer Gerrie Knetemann, Rinus Michels, Arie Selinger, Gerard Bakker, Bettine Vriesekoop, Wim Ruska en Ben Bril. Een aantal van hen is inmiddels overleden, Smeets heeft hen prachtig voor de eeuwigheid vastgelegd. Bij sommige nog levenden, bijvoorbeeld Bakker en Vrieskoop, zou ik als lezer graag een actueel naschrift zeer waarderen. Er is sindsdien nog zo veel gebeurd.
Nog meer portretten staan in deel twee, zoals van Marco van Basten, Jean Nelissen, wederom Gerrie Knetemann, Henk Terlingen en de gebroeders Fränk en Andy Schleck en Jeen van den Berg.
Deel drie gaat vooral over Mart op reportage. Onder meer over zijn Olympische vuurdoop in het door terrorisme geteisterde München, de winterspelen van Salt Lake City en de Elfstedentocht, waarvoor hij zich moest haasten na even een schnabbel in Maastricht. Hilarisch is de passage over de tegen elkaar aanpissende favorieten in een kooi op de ‘Bonke’ voor de start.
Het vierde deel gaat onder andere over doping (Armstrong, Zoetemek) en cocaïnegebruik. Ook lezen we dat Mart bijna ontslagen werd door de NOS nadat hij zich wat onvoorzichtig over zijn bazen had uitgelaten tegen Ischa Meijer.
Deel vijf bevat een aantal persoonlijke stukken over Smeets’ vader, kinderen, basketballen en mijmeringen over leven en dood.
Het is eerder gezegd: Smeets kán schrijven. Toch zijn er velen die hij op de een of andere manier niet kan boeien of die zelfs een aversie tegen hem hebben. Het zijn zo. Ik denk niet dat hij er wakker van ligt. Wie Smeets niet (meer) ziet zitten moet dit boek in de schappen laten staan.
Maar voor de sportliefhebber die Smeets waardeert is dit een boek met over het algemeen lichtelijk onderkoeld geschreven prachtige verhalen, gelardeerd met fraaie anekdotes en soms ontroerende passages.
The best of Mart Smeets. Dit boek maakt het waar.
Dit boek is op woensdag 21 oktober 2015 besproken in het programma Puur Cultuur van MeerRadio. Het geluidsbestand staat hieronder.