Rudi Westendorp – Oud worden zonder het te zijn. Over vitaliteit en veroudering. ISBN 978-90-450-2505-6, 302 pagina’s, € 22,95. Amsterdam: Atlas Contact 2014.
Nuchter en heel feitelijke beschouwing van het ouder worden in deze tijd en in de toekomst.
Professor Rudi Westendorp schreef een zeer veelzijdig en uitvoerig boek over het ouder worden van de mens. Het boek met zijn kleurtjes en de vrolijke, wat frivole professor met zijn eeuwige vlinderdasje maakte mij niet zo vrolijk. Hij schreef het boek vooral als bioloog. Dat de mens een geest heeft en een denkvermogen komt nauwelijks aan bod. Hij ziet de mens als een veredeld zoogdier. Hij verwijst vaak naar dierproeven en past die dan toe op de mens, van hydra’s tot fruitvliegjes.
Waartoe zijn wij op aarde? Daar kun je mooie filosofische antwoorden op vinden. De bioloog Westendorp ziet als voornaamste taak van de mens, de voortplanting, de opvoeding en het doorgeven van de genen. Deze taak is op ons vijftigste jaar voltooid, eigenlijk moeten we dan maar doodgaan. Dat dit niet gebeurt komt door sterke genen, het feit dat we reparaties kunnen laten verrichten en door zo gezond mogelijk te leven. Veel is ook toeval. Het is de toevallig optredende schade aan het lichaam die bepaalt hoe snel we verouderen. Een uniek samenspel van deeloorzaken dat ons toenemend gebrekkig maakt tot de dood erop volgt. Dit is een voorbeeld van een nuchtere conclusie die je als lezer niet vrolijk maakt.
Zijn opmerkingen over seks zijn op het eerste gezicht wat merkwaardig. Met seks bedoelt hij vooral alles wat we doen en wat we investeren als het gaat om de voortplanting, het stichten van een gezin. Hij schetst het volgende dilemma: kiezen tussen investeringen in voortplanting of het onderhoud van het eigen lichaam. Hij heeft het over de kosten van seks. Proeven met vuurvliegjes toonden aan: seksueel zeer actieve mannetjes werden niet oud. Onderzoeken naar ouders van grote gezinnen toonden aan dat de ouders van deze gezinnen niet oud worden. Hier gaat het dan om energie van de zorg en de financiële consequenties van een groot aantal kinderen. Gelukkig merkt hij terloops in een tussenzinnetje ook nog op dat seks op leeftijd een emotionele en relationele waarde heeft en dat het onwaarschijnlijk is vast te stellen of door seks het leven langer of korter duurt.
Westendorps boek bevat heel veel nuttige en ook interessante informatie. Heel verhelderend is zijn hoofdstuk over kanker. Hij geeft precies aan wat de oorzaken zijn, wat er gebeurt in de cellen en wat er tegenwoordige aan gedaan kan worden. Hetzelfde geldt voor zijn bespreking van dementie. Een interessante constatering is dat zeer intelligente mensen niet zo gauw dement worden, omdat ze wel wat herseninhoud kunnen missen.
Westendorp rekent ook af met goeroes en hypes. het gaat dan vooral om voeding: de keuze voor brood, eieren, vetarm, suikerarm, veel of weinig granen, antioxidanten, vrije radicalen en vitaminepillen. Niets op dit gebied is echt bewezen en meestal is er sprake van eenzijdigheid.
Wel onderstreept hij de bekende aanbevelingen van matig eten, matig alcoholgebruik, niet roken en veel bewegen.
Oud worden zonder het te zijn is een interessant maar wat eenzijdig boek. Over de zin van het leven denken sommigen wat breder, bijvoorbeeld christenen. Hun visie is dat mensen op aarde komen met specifieke talenten die ze, als het goed, is inzetten voor de samenleving. Westendorp denkt slechts aan de voortplanting. Ouderen hebben alleen nog enig nut als ze als grootouders een taak vervullen .Westendorp heeft het wat weinig over de mens. Wel bewondert hij ouderen die kunnen leven met beperkingen, ze aanvaarden die en passen zich aan.
Zijn bewering dat de baby van nu misschien wel 135 jaar gaat worden, wordt in deze verhandeling niet zo aannemelijk gemaakt, dan moet de medische wetenschap nog veel nieuwe ‘reparaties’ uitvinden en die moeten ook nog eens betaalbaar zijn.
Uitgebreid en veelzijdig laat Westendorp ouderen en aanstaande ouderen zien wat het proces van ouder worden inhoudt en hoe dat aan het veranderen is.
Een helder geschreven en optimistisch boek.