Anne van der Meiden – Morgen verder. De kunst van het troosten. ISBN 978-90-852-5035-7, 125 pagina’s, € 9,95. Heerenveen: Protestantse Pers 2013.
Alles over troosten en getroost worden.
Februari 2014 was de Maand van de Spiritualiteit. Veel mensen hebben behoefte aan inspiratie en zingeving. De initiatiefnemers van De Maand van de Spiritualiteit willen aansluiten bij deze groeiende behoefte. Zij bevorderen het schrijven van boeken over spiritualiteit door een wedstrijdelement in te voeren. Een jury kiest elk jaar het beste boek over dit onderwerp. Dit boek behoorde bij de tien genomineerde boeken voor de prijs van het beste spirituele boek.
Professor Dr. Anne van de Meiden is theoloog en communicatiewetenschapper. Hij is 84 jaar oud en nog zeer actief. Hij schreef na zijn emeritaat talrijke boeken. Daarnaast preekt hij nog bijna wekelijks en geeft hij heel vaak lezingen. Ook is hij actief in het ouderenpastoraat. Morgen verder schreef hij vanuit zijn praktijk als pastor, maar duidelijk ook vanuit zijn kennis van communicatie. Beide invloeden zijn merkbaar. Het geloof komt zeker ter sprake, maar slechts in enkele hoofdstukken. De communicatie bij het troosten komt veel vaker aan de orde en juist hierover geeft Van der Meiden hele adequate uiteenzettingen.
Voor wie is het boek bedoeld? Het is geen theoretisch betoog vol vaktermen, zeer toegankelijk geschreven en de vele voorbeelden uit de praktijk verhelderen de uitspraken over troosten. Toch is dit werkje met name bedoeld voor wie als vrijwilliger of beroepsmatig te maken heeft met troost en niet voor een breed publiek, al heeft iedereen in z’n familie of vriendenkring er wel eens mee te maken heeft.
In zijn inleiding zegt Van der Meiden dat hij geen logisch opgebouwd betoog wilde schrijven. Hij heeft het begrip ‘troost’ zeer uitvoerig en veelzijdig besproken. Er zijn 31 korte hoofdstukken die elk een ander aspect van troost behandelen. Hij vergelijkt het met een markt waar de verschillende kraampjes zo veel mogelijk soorten troost bieden. Misschien is er een kraampje voor jou en mij bij.
Wat kan ons troosten? De auteur noemt onder andere oude foto’s, geld (bijvoorbeeld een erfenis), vervanging (een nieuw kindje), afleiding, werken, een huisdier, terug naar je geboortegrond, vergetelheid zoeken, humor, berusting, geloof. Hij bespreekt zo’n onderwerp en illustreert dat met een voorbeeld.
Hoe moet je troosten? Als de schrijver dit bespreekt komen de communicatieve vaardigheden aan bod. Hij geeft ook aan dat er geen opleiding is voor trooster. Het moet gaan om een echte ontmoeting, waarbij vooral goed geluisterd wordt. Geen goedkope praatjes aan het ziekbed.
De ander moet ervaren dat je helemaal beschikbaar bent.
Soms kun je mensen niet troosten. Sommigen hebben er geen behoefte aan omdat ze zichzelf kunnen troosten. Er zijn ook ontroostbaren voor wie het leed zo groot is, dat er voor hen geen troost beschikbaar is. Optimisten en mensen die nog niet alle hoop verloren hebben laten zich sneller troosten. Bij pessimisten is dat moeilijker. Van der Meiden heeft nog een praktische tip bij mensen die zich willen afsluiten voor troost. In die situatie moet de trooster het leed sterk overdrijven. Er is dan een kans dat gereageerd wordt met: ‘zo erg is het nu ook weer niet.’
De enkele keren dat de schrijver het geloof ter sprake brengt, is dat nooit dogmatisch of dwingend. Hij noemt het geloof alleen als mogelijkheid en geeft slechts aan dat sommigen troost vinden in het geloof. Dat kan dan rechtstreeks door God die rust, kracht of vertroosting biedt. Er zijn gelovige mensen die dat zo ervaren. Vertroosting van God kan ook doordat Hij mensen op hun weg zet die troost of hulp bieden. Ook vinden gelovigen vaak troost binnen de gemeenschap van een kerk.
Morgen verder bevat 31 hoofdstukjes, dat is wat veel. Het maakt ook dat je niet achter elkaar doorleest, maar dat het boek geschikter is om af en toe eens te pakken en een paar hoofdstukjes te lezen. Een register zou ook handig zijn.
De auteur is een Twentenaar. Hij preekt af en toe in het Twents en heeft de Bijbel daarin vertaald: Biebel in de Twentse sproake. In dit boekje komen nog al eens Twentse dialectwoorden voor, bijvoorbeeld het woord vroggerzeerte voor heimwee. De vraag is of dat Twents echt iets toevoegt.
Dit boekje is geen logisch opgebouwd betoog met een samenvatting of conclusie. Toch ontstaat tijdens het lezen wel een beeld van de goede trooster: liefdevol, respectvol. Onwillekeurig denk ik hierbij aan de gemoedelijke en vriendelijke Anne van der Meiden zelf die vanuit zijn eigen ervaring als pastor vertelt.
Een aanrader voor pastores en andere hulpverleners van mensen die troost nodig hebben in verdrietige situaties.