Paddenstoelen in de Bommelverhalen
Bommel en de natuur uit zijn omgeving.
De natuur speelt een grote rol in de Bommelverhalen, zo zijn er vaak paddenstoelen afgebeeld. Toonderkenner Klaas Driebergen verzamelde vertellingen met afbeeldingen van paddenstoelen en/of waar over paddenstoelen gesproken wordt. De desbetreffende tekeningen en tekstfragmenten zijn in dit boek opgenomen. Driebergen werd bijgestaan door mycoloog Machiel Noordeloos, die stukjes bijdroeg met feiten en weetjes over paddenstoelen en zwammen in het algemeen.
Auteurs
De auteurs zijn beiden Bommelliefhebbers. Klaas Driebergen (1979) publiceerde meer dan tien boeken rondom Marten Toonder en zijn werk. Zijn oom Machiel Noordeloos (1949) is een internationaal bekende paddenstoelendeskundige.
Het boek begint met informatie over Marten Toonder. Deze van oorsprong striptekenaar begon met een strip over Tom Poes. Later kwam daar heer Bommel bij. Zij vormden een onafscheidelijk duo. De strip was aanvankelijk bedoeld voor kinderen, maar ontwikkelden zich geleidelijk tot verhalen voor volwassenen, waarin Toonder de mens en de maatschappij een spiegel voorhoudt. De Bommelverhalen (door de liefhebbers tegenwoordig Bommelsaga genoemd) behoren tot de langstlopende Nederlandse strips. Er verschenen 177 verhalen in 45 jaar tijd. Toonder geldt ook als een taalvernieuwer. Diverse door hem bedachte woorden en uitdrukkingen zijn in de Nederlandse taal beland. Enkele voorbeelden: denkraam, grootgrutter, kommer en kwel, minkukel, zielknijper en een eenvoudige doch voedzame maaltijd.
Heer Bommel bestudeert in ‘De Doffer’ het leven der paddenstoelen. Tijdens een boswandeling loopt hij op te scheppen over zijn kennis van de natuur, maar hij vraagt wel aan Tom Poes om te proberen of een bepaalde paddenstoel eetbaar is. Eet er eens een stukje van jonge vriend! Het lijkt me een onschadelijke boleet toe. Bommels buurman markies De Canteclaer lijkt er wel verstand van te hebben. Hij toont een zeldzame lentezwam die hij heeft geplukt.
In het hoofdstuk Paddenstoelen in het decor treffen we uit verschillende verhalen voorbeelden van tekeningen waarin paddenstoelen voorkomen. We zien de paddenstoelen niet alleen in de striptekeningen, maar foto’s laten ons zien hoe ze er in het echt uitzien. Zo zien we onder andere, inktzwammen, honingzwammen, de geschubde inktzwam, zwavelkoppen en een grote parasolzwam. Toonder maakt een grap door een ANWB-paddenstoel langs de rand van de weg af te beelden.
Heer Bommel en Tom Poes eten soms paddenstoelen. We lezen dat in het verhaal De nozellarven omdat ze zonder eten zitten. Tom Poes plukt ze en maakt ze klaar. Zo eten ze een beknopt maal van lauwe paddenstoelen. Zo’n situatie maken ze nog een keer mee. Dit keer kan Bommel het niet waarderen. ‘Paddenstoelen …’ prevelde heer Bommel walgend. En dan te bedenken dat Joost nu bezig is met het bereiden van een smakelijke maaltijd. Op een kostelijke tekening zien we dat Bommel met grote tegenzin eet.
Paddenstoelen worden nog wel eens geassocieerd met het duistere en de magie. Dat is bijvoorbeeld het geval in het verhaal De geheimzinnige gaper over de apotheek van Hocus Pas. Deze was begroeid met mos en paddenstoelen en zwammen tierden over de grond. In het hoofdstuk Het Kleine volkje gaat het over de dwergen Kwetal en Pee Pastinakel, zij wonen midden tussen de paddenstoelen. Niet alleen in het bos groeien paddenstoelen, zelfs bij Bommelstein. In zijn tuin groeit ineens een heksenkring. De heer Hobbel Hachelbout waarschuwt Bommel voor naderend onheil
Driebergen heeft uitstekend speurwerk verricht. Hij trof talrijke afbeeldingen van paddenstoelen en situaties waarin ze een rol speelden. Zo is een heel boeiend en fraai boek ontstaan, een gouden greep voor de Bommelliefhebber. Het is prachtig uitgegeven met veel authentieke tekeningen uit de verhalen en fraaie illustraties van paddenstoelen. Op de blauwe pagina’s levert Noordellos serieuze informatie over de voorkomende paddenstoelen.
Een uniek Bommelboek.
Klaas Driebergen & Machiel E. Noordeloos – Broddelboleten en trulzwammen. ISBN 978-90-833442-0-1, 160 pagina’s, € 32,99. Uitgeverij Klaas Driebergen, tweede druk 2023.