Herinneringen aan mijn grootvader
Hoe betrouwbaar zijn herinneringen?
Freek is bezig met het ontruimen van het huis van zijn grootvader. In een naburige lunchroom schrijft hij in een notitieboekje herinneringen op die hij heeft aan zijn opa en het huis waarin hij woonde. Hij spant zich in om zo veel mogelijk herinneringen te noteren. Ook probeert hij zo nauwkeurig mogelijk het verleden met zijn geliefde opa te reconstrueren, want hij realiseert zich dat zijn herinneringen niet compleet zijn en ook vaak vervormd.
Als hulpmiddel om herinneringen op te roepen denkt hij aan de gang voor de kamer van zijn opa. Daar hij sliep daar op de vloer. Van die gang herinnert hij zich vele details: de vloerbedekking, de plinten, de drempel, de lamp maar vooral de schoenen van zijn opa. Ze staan afgebeeld op de omslag van het boek, want het is de belangrijkste herinnering aan zijn grootvader.
Auteur
Hans Muiderman (1946) is schrijver van romans en (reis)verhalen. In 2013 werd zijn debuutroman Souvenir Utopia gepresenteerd. Daarna verschenen Ik ben hier geboren en Hank & Heinrich. Muiderman is een herinneringen-onderzoeker. In al zijn verhalen onderzoekt hij hoe herinneringen werken, hoe vals en vervormd ze zijn. Dat doet hij ook in zijn reisverhalen Als al het andere voorbij is en HANZE! daar waar de reis naar toe gaat.
De lunchroom is een novelle met het verhaal van grootvader, maar daarnaast is het ook een soort essay waarin heel expliciet naast de ‘plot’ wordt ingegaan op de werking van het brein ten aanzien van het geheugen. Hoe werkt het geheugen? De schrijver zegt daar onder andere het volgende over: Ik was ervan overtuigd, zo rond mijn tiende jaar denk ik, dat alles wat ik zag ook werkelijk een plek kreeg in mijn hoofd. Dat het daar vervormd werd, in elkaar gedrukt en dat mijn gedachten als een springveer dit alles terug konden brengen tot werkelijkheid. Deze bespiegelingen in een novelle zullen zeker niet door iedere lezer op prijs gesteld worden, want de meesten willen een boek met een boeiende plot.
Een goede vondst is de rol van de lunchroom. Ieder hoofdstuk begint met het nummer van de tafel waaraan Freek die keer gaat eten. Steeds een ander nummer, maar niet in chronologische volgorde. Dat geeft aan dat zijn herinneringen zich ook niet houden aan de chronologie.
Het boek begint bij tafel 68 en eindigt daar ook mee. Dat heeft een bedoeling. De numerologie moet daar een uitkomst bieden. Terwijl het boek veel herinneringen bevat, is de lunchroom de concrete werkelijkheid. Freek, in gedachten verzonken, wordt weer met zijn voeten op de grond gezet als de eigenaresse hem een broodje kaas met een cappuccino voorzet. Dan is hij terug in de werkelijkheid en kijkt hij naar de andere gasten, bijvoorbeeld naar de vader en de zoon die komen voor een tompoes en een broodje ossenworst. De zoon zegt dan altijd: ‘Dat is een heel goed broodje’.
Het boeiendste gedeelte is ongetwijfeld het tweede deel dat de titel ‘De ladder’ draagt. Freek schept moed en haakt de ladder af en zet hem tegen de muur. Zo ontdekt hij een zolderkamer met verrassende dingen, bijvoorbeeld een poppenhuis dat grootvaders huis in het klein voorstelde. Er zijn ook stroken papier waarop opa zijn herinneringen aan Freek had opgeschreven. Zo werden bij Freek de lacunes in zijn geheugen ingevuld en uitgebreid.
De lunchroom is een geslaagde novelle, geschreven in een superieure stijl. Een literair juweeltje.
Hans Muiderman – De lunchroom. ISBN 978-94-9321-441-5, 119 pagina’s., € 16,50. Haarlem: Uitgeverij In de Knipscheer 2021.