De mooiste verhalen van Jules Deelder
Een bloemlezing van verhalen die dateren van 1984 tot 2019.
J.A. (Jules) Deelder 1944-2019 was dichter, schrijver, performer, nachtburgemeester van Rotterdam en fervent supporter van de voetbalclub Sparta. Hij werd als dichter ontdekt door Simon Vinkenoog. Van Deelder verschenen vele dichtbundels. Later begon hij ook verhalen te schrijven. Over de Rotterdamse bokser Bep van Klaveren schreef hij een biografie: The Dutch Windmill. Hij was zeer deskundig wat betreft jazzmuziek. Zelf drumde hij regelmatig in een band. Nog geen maand na zijn 75e verjaardag, die hij ’tot zijn eigen verbazing’ meemaakte, overleed hij.
Ter gelegenheid van die verjaardag werd een bloemlezing samengesteld uit zijn eerder verschenen verhalenbundels: Schöne Welt (1982), Modern Passé (1984), Drukke dagen (1988), De T van Vondel (1990), JAZZ (1992), Geheid Deelder (1994), Holgelach 1997. Plaatselijke verdoving schreef de auteur speciaal voor dit boek. De verhalen gaan over zijn jeugd, de Tweede Wereldoorlog, heel veel over jazz , maar ook over het mekka van de popcultuur en van de drank en drugs. De titel Hardgin slaat op de naam van zijn eigen merk gin.
Deelder blijkt naast zijn poëzie ook in proza een taalkunstenaar. Hij is in staat tot plechtig taalgebruik met prachtige volzinnen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit Plaatselijke verdoving. Het is een geestig, soms ook heel melig verhaal. Een mooie combinatie van een plechtige toon met een dwaze inhoud. De Hardgin, volgens Deelders recept vervaardigd, wordt hier als pijnstiller aanbevolen. In het verhaal De ziekte van Hedel laat de schrijver een heel andere kant zien: het is geschreven in plat Rotterdams. Een voorbeeld zien we in de scheldkanonnade over Amsterdam. Je zal der maar wone an zo’n stinkgracht, waar de hele dag van die platboomde schuite vol Moffe en Amerikane voorbij komme drijve die je je vrete uit je bek zitte te kijke.
Deelder was een regelmatig gebruiker van drank en drugs. Hij is daar heel open over. Over een ontmoeting met een beroemde jazzgitarist zegt hij: En stoned dat we werden! Zo stoned als twee apen. Elk. We verkeerden in hoger sferen. Eeuwen vergleden. In twee verhalen wordt verslag gedaan van controles bij de grens. In Schöne Welt wordt hij heel grondig gecontroleerd en worden twee zakjes speed gevonden. Hij krijgt een hoge boete en wordt teruggestuurd. Meer geluk heeft hij bij de Amerikaanse douane. Met Bep van Klaaveren gaat hij naar een bokswedstrijd in San Diego van Rudy Koopmans. Als de douane het boek The Dutch Windmill tegenkomt en er achter komt dat Deelder de auteur is laat men hem direct door en worden zijn zakjes speed niet opgemerkt.
Het onderwerp dat in deze verhalen het meest aan bod komt is de jazz. Al heel jong komt Jules hiermee in aanraking. Het verhaal Moderne tijden herleven is er geheel aan gewijd. Hij had geen geld om platen te kopen. Tijdens zijn tijd op de HBS liftte hij met vrienden naar andere steden waar ze de lokale platenhandel ontdeden van ieder jazz-eptje dat men in voorraad had. Stapels platen onder de trui en dan rustig naar buiten. Daar pleurden ze de handel in een grote tas die werd gedragen door degene die niet mee durfde te jatten. Ze pakten zo veel mogelijk zaken in zo min mogelijk tijd. Deelder werd op het gebied van jazzplaten een ware deskundige. Daarnaast doet hij verscheidene keren verslag van de jazzconcerten die hij bezocht. In de Kurzaal, het Congresgebouw in Den Haag en het Concertgebouw in Amsterdam. Alle grote jazzartiesten heeft hij wel gehoord. Later werd hij zelf actief als drummer in bandjes.
De meeste verhalen zijn erg geestig. Vredestijd is een goed voorbeeld. Het vertelt over wijlen John Lennon, samen met zijn pasverworven echtgenote van Japanse makelij die een week in het Hilton van Amsterdam zouden verblijven. Het komisch duo Lennon wilde door in de riante bruidssuite een weeklang op hun nest te liggen de vrede bevorderen. Er is veel belangstelling, Deelder werd door zijn platenmaatschappij uitgenodigd, maar is niet van plan uren in de rij te gaan staan om iemand in z’n nest te zien liggen, als was dat de wedergekeerde J. van Nazareth Zelve geweest. Jules gaat niet.
Deze bundel verhalen, samengesteld in overleg met Deelder zelf, geeft een goed beeld van deze unieke persoon en de wereld waarin hij zich bewoog. Het boek was bedoeld als eerbetoon voor zijn verjaardag, maar door zijn recente dood kan het eraan meewerken dat Jules Deelder nog lang in onze herinnering blijft.
Unieke verhalen over een luisterrijk artiest.
J.A. Deelder – Hardgin. ISBN 978-94-031-7420-4, 250 pagina’s, € 21,99. Amsterdam: De Bezige Bij 2019.