Tomas Ross – De onderkoning van Indië. ISBN 978-90-234-2887-9, 368 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Uitgeverij Cargo 2017.
Spanningen tussen Nederland en de Republiek Indonesia in 1947.
Tomas Ross probeert met deze roman weer ‘een gat in de geschiedenis’ op te vullen. In 1947 heerste in Nederlands Indië een grote chaos door gebrek aan een centraal gezag. Het was de periode van de drie C’s: Corruptie, Chantage en Connecties. Dan was er ook nog de schat van Nakamura. Een grote hoeveelheid goud, zilver, juwelen en sieraden die in beslag genomen waren. Henri Meertens, hoofdpersoon in deze roman, is met een deel van de sieraden op weg naar Nederland. Hij maakt deel uit van een groep communisten die met een huurlingenleger een communistisch regime wil vestigen in Indië. Daarnaast speelt nog de kwestie van Prins Bernhard die met steun van Amerikanen als ‘onderkoning’ de macht zou krijgen in Indië.
Tomas Ross (1944) is al meer dan dertig jaar thrillerschrijver in Nederland. Zijn specialisatie is faction. Hij gebruikt zo veel mogelijk feiten en vult die aan met fictie. Hij won al driemaal de Gouden Strop en werkte als scenarioschrijver mee aan veel films en series. Hoofdpersoon Arnie Springer en enkele andere personages komen ook al voor in Van de doden niets dan goeds, maar dit is een volledig zelfstandig boek.
Hoofdstuk één speelt zich af in Indië. Ronnie Gunawan is getuige van een geheime bespreking. Hij fotografeert met zijn Leica de aanwezigen vanuit de kruin van een kamferboom. Onder de aanwezigen is ook Si Poetih, bijgenaamd de Witte, zijn echte naam is Henri Meertens. In het spannende hoofdstuk twee volgen we Meertens op weg naar Nederland. In Frankrijk wordt hij beroofd, maar hij blijft in bezit van de kostbare sieraden die in zijn riem zijn verstopt. Met een gestolen Traction 7 Roadstar rijdt hij naar Nederland. In Den Haag wordt hij direct gevolgd door politie. Hij moet de Traction achterlaten. Het gelukt hem zijn vrienden te bereiken en onderdak te krijgen. Zijn vriendin Rosa was naar Amsterdam gevlucht omdat Ronnie Gunawan haar had herkend, ook hij was naar Nederland gereisd.
Het boek heeft twee verhaallijnen. het verhaal van Meertens met zijn groepje communisten die wapens willen kopen en het verhaal rondom Arnie Springer. Vroeger was hij inlichtingenofficier, nu is hij jazzmusicus. Hij had vaak samengespeeld met Ronnie Gunawan die een beroemd trompettist was. Er wordt een beroep op hem gedaan om Meertens op te sporen. In de hoofdstukken wordt afwisselend verteld vanuit het perspectief van Springer of Meertens. De roman bestaat hoofdzakelijk uit achtervolgingen van deze personen en hun trawanten.
Behalve door spanning blinkt de roman ook uit met betrekking tot de sfeertekening. In Den Haag en Scheveningen verkeren we veel in kringen van mensen afkomstig uit Nederlands Indië. Het gebruik van Maleise woorden en het beschrijven van Indische gerechten bevorderen de Indische sfeer. Ook het Amsterdam van 1947 met het toenmalige nachtleven wordt goed beschreven. Daarbij wordt veel aandacht geschonken aan de jazzmuziek.
Wat de roman af en toe wat ingewikkeld en traag maakt is het grote aantal personages. De schrijver helpt een beetje door een opsomming van de ‘dramatis personae’. Het gaat om 18 fitieve personen en 16 bestaande personen zoals Prins Bernhard, Willem Drees sr., Louis Beel, Jan Willem Duyff (verzetsheld, vriend van prins Bernhard, beschuldigd van wapenhandel en van de ‘putsch’ tegen Soekarno), Erik Hazelhoff Roelzema, François van ’t Sant en Tony Mast (crimininele eigenaar van nachtclub Il Cavallo in Amsterdam). De vele dames rondom de hoofdpersonen geven soms verwarring.
De roman bevat veel interessante informatie over de toestand in Indië en Nederland in 1947. Het gaat om een betrekkelijk onbekende periode. Het einde met de rol van Prins Bernhard is spannend en verrassend. Omdat in de roman zoveel bestaande personen voorkomen, bestaat het gevaar het gebeurde voor waarheid aan te zien.
Spannende en interessante roman over een tamelijk onbekende periode in de vaderlandse geschiedenis.
Aan dit boek is op 22 februari 2017 tevens aandacht besteed in het programma Puur Cultuur van MeerRadio. Het geluidsbestand kunt u hieronder aanklikken.