Margriet Brandsma – Was wir noch zu sagen hätten. Gesprekken met Duitsland-correspondenten. ISBN 978-90-5429-407-8, 128 pagina’s, € 12,50, Schoorl: Uitgeverij Conserve 2016.
Ervaringen van zeven Nederlandse Duitsland-correspondenten vanaf 1978.
Dit boekje verscheen in het kader van de boekenweek 2016 die Duitsland als thema meekreeg.
Margriet Brandsma (1957), zelf correspondent in Duitsland van 2002 tot 2011, sprak met zes Nederlandse journalisten over de tijd dat ze als correspondent in Duitsland waren gestationeerd en slot het boekje af me haar eigen ervaringen.
De latere staatssecretaris van Buitenlandse zaken Ben Knapen (1951) was vanaf 1978 vijf jaar correspondent voor NRC Handelsblad en de NOS in Bonn, de toenmalige hoofdstad van de Bondsrepubliek in het gedeelde Duitsland. Het was een tijd dat er in Nederland nogal wat vooroordelen over Duitsland waren. Hij erkende ze niet en dat heeft hij ook opgeschreven. Knapen vond de Beier Franz Joseph Strauss (het maakte hem niet uit wie er kanselier was onder hem) een boeiende politicus. Voor bondskanselier Helmut Schmidt had hij een grote bewondering: ‘Schmidt combineerde een democratische politiek met een groot verantwoordelijkheidsgevoel’. ‘Zijn’ laatste bondskanselier Helmut Kohl vond hij provinciaals. ‘Maar hij had een feilloos instinct voor was er leefde onder de bevolking… Maar hij zou er weinig aan gehad hebben als niet de Duitse eenheid was gekomen. Toen heeft hij dat instinct ten volle kunnen benutten. Kohl heeft het geluk van de geschiedenis gehad.’
Rob Meines (1945) was van 1983 tot 1990 correspondent voor NRC Handelsblad en de NOS in Bonn. Hij weerhield bondspresident Von Weizsäcker ervan om in 1985 in het openbaar om de vrijlating van de Twee van Breda te vragen, wat een gigantische rel tussen Duitsland en Nederland zou hebben veroorzaakt. Helmut Kohl was voor hem ‘de typische vertegenwoordiger van de provincie…Een politicus die in Nederland niet zou passen, omdat hij geen moeite deed zijn machtsstreven te verbloemen. Net zoals Knapen reisde Meines veel in de toenmalige Deutsche Demokratische Republik (DDR).
Willem Beusekamp (1949) was van 1990 tot eind 1998 correspondent voor de Volkskrant in Bonn. Hij was, en is nog steeds een groot bewonderaar van Helmut Kohl. Hij was dermate goed ingeburgerd in duitsland dat hij werd gekozen tot stellvertretender Klassepflerschaftsvorsitzender, plaatsvervangend voorzitter van de ouderrad op de school van zijn dochter. Ook hij reide veel naar de DDR en maakte daar onder meer een verhaal over spionage binnen het huwelijk, ‘voor mij het ultieme verraad’. Kohls opvolger Gerhard Schröder vond hij een enorme vervelende kerel: ‘Hij zat altijd in de kroeg in Bonn, met zo’n leren jasje praatjes te verkopen’.
Philippe Remarque (1966) was van 1999 tot 2005 correspondent van de Volkskrant (waarvan hij later hoofdredacteur werd). Hij maakte de verhuizing van de regering van Bonn naar Berlijn mee. Hij vond Schröder ‘een gluiperd en een opportunist. Een politicus met weinig anker, maar wel met talenten’. Hij bewondert Angela Merkel: ‘Haar charisma, anti-charisma zo je wilt, is enorm in haar voordeel nu Duitsland informeel leider is van Europa’. Remarque is een echte fan van Duitsland geworden. Hij werd later correspondent in Washington: ‘Met Amerika heb ik veel minder verwantschap gevoeld’.
Wouter Meijer (1968) was van 2008 tot 2014 correspondent voor de NOS in Duitsland. Hij vroeg zich af hoe het mogelijk is dat in zo’n perfect land toch zoveel mis gaat. ‘Dat een luchthaven bij Berlijn maar niet afgebouwd wordt, het stadsarchief van Keulen in de grond zakt, een Love Parade in Duisburg eindigt in een drama? En hoe komt het toch dat ook progressieve Duitsers zo conservatief zijn? Als je eenmaal punker, hardrocker of vegetariër bent, dan blijf je dat in Duitsland je hele leven. Wij Nederlanders trekken zo’n identiteit aan en uit, Jagen in een gekke bui een piercing door onze neus en hebben daar een tijdje later spijt van. Maar Duitsers hebben het idee dat ze het echt zijn en dat het bij hun karakter hoort. Dat is een vorm van conservatisme die ook duidelijk maakt dat je jezelf extreem serieus neemt. Daar zijn Duitsers heel goed in.’
Jeroen Akkermans (1963) is sinds 2001 correspondent Midden- en Oost-Europa voor RTL Nieuws in Berlijn. Hij is een groot bewonderaar van Angela Merkel en vindt dat de Duitsers goed om kunnen gaan met een crisis, zoals met de zware overstromingen in Saksen en Saksen-Anhalt in 2002. Hij vindt de Duitsers weliswaar humorloos, maar ook aardig en toegankelijk.
Brandsma sluit af met hoofdstukjes over de ontwikkeling van de werkloosheid en de ontvolking van het platteland, het Holocaust-Mahnmal (monument) in Berlijn en het Wereldkampioenschap voetbal van 2006, toen Duitsland de wereld en ontspannen en positief nationalisme toonde.
Een geweldig leuk en informatief boekje dat ons veel bijleert over onze oosterburen.