Bruno de Cordier – Kazachstan. ISBN 978-94-6022-060-9, 128 pagina’s, € 14,50. Amsterdam: KIT Publishers, Den Haag: Oxfam Novib & Brussel: 11.11.11 uitgeverij, 2009.
Weet u waar Kazachstan ligt? Ingeklemd tussen Rusland, China en de eveneens vrij onbekende islamitische staten Oezbekistan en Turkmenistan en aan de Kaspische Zee. Qua omvang is het steppenland het negende ter wereld. Kazachstan was lang een bufferstaat aan de Russische grens en werd tussen 1822 en 1848 bij het tsarenrijk gevoegd. Het maakte vervolgens deel uit van de Sovjet-Unie en kreeg de onafhankelijkheid in de schoot geworpen toen deze in 1991 werd ontbonden. Daarmee werd de Kazachse sovjetelite feitelijk gepromoveerd van provinciale leiders tot de top van een onafhankelijke staat. Ze werden daarmee verlost van het toeziend oog van het Kremlin en verkregen een internationale positie en de controle over olie en andere grondstoffen. Kazachstan is met 16,5 miljoen inwoners één van de dunstbevolkte landen ter wereld. Er wonen meer dan honderd volkeren. De mongoloïde Kazachen zijn met 58% de grootste bevolkingsgroep, gevolgd door de Russen, waaronder de beroemde Kozakken, met 26%. Op afstand volgens dan de Oekraïners met 3% en een aantal overige volkeren. Ook er nog een aantal afstammelingen (1%) van de zogenaamde Rußlanddeutsche, Duitse immigranten in Rusland uit de 18de en 19de eeuw, die in 1941 door Stalin naar Kazachstan werden gedeporteerd. De meeste Kazachen behoren tot de soennitische islam. De Russen en Oekraïners zijn voornamelijk Russisch-orthodox, de Duitsers protestant of rooms-katholiek. In de jaren na de onafhankelijkheid hebben honderdduizenden Kazachstan verlaten, maar recentelijk is het ook een immigratieland voor etnische Kazachen uit de buurlanden (er wonen zo’n vier à vijf miljoen etnische Kazachen buiten Kazachstan) en voor gastarbeiders uit voornamelijk Oezbekistan, Kirgizië, Tadzjikistan en Azerbeidzjan die op de bouwplaatsen van de hoofdstad Almaty, een kosmopolitische boomtown, in de landbouw of in de olie-industrie komen werken. Ook zijn er nogal veel Chinezen actief als handelaars en ondernemers. Er zijn nogal wat onderhuidse spanningen tussen de verschillende bevolkingsgroepen, maar de echte breuklijn is meer sociaal: tussen wie profiteren van het regime en de olieboom en wie dat niet doen.
Dit en nog veel meer, zoals praktische reisinformatie staat in dit goed leesbare, informatieve en mooi uitgevoerd boekje in de landenreeks van het KIT. Het nodigt uit eens een kijkje in Kazachstan te gaan nemen en u leest er wanneer u dat het beste kan doen, namelijk niet in de maanden dat het er bloedheet of bar koud is.
Dit boek is eveneens uitgebreid besproken in de boekenrubriek van het programma PuurCultuur van MeerRadio (7 april 2010).