Annemieke Houben – Vieze liedjes uit de 17e en 18e eeuw. ISBN 978-94-6004, 169-3, 245 pagina’s, € 19,95. Nijmegen: Vantilt 2014.
Teksten van 95 erotisch getinte liedjes uit het vaderlands verleden.
De titel is dit boek is enigszins misleidend, want er is niks mis met seks. En in dit boek wordt op veelal vrolijke manier verteld over onder meer het beoefenen van de ‘oudste sport ter wereld’, over het verleiden van kuise maagden, over het ‘te lang’ maagd blijven van beide geslachten, over lelijke vrouwen en oude mannen, over bruiloftsfeesten en de huwelijksnacht, over impotentie, het bedriegen van de partner, over het gebruik van klysma’s tegen allerhande ziektes (en soms met een andere klisteerspuit), over een wedstrijd ver pissen tussen drie meisjes en hoe een voyeur zich daarmee bemoeit, over seks met nonnetjes, begijntjes en kwezeltjes, over ‘zwartinnen’, hoeren en bordelen, hoe een meisje tevreden werd gesteld door de schoorsteenvegers, de erotische activiteiten van vissers, jagers en vogelaars, meiden en knechten en de prima verdiensten van hoeren in Utrecht tijdens de vredesonderhandelingen van 1712-1714.
In deze destijds populaire liedjes worden er verschillende fraaie namen toegedicht aan de penis, zoals katerstaart, muis, naald, flesje zonder schroefje, roodogig vlees, vink, haan, degen, rapier, fluit en instrument. Voor de vagina gebruikte men onder meer de termen muizenval, spleetje, kiekeboe, schuit, kooitje, bruidjes magazijn, gat, het verborgen van een vrouw en koker. Ook voor seks gebruikten onze voorouders tal van omschrijvingen, zoals muizen vangen, naaikunst, bontwerken, vegen, exerceren, karnen met alle zinnen, varen Venus’ bosje in, pompen, boren en stoten. En dit is slechts een kleine selectie van wat u in dit boek tegenkomt.
Het boek eindigt in mineur als de ellende van geslachtsziekten, veelal het gevolg van hoerenlopen, wordt bezongen. Sommige liedjes zijn ronduit huiveringwekkend.
Van veel van deze teksten is de originele melodie teruggevonden. De meeste auteurs zijn anoniem, maar het waren vaak mannen onder de 35, hoewel er ook een tekst van ‘vader’ Jacob Cats bij zit.
Het boek is samengesteld door de neerlandica Annemieke Houben (1981). Het was haar ‘afscheidscadeautje’ voor haar oud-collega’s van het Meertens Instituut dat zich bezighoudt met de bestudering en documentatie van Nederlandse taal en cultuur. Zij werkte daar aan de Nederlandse liederenbank en vond het jammer als deze ‘leuke liedjes’ alleen maar in de archieven zouden blijven liggen. Ze herspelde de teksten, voorzag ze van een toegankelijke uitleg waarbij ze geen blad voor de mond nam en verluchtigde ze met fantastisch mooie en zeer toepasselijke afbeeldingen. Verder zorgde ze voor een interessante inleiding en bedankte ze haar ouders met: ‘Lieve pap en mam, dit boek is voor jullie. Dat komt er nou van.’
Een niet alleen wellustig tijdsbeeld.
Dit boek is tevens op woensdag 8 oktober 2014 besproken in het programma Puur Cultuur op MeerRadio. Het geluidsbestand staat hieronder.