Dochter op ontdekkingsreis
Persoonlijk verhaal van vaders leven.
Journalist en programmamaker Djoeke Veeninga verliest al op dertienjarige leeftijd haar geliefde vader en oudere broer Duco. Ze groeit op met haar moeder en haar oudere zus. Ze mist haar vader, en realiseert zich als ze ouder wordt hoe weinig ze eigenlijk weet van Johan Veeninga. Hij heeft een bewogen leven achter de rug. Ze wil er meer van weten, tenslotte treedt ze als volwassene met haar werk ook enigszins in zijn voetsporen. Maar die wens-tot-weten voert ze pas veel later uit. En dan, al speurend en spittend in archieven en brieven en sprekend met de mensen die haar vader bij leven hebben meegemaakt, komt er een man tevoorschijn aan wie niet alleen zíj als kind, maar heel veel andere mensen mooie en bijzondere herinneringen hebben. Een man die, afkomstig uit een arbeidersbuurt, zich opwerkte en studeerde en van niets iets werd tot een ellendig auto-ongeluk een eind maakte aan een leven waarin hij nog veel voor de Nederlandse literatuur had kunnen betekenen. Het was hem niet vergund. Nu schrijft zijn dochter zijn biografie.
Johan Veeninga wordt geboren in 1915. Hij wordt onderwijzer, voorzitter van een jeugdbeweging, komt als principieel dienstweigeraar terecht in de Rijkswerkinrichting – een soort gevangenis – in Veenhuizen en wordt daaruit pas ontslagen als de oorlog al een jaar duurt. In de brieven die Djoeke in handen krijgt schrijft hij zijn ouders hoe vreemd die ‘bevrijding’ zal zijn. Hij zal een vreemde wereld binnengaan, want hij heeft – mei 1941 – nog nooit een Duitse soldaat, een NSB’er in uniform of een distributiebon gezien. De pacifist Veeninga komt al gauw in het verzetswerk terecht en hij, die zo tegen wapens is, krijgt daarbij zelfs de opdracht een Duitser te doden. Djoeke speurt naar details over die actie, maar vindt niet meer dan een bericht over een aanslag waarbij wel geschoten is, maar de betreffende Duitser niet overleed.
Veeninga maakt kennis met de verpleegster Joke. In het boek staan diverse liefdesbrieven van ‘Joop’, zoals Johan genoemd wordt, naar Joke. De twee trouwen, zoon Duco wordt geboren, daarna dochter Mette. En dan ontdekt Djoeke een brief met een verslag van een reis die vader maakt voor een reportage voor de ANWB en constateert bij de datering: hé, toen was ik net geboren! Het is 1953. Djoeke ziet zichzelf via een brief verschijnen in het leven van haar beide ouders. Bijzonder moment.
Auteur
Djoeke Veeninga (1953) is journalist en programmamaker voor radio en televisie. Na haar start bij het VARA radioprogramma Hoor haar begon ze bij de VPRO met Radio Embargo. Tussen 1984 en 1993 bouwde zij bekendheid op als buitenlandredacteur van Het Gebouw. Ze debuteerde als schrijfster in 1978 (met Jan Jongepier) met We worden altijd voor de gek gehouden. Daarop volgde in 1983 Typisch vrouwenwerk. In 1991 verscheen Het geluk van de mier, waarin ze verhaalt over haar verblijf in Indonesië.
Ze verzorgde verschillende marathoninterviews, de bekende VPRO-interviews waarin drie uur lang met gasten werd gesproken en gefilosofeerd over hun kijk op het leven. Haar gasten waren onder meer Gerard Spong, Sonja Barend, Paul de Leeuw, Ayaan Hirsi Ali en Maarten van Rossem.
Zij kreeg veel lof voor haar documentaire (2004) over het ziekteproces van haar moeder en haar rol daarin als dochter: Wat doen wij met onze ouders.
Het privédomein van mijn vader is een dubbele titel. Haar vader was in zijn laatste jaren adjunct-directeur van uitgeverij de Arbeiderspers. In 1966 stond hij daar aan de wieg van de literaire serie Privé-domein, (het was een sensatie apart dat de lezer bij een nieuw boek zelf de pagina’s moest opensnijden, symbolisch voor het feit dat hij privéterrein betrad).
Djoeke Veeninga betreedt als dochter ook het privédomein van haar vader. Ze duikt in intieme details door niet alleen over zijn werk te schrijven, maar ook over zijn liefdesleven. Het moet ook voor haar een mooie sensatie zijn geweest het nest te zien ontstaan waaruit zij zelf geboren is.
Een mooi geschreven, warm én boeiend boek. Knap als je zó kunt schrijven: als betrokken dochter en geïnteresseerd toeschouwer tegelijk. Buitengewoon!
Djoeke Veeninga – Het privédomein van mijn vader. ISBN 978-94-9224-187-0. 246 pagina’s, € 24,99. Utrecht: Uitgeverij Magonia 2025.