Een levensgeschiedenis
Van Nederlands Indië naar Schiermonnikoog.
Deze roman bevat de bewogen levensgeschiedenis van Jaap Hiemstra. Het begint met enkele gebeurtenissen die zich afspeelden tijdens zijn jeugd in Friesland. Eigenlijk wilde hij boer worden, maar er was geen werk. Op aanraden van zijn vader meldde hij zich aan als vrijwilliger van de Koloniale Reserve. Het was een zware opleiding die toegang verschafte tot het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger. De opleiding kende veel afvallers. Het gelukte Jaap om toegelaten te worden tot het KNIL. In 1939 vertrok hij naar Indië. Na een bootreis van vier weken bereikten ze Tandjoeng Priok. Over het verblijf in Indië wordt weinig verteld, behalve enkele gruwelijke belevenissen.
Auteur
Tjeerd Schuhmacher (1954) begon na zijn werkzame leven met schrijven. Hij nam les op de Schrijversvakschool. Voor de Leeuwarder Krant schreef hij korte verhalen. In 2021 verscheen de historische roman Twee kampen en in 2023 de novelle Chris.
Na het hoofdstuk over de heenreis volgt direct het verhaal van de terugreis. Hij is getrouwd met Roos, een beeldschone Javaanse. Ze hebben een baby. Nadat ze enige tijd in Friesland bij Mim en Hait, de ouders van Jaap hebben gewoond vertrekken ze naar Schiermonnikoog waar Jaap een baan krijgt als vuurtorenwachter. Voor Jaap is het een ideale baan, voor Roos is Schiermonnikoog een verschrikking. Ze kan niet wennen aan het klimaat en het eenzame leven op het eiland. Ze verveelt zich stierlijk. Met de plaatselijke bevolking heeft ze nauwelijks contact. Wel krijgt ze soms bezoek van mannen die zich zeer aangetrokken voelen tot deze mooie exotische vrouw. Tegenover Jaap is Roos brutaal en keihard. Er zijn voortdurend ruzies. Hun dochtertje Hillie lijdt daar erg onder. Roos eist van Jaap dat ze naar Amsterdam gaan.
In enkele hoofdstukken die haar naam dragen vertelt Hillie, later Hilda, haar eigen verhaal. Hillie is een lief meisje dat zich op Schiermonnikoog uitstekend vermaakt. Ze heeft met beide ouders een goede verstandhouding. Ook in Amsterdam weet ze zich aan te passen. Haar moeder is soms lief, maar vaak ook onverschillig. Hillie moet zich als vreemdelinge regelmatig melden bij de politie in Den Haag. Haar moeder stuurt de nog jonge Hillie alleen naar Den Haag. Gelukkig ontmoet ze in de trein een hulpvaardige vrouw. Later woont haar moeder in Arnhem. Als Hillie naar Arnhem reist moet ze bij het station vier uur wachten tot ze eindelijk afgehaald wordt. Moeder Roos was haar vergeten. Als Hillie getrouwd is neemt ze haar bejaarde, doodzieke moeder in huis en verzorgt ze haar.
Jaap is een beklagenswaardige figuur. Zijn huwelijk is een grote mislukking. In Indië heeft hij een moeilijke tijd doorgemaakt, eerst als soldaat en later als krijgsgevangene. Hij verbleef in verscheidene Jappenkampen en moest zware dwangarbeid verrichten. Na vier jaar kwam hij vrij en ging met Roos naar Nederland. Jaap is gelukkig met zijn werk, maar zijn vrouw eist een verhuizing naar Amsterdam. Het is ongelofelijk dat hij zijn voortdurend vijandige vrouw trouw blijft. In Amsterdam, waar ze vele mannen ontvangt, volgt er uiteindelijk toch een scheiding. Eenmaal terug in Friesland breken weer mooiere tijden aan. Hij lijdt echter wel aan trauma’s die voortkomen uit zijn Indische tijd.
Een indrukwekkend levensverhaal.
Tjeerd Schuhmacher – De vuurtorenwachter en zijn dochter. ISBN 978-94-6365-685-6, 282 pagina’s, € 22,50. Leeuwarden: Uitgeverij Elikser 2024.