De Joden in Ballingschap
Voor het laatst maakt Guus Kuijer een keuze uit de Bijbelboeken van het Oude Testament. Alle verhalen gaan over de Joden in ballingschap. Geraadpleegd zijn de boeken Daniël, Ester en de apocriefe boeken Judit en Daniël Grieks.
Judit
Het verhaal van Saar is in de Bijbel heel kort. Het wordt verteld door de slavin van Judit. De stad Betulia is belegerd door de Assyriërs onder leiding van generaal Holofernes. Judit en haar slavin lopen zogenaamd over en willen de generaal verleiden. Door de listen van deze moedige vrouwen gelukt het de stad te ontzetten.
Daniël
In Het verhaal van niemand is een onbekende persoon aan het woord. De ik-persoon is een Jood in ballingschap die met zijn Babylonische vrouw Aruru in de stad Babel woont. Hij ontwikkelt zich tot een beroemd verhalenverteller. Het vaakst vertelt hij over Daniël en koning Nebukadnessar. Aan de orde komen de verhalen waarin Daniël de dromen van de koning verklaart. Daniël en zijn drie vrienden negeren de wetten van het land en houden zich strikt aan de Joodse regels. De vrienden worden daar zwaar voor gestraft. Ze worden in een brandende oven gegooid. Daniël, die niet wilde buigen voor de koning, wordt in een leeuwenkuil geworpen. Steeds worden ze door hun God gered.
Een ander verhaal gaat over koning Belsassar. Hij vierde feest en was dronken. De koning zoop zich het lazarus en begon te lallen. Hij wilde de gouden en zilveren drinkbekers, geroofd uit de tempel van Jeruzalem, gaan gebruiken. Haal als de sodemieter die heilige zooi op. Er verschenen teksten op de muur die niemand kon ontcijferen. Daniël kon het wel. Er stond gewogen en te licht bevonden. Het was gedaan met de koning, de Perzen zouden al heel snel zijn land veroveren.
Susanna
De verteller van het vorige hoofdstuk gaat nog even door. Het verhaal over Susanna en de twee oudsten is een kostelijk verhaal. Twee ‘volksoudsten’ hadden hun zinnen gezet op de beeldschone Susanna. Via chantage wilden ze haar dwingen tot seks. Gelukkig kwam er op tijd hulp, maar de mannen vertelden dat ze getuige geweest waren van een vrijpartij van Susanna met een mooie jongeling. Dit betekende de dood voor Susanna, maar gelukkig wist Daniël dit op een listige manier te voorkomen.
Ester
Het hoogtepunt in dit boek is ongetwijfeld het verhaal van Ester. De schrijver geeft er wel zijn eigen draai aan, maar de essentie blijft gehandhaafd. Koning Ahasveros geeft een mannenfeestje waar natuurlijk weer veel gedronken wordt. De mannen willen dat de koning zijn zeer aantrekkelijke vrouw Wasti laat opdraven. Zij weigert tot twee keer toe en ze wordt verbannen van het hof. De koning heeft een nieuwe echtgenote nodig en er wordt een schoonheidswedstrijd georganiseerd als selectie voor de nieuwe koningin. Ester, het mooie nichtje van Mordechai, doet op diens verzoek mee. Het achterliggende doel is contact met de koning en de bescherming van de Joden. Dit gelukt maar niet door haar verleidingskunsten, maar door haar vertelkunst.
Auteur
Guus Kuijer (1942) is vooral bekend als schrijver van jeugdliteratuur. Veel van zijn boeken werden bekroond. In 2012 kreeg hij de Astrid Lindgren Memorial Award. In het hetzelfde jaar kwam het eerste deel uit van De Bijbel voor ongelovigen, want hij vindt dat de Bijbel ook voor niet gelovigen prachtige verhalen bevat. Hij maakt zijn eigen keuze en vertelt die verhalen op vaak humoristische wijze na.
Dit zesde deel is zeker een van de betere in de serie. De verhalen vormen qua thematiek een mooi geheel. De Joden in ballingschap blijven hun God trouw en deze toont zich steeds de sterkere van de andere goden. Opvallend is ook dat in de verhalen prachtige vrouwen voorkomen die belaagd worden door dronken geilaards. Op moedige en slimme wijze zijn ze superieur aan de mannen. Tussen de regels door kunnen we ook wat hedendaagse politieke kwesties terugvinden, bijvoorbeeld het standpunt over vreemdelingen. Aan het Babylonische volk wordt gevraagd Willen jullie meer of minder Joden? het antwoord is niet moeilijk te raden: ‘Minder’. Ook zaken als arm en rijk, macht en corruptie maken het boek geëngageerd. En dan is er nog veel humor.
Een heerlijk boek met mooie verhalen en veel diepere wijsheid.
Guus Kuijer – De Bijbel voor ongelovigen 6. Judit, Daniël, Susanna en Ester. ISBN 978-90-253-0428-7, 256 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Atheneum – Polak & Van Gennep 2017.