Marjolijn van Heemstra – En we noemen hem. ISBN 978-94-9247-837-5, 218 pagina’s, € 19,95. Amsterdam: Das Mag 2017.
Op zoek naar het ware verhaal achter een familiemythe.
Als Marjolijn van Heemstra 18 jaar wordt krijgt ze van haar grootmoeder een opvallende ring. Daaraan is een opdracht verbonden: als ze een zoon zou krijgen moest ze hem vernoemen naar de verre oom die de ring had gedragen. Het was geen gewone oom, er kleefde een verhaal aan hem. Want hij, Frans Julius Johan, droeg de bijnaam ‘de bommenneef’. Hij zou op 5 december 1946 – met behulp van bommen verpakt als sinterklaassurprises – in Den Haag een dodelijke aanslag hebben gepleegd op een niet-veroordeelde NSB’er omdat hij niet kon leven met de gedachte dat deze man ongestraft bleef. Hij speelde voor eigen rechter. Maar was oom Frans nu heldhaftig of, zoals later wel werd gezegd, een boef? Tenslotte had hij niet voor niets drie jaar gevangen gezeten na de processen rondom de ‘sinterklaasmoorden’. Want er viel niet één dode, er vielen er drie. Waren dat drie NSB’ers?
Als Van Heemstra zwanger is en weet dat zij een zoon krijgt vindt ze dat ze de waarheid moet achterhalen achter de bommenneef. Een naam is onderdeel van iemands identiteit. Tenslotte noemt ook geen zinnig mens zijn zoon meer Adolf nietwaar? Haar zoon moet niet vernoemd worden naar een suspecte neef. Haar echtgenoot toont zich sceptisch. Niet alleen vindt hij de namen niet fraai, maar hij vraagt zich af of zij de belofte nu echt wel gestand moeten doen. De neef krijgt voorlopig het voordeel van de twijfel en Marjolijn start een diepgravend onderzoek. Na een aantal valse starts komt van diverse kanten het toeval een handje helpen, voor haar als onderzoeker een teken dat Frans haar wegen kruist. Maar wat ze te weten komt stemt haar niet vrolijk. Ze spreekt verschillende mensen die Frans gekend hebben. Ieder heeft een eigen beeld van de man, de één ziet een vrolijke lieve man, de ander tekent met felle bewoordingen het beeld van een misdadiger. Oom Frans is al vele jaren dood, maar de gevolgen van zijn daden zijn voor sommige mensen nog voelbaar. Voor hen ging de oorlog nooit voorbij, dankzij de bommen van Frans.
Marjolijn van Heemstra (1981) is theatermaker en ze schrijft gedichten en romans. Daarnaast schreef zij columns voor NRC en momenteel voor Trouw.
Dit verslag van een speurtocht naar de waarheid loopt gelijk op met de vordering van de zwangerschap, want tenslotte moet de oplossing tot de naam van de jongen leiden. Het is zowel een roman als een historisch en journalistiek verhaal. Ze schrijft onder tijdsdruk. Het verhaal begint als ze 27 weken zwanger is, het kind geeft haar een deadline.
Waar houdt verzet op en begint terrorisme? Waar leg je de grens? Wordt de held uit het verzet een moordenaar voor dezelfde daad als de vrede is getekend? Het zijn serieuze vragen. Van Heemstra stelt ze haar lezers.
Een knap gecomponeerd verhaal. Hoe de baby gaat heten zal ik u niet vertellen al geeft de opdracht voorin het boek de lezer wel een antwoord.
Boeiend. En van harte aanbevolen.