Hella S. Haasse – Irundina. ISBN 978-90-2140-215-4, 83 pagina’s, €15,-. Amsterdam: Querido 2016.
Over een illegaal Portugees meisje.
Toen ik haar voor de eerste keer zag, dacht ik: een klein meisje, haast zo klein als mijn kleindochter Roosje. Dat is de eerste indruk die Hella Haasse krijgt van het jonge Portugese meisje dat zich bij haar aandient als hulp in de huishouding in het Franse huisje waar de schrijfster op dat moment woont. Haasse neemt haar aan. En ze wordt allengs minder verlegen en begint tijdens de middagboterham haar levensverhaal te vertellen. Het verhaal van een meisje dat heel alleen, op haar veertiende jaar, vanuit een arm gezin in Portugal zelfstandig naar Frankrijk reisde. Ze wilde er geld gaan verdienen omdat haar zusje ziek was en haar moeder de kosten voor het sanatorium niet kon opbrengen.
Irundina was tenger en klein voor haar leeftijd, ze leek wel twaalf. Maar in dat kleine meisje zat een ijzeren wil en het vaste voornemen haar doel te bereiken. Ze vertelt haar werkgeefster over haar jeugd, dat ze na vier jaar al van school af moest terwijl ze zo goed kon leren. Ze schetst haar voorgaande werkgeefsters in Frankrijk, de een aardiger dan de ander. En ze bekent dat in haar oude dorp een aardige jongen woonde, Joăo, die haar foto had gevraagd. Irundina heeft een zwaar leven. Maar ze stuurt geld naar haar moeder en klaagt niet. Tot de Franse regering een regeling uitvaardigt waarmee de bepalingen voor buitenlanders worden aangescherpt. Irundina, die geen kranten leest, weet daar niets van. Gevolg is dat ze terug moet gaan naar haar thuisland.
Hella Haasse (1918 – 2011) is de ‘grande dame’ van de Nederlandse literatuur. Ze heeft een indrukwekkend en groots oeuvre dat nationaal en internationaal hogelijk gewaardeerd wordt. In 2004 ontving zij de Prijs der Nederlandse Letteren.
Deze novelle is een ‘herontdekt’ werk. Het kwam eerder uit in 1984 als onderdeel van een verzamelbundel voor jongvolwassenen. Deze prachtig geïllustreerde aparte uitgave bekroonde de herdenking van de vijfde sterfdag van de schrijfster.
Irundina lijkt wel wat op een sprookje, maar is het zeker niet. ‘Ik schreef het op zoals ze het mij vertelde,’ zei de auteur er zelf over. Korte toegankelijke zinnen, typische ‘jonge-meisjes-zinnen’ als Irundina vertelt dat jongens wel met haar uit willen, maar Franse jongens willen wel vrijen met Portugese meisjes, maar voor trouwen vinden ze ons te min. En voor vrijen zonder trouwen ben ik te Portugees!
Hella Haasse schrijft dat ze het bijna betreurt dat dit verhaal geen sprookje is, want dan had ze er een goede afloop voor kunnen bedenken. Een echt sprookjes-happy end. Maar zo gaat het niet. Op een dag vertrekt Irundina en het enige wat Hella Haase het meisje mee kan geven is de oprechte wens dat het lot haar gunstig gezind is.
Een prachtig kort verhaal dat door Sylvia Weve (1954) al even mooi geïllustreerd is.
Completeer uw Haasse-rij of maak kennis met de schrijfster via dit betoverende verhaal waarin niet een meisje de hoofdrol speelt, maar het lot van zo veel illegalen.
Ontroerend mooi.