Lize Spit – Het smelt. ISBN 978-90-824-1061-7, 480 pagina’s, € 22,95. Amsterdam: Das Mag 2016.
Ontaarde vriendschap van twee jongens en een meisje in een Vlaams dorp.
Hoofdpersoon Eva de Wolf is geboren in het kleine dorpje Bovenmeen. Ze maakt deel uit van een wat ontspoord gezin. Vader en moeder zijn alcoholist, de kinderen zijn meestal op zichzelf aangewezen. Eva heeft ook de zorg voor haar autistische zusje Tes. Als Eva naar school gaat zijn er in het dorp nog slechts twee leeftijdgenoten, de jongens Laurens en Pim. Ze vormen een klein klasje en trekken met elkaar op tot de zomer 2002 als er tussen hen catastrofale dingen gebeuren. Eva groeit op met de jongens, bijna als een jongen. Het drietal noemt zich de drie musketiers.
Dit is een veelbelovend en alom bejubeld debuut van de Belgische schrijfster Lize Spit (1988). Ze schrijft scenario’s, proza en poëzie. Ze publiceert onder andere in De Gids en 2013 won ze zowel de jury- als de publieksprijs van de wedstrijd Write Now.
Het boek heeft drie soorten hoofdstukken. Eén serie speelt zich af in het heden en wordt aangeduid met een tijdsaanduiding. Alles in deze hoofdstukken speelt zich af binnen een dag, van 9.00 uur tot 20.00 uur. Eva is hier een volwassen vrouw die lerares is in Brussel. Ze wordt uitgenodigd door haar vroegere vriend Pim omdat zijn nieuwe volautomatische melkerij wordt ingehuldigd. Eva gaat er heen, maar met welk doel? Ze gaat op weg met een Curver box gevuld met ijs. Het is volkomen onduidelijk wat ze daarmee gaat doen.
In de tweede serie hoofdstukken, die elk een titel hebben, wordt het meest verteld. Over de thuissituatie van Eva en de jongens, hun schooltijd en hun vriendschap met alle gezamenlijke activiteiten.
En dan zijn er nog de hoofdstukken die zich afspelen in de zomer van 2002, tussen 4 juli en 10 augustus. Het is vakantie en de jongens hebben een ‘spel ’verzonnen. Eva moet een moeilijk raadsel verzinnen en de jongens zullen meisjes uitnodigen die de kans krijgen € 500 te winnen. Ze moeten het raadsel oplossen. Bij elk verkeerd antwoord moeten ze een kledingstuk uittrekken. Ongelofelijk: alle meisjes trekken moeiteloos hun kleren uit en gaan weg zonder prijs.
In al die jaren heeft Eva één vriendin. Elisa is een meisje van rijke ouders met een eigen paard. Ze is heel intelligent en ook nog eens heel mooi. Een echte vriendschap wordt het niet, want Elisa heeft slechts aandacht voor haar paard en ze verlaat voor enkele jaren het dorp. In 2002 is ze terug en doet ze ook mee met het spel. Als zij er is gebeuren er heel extreme dingen en is het direct helemaal gedaan met de vriendschap tussen de drie.
Deze roman is niet bepaald vrolijk makend. Als lezer kun je je helemaal inleven met Eva. Haar leven is triest, ze is erg eenzaam. De schrijfster laat dat heel duidelijk zien als ze voor het eerst ongesteld wordt. Bij haar moeder kan ze niet terecht, ze moet alles alleen oplossen. Een eigen wil heeft ze ook niet. Ze doet wat de jongens en Elisa voorstellen. Ze laat dingen gebeuren terwijl ze ook nee had kunnen zeggen. Treurig is ook haar situatie in Brussel. Ze heeft een vage verhouding met haar buurman. Na een half jaar wilde hij naast praten ook bevredigd worden. Dat vond ik niet per se een pluspunt, maar het stoorde me niet, zolang hij zich op voorhand even waste en ik mijn kleren mocht aanhouden.
We hebben te maken met een vrij dikke roman. Door de afwisseling van de drie soorten hoofdstukken wordt het nooit saai. De spanningsopbouw is heel knap. Als lezer voel je een zekere dreiging, vooral in de hoofdstukken over 2002. Het gaat naar een heftige climax. Die dreiging voel je ook in de hoofdstukken die in het heden spelen. Wat is ze van plan? Gaat ze misschien wraak nemen? Heel knap is de psychologie. We leren de hoofdpersoon ten diepste kennen. Ook het leven in dit Vlaamse dorp wordt goed geschetst.
Mooie en ontroerende roman,