Robert Dulmers – Bonbons voor mevrouw Assad. Achter de linies van het Syrische regime. ISBN 978-90-290-9219-9, 248 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Meulenhoff 2016.
Verslaggever geeft inzicht in het onoplosbare Syrische conflict.
Oorlogsverslaggever voor De Groene Amsterdammer Robert Dulmers komt in 2013 op het idee om te proberen President Bahar al-Assad van Syrië te interviewen. En als het kan ook diens echtgenote. Zijn initiatieven leiden ertoe dat hij samen met zijn vriend en fotograaf Teun Voeten drie keer zal afreizen naar Syrië voor een verblijf van in totaal twee maanden waarin ze door het gebied dat in handen is van Assad min of meer vrij konden rondreizen.
Journalist Dulmers (1965) en fotograaf en antropoloog Voeten (1961) zijn ervaren oorlogsverslaggevers. Eerder waren zij actief tijdens de oorlog in het voormalige Joegoslavië. Ze kennen het klappen van de zweep en wat nog veel belangrijker is, het fluiten van de kogels. Als je dat fluiten niet meer hoort, ben je immers dood.
De auteur schreef over zijn belevenissen in het verscheurde Syrië waar de hele wereld het met elkaar aan de stok lijkt te hebben en huilen om de slachtoffers maar mondjesmaat wordt toegestaan. Hartverscheurend is het verhaal over de 81-jarige dr. Khaled al-Saad, conservator van de antieke stad Palmyra die staande, omdat hij alleen voor God wenste te knielen, de keel werd doorgesneden en daarna onthoofd. Bij een bezoek aan zijn dochter en schoonzoon klinkt in een hoek zacht gesnik: …dat is de kamer van mijn dochter, ze huilt de hele dag al om haar grootvader. Het is beter als ze straks niet bij het gesprek aanwezig is. Dulmers die zo objectief mogelijk zijn beroep uitoefent, stapt bij dit soort gevallen uit zijn rol en verklaart dat we hier niet met IS-strijders maar met IS-moordenaars van doen hebben.
Het leger van Assad kent trouwens ook klappen met de zweep die niet mals zijn. Een generaal verklaart onomwonden dat ook twaalf- of dertienjarige jongetjes eenmaal als IS-soldaten gevangen genomen, onverbiddelijk de kogel krijgen. De suggestie van de schrijver dat het toch beter zou zijn die kinderen naar school te sturen, beantwoordt de generaal dat de werkelijkheid anders is en dat hij er geen bezwaar tegen heeft als Dulmers dit in zijn krant schrijft. Er worden immers geen krijgsgevangenen gemaakt.
In dit boek wordt heel duidelijk uiteengezet hoe alle strijdenden Syrië tot een schier onoplosbaar conflict maken. Enerzijds is er de partij van Assad onder wiens vleugels allerlei Islamitische stromingen maar ook Christenen hun heil zoeken, anderzijds zijn daar de streng gelovige moslims die niets van de Ba’ath-partij moeten weten. In dit verband wordt de oorlog gevoed door het conflict tussen het sjiitische Saoedi-Arabië en het soenitische Iran. Verder speelt Turkije in de strijd tegen de Koerden een dubieuze rol ten aanzien van Syrië en zijn er tenslotte de belangen van de Amerikanen en de Russen. Intussen mag Europa de vluchtelingen ontvangen. Vanuit de rokende puinhopen van raketinslagen krijgt Robert Dulmers opeens de vraag Waar ligt Ter Apel?
Maar ook moet men in Syrië rekening houden met een tribale samenleving in het oosten van het land. Stammen en clans maken daar nog vaak de dienst uit.
Om alle naadjes van deze kous in kaart te brengen, heeft Dulmers uit de eerste hand dit boek geschreven. Geen andere westerse verslaggever kon zoveel tijd, zo ongehinderd rondkijken en met werkelijk iedereen gesprekken voeren. Uiteraard completeert een flink aantal mooie en toepasselijke foto’s van Teun Voeten de verslaggeving.
Wie zich op de hoogte wil stellen van de huidige situatie in Syrië en meer wil begrijpen van Syrische vluchtelingen, is dit boek een echte aanrader. En hoe het nu precies afloopt met dat interview met Assad en of de bonbons bij mevrouw in de smaak vielen, daarvoor moet men ook dit boek lezen.
Buitengewoon interessant, hartstochtelijk en bevlogen.
Aan dit boek is tevens speciale aandacht besteed tijdens het programma Zomeravond van MeerRadio op maandag 1 augustus 2016. Deze uitzending wordt herhaald op maandag 15 augustus. Het geluidsbestand kunt u hieronder aanklikken.