Maria Genova – Sexy selfies. Over sexting, geheime chats en cyberpesten. ISBN 978-90-8975-930-6, 223 pagina’s, € 16,95. Meppel: Just Publishers 2016.
Aan welke gevaren staan smartphone-gebruiker bloot en wat kun je er tegen doen?
De smartphone heeft in enkele jaren een stormachtige entree gemaakt in onze samenleving en is daaruit niet meer weg te denken. Ondanks de vaak vrij pittige aanschafprijzen (en dan praten we nog niet over de abonnementskosten) is het apparaatje gemeengoed geworden onder de middelbare en zelfs vaak ook onder de lagere schooljeugd. Het zijn krachtige minicomputertjes waarmee je van alles en nog wat kunt doen: Mailen, maar vooral (Whats)appen, twitteren, Facebooken, Instagrammen, Googelen, fotograferen, filmen, Facetimen, Skypen en nog veel meer. De elektronische uitrusting van onze jeugd bestaat daarnaast ook nog vaak uit tablets en/of laptops en al die apparaten kunnen met elkaar praten. En natuurlijk kun je zo ook snel en uitgebreid communiceren met je klasgenoten en anderen.
Het is helemaal niet moeilijk om een selfie van jezelf te maken, een gefotografeerd zelfportret, gemaakt met een smartphone (al dan niet met behulp van een selfiestick) of een webcam. Het ligt voor de hand dat verliefde stelletjes die selfies uitwisselen. Niets op tegen. Maar als de hormonen op blijven spelen kunnen die selfies wel eens gewaagder, bloter en daardoor pikanter worden en op eens gegeven moment sta je in je geboortepakje op de foto of ben je jezelf aan het aaien op een videootje. Niet erg, want je houdt heel veel van elkaar. Maar wat gebeurt er met die foto’s of dat videootje als het uit gaat? Neemt je ex dan wraak en verspreidt ze? Komen ze in totaal verkeerde handen? Zet iemand ze op Facebook of nog erger, op een pornosite? Weet iedereen op school ervan en noemen ze je een slettebak of een loser?
Onderzoeksjournalist en publicist Maria Genova (1973), moeder van twee tienerzoons, heeft onder andere studie gedaan naar vrouwenhandel en cybercrime. Die kennis kwam goed van pas bij haar studie naar sexting, het versturen en ontvangen van seksueel getinte foto’s, video’s en berichtjes via sms, Whatsapp of een andere medium en de vervelende gevolgen die dat kan hebben.
Voor haar onderzoek sprak ze met scholieren en ging ze uitgebreid het internet op, waar ze met veel jongeren chatte en twitterde. Ze merkte dat sexting frequent voorkomt en leerde al snel hoe vatbaar veel jonge meisjes voor chantage zijn: Wat doe je als iemand dreigt je naaktfoto’s op school en op pornosites te verspreiden? Wat doe je als hij je in ruil daarvoor aanbiedt dat je drie maanden in de prostitutie kunt gaan werken en hem het geld geeft?… Ik schrok me rot. Vrijwel alle meisjes staken hun hand op.
In dit boek bespreekt de auteur onder andere wat er kan gebeuren als je smoorverliefd was op de verkeerde, hoe het publiceren van naaktfoto’s kan leiden tot ‘snijden’ en zelfmoord, de impact van het uitlekken van (vroegere) naaktfoto’s op sterren, de ruilhandel in naaktfoto’s, waaraan met name veel jongens meedoen, de impact van het publiceren van naaktfoto’s op je schoolloopbaan, afpersing, wraakporno, loverboys, sextortion (seksuele exploitatie, afpersing, vaak ook van mannen) en hacken (waardoor je zorgvuldig op je eigen computer opgeslagen intieme foto’s alsnog het web op gaan). Ze constateert dat scholen en ouders, als ze er al van afweten (en dat zou wel moeten, want het komt vrijwel overal voor), heel vaak niet weten hoe ze het verspreiden van naaktfoto’s van hun leerlingen en kinderen aan moeten pakken.
Soms worden ‘normale’ foto’s van jonge meisjes bewerkt tot pornografische afbeeldingen en in pedofiele kringen verspreid. Dat is gemeen en erg moeilijk te bestrijden. Genova laat ook zien dat jongens niet alleen dader, maar ook slachtoffer kunnen zijn.
Hoewel de auteur sexting afraadt gaat ze niet moraliseren. Het vlot geschreven boek wordt afgesloten met een aantal bruikbare tips voor respectievelijk jongeren, ouders en scholen, zoals zorgen ervoor dat de naaktfoto’s niet misbruikt worden.
Een kleine greep uit die vele tips: Maak bijvoorbeeld de foto’s zonder hoofd en eventuele tatoeages, dan ben je veel moeilijker te herkennen. En als het toch misloopt, zoek hulp bij ouders, leerkrachten en de politie. Chat niet onder je eigen naam, pas op voor computervirussen, geef elk sociaal netwerk een eigen wachtwoord. Praat met je kind. Zorg ervoor dat elke leerling naaktfoto’s op zijn smartphone verwijdert.
De belangrijkste boodschap is NOOIT meedoen aan de verspreiding van naaktfoto’s en je realiseren dat wie erop staat geen sletje is maar een slachtoffer. Pesten is altijd kwalijk en hier natuurlijk ook.
Er valt gelukkig ook best wat te lachen. Sexting kan best leuk en ongevaarlijk zijn. Sommige acteurs gaan er ontspannen met om. En dan het mooie verhaal van de burgemeester van het Vlaamse Aalst, die met een telelens werd gefotografeerd terwijl de op een toren seks had met haar vriend. Nou en, was de laconieke reactie van Ilse de Torenpoeper (Ik neem aan dat u de betekenis van het Vlaamse woord ‘poep’ kent J).
Dit taboedoorbrekende boek voorziet duidelijk in een behoefte voor ouders, onderwijzend personeel en natuurlijk ook de leerlingen zelf. Doe er je voordeel mee!
Het boek is tevens op woensdag 11 mei 2016 besproken in het programma Puur Cultuur van MeerRadio. Het geluidsbestand staat hieronder.